سفر به غرب
سفر به غرب
تاریخ اندیشه جدید ایرانی. دفتر اول. فرامرز معتمد دزفولی. نشر شیرازه. چاپ اول. تهران.1391. 1000 نسخه.1119 صفحه و مصور .38000 تومان.
« مکان های مختلفه موافق مزاج های دیوانگان در آن مکان مشاهده افتاد . مثلا برای بعضی که در اول ناخوشی دیوانه زنجیری می شود، اطاق های چوبی ساخته، همه زمین و دیوار را ماهوت کشیده و وسط آنها را پر از چیز های نرم نموده اند. و هر کس که زنجیری می شود چند روزی در آن اطاق ها می گذراند. اگر بخواهد خود را به در و دیوار بزند همه جا را نرم یافته آسیبی نخواهد دید. و از قراری که می گفتند دیوانه های زنجیری در اوایل ناخوشی مثل حیوانات وحشی از همه چیز ترس و رم می کنند. بعد از آنکه موافق مزاج آنها حرکت گردید در اندک مدت آن حالت رفع و آرام و مانوس می شوند.»[1]
در یادداشت نویسنده بر کتاب تاریخ اندیشه جدید ایرانی آمده است، بی واسطه ترین و ملموس ترین متنی که گویای واقعیت تاریخ و زندگی مردم یک سرزمین است، کلام بی تکلفی است که در لابه لای نوشته های سفرنامه ها، رساله ها، و مقاله هایی به چشم می خورد که کماکان دست نخورده باقی مانده است. این میراث هیچگاه در مطالعه و بررسی تاریخی در نظر نیامده و در اختیار قرار نرگفته و یا کمتربه عنوان مرجعی برای شناخت سیر تاریخ اندیشه جدید ایرانی به دید محققان آمده است.
این کتاب یکی از مهم ترین منابع پژوهش نویسنده برای دست یابی به سیر تاریخ اندیشه جدید ایرانیان و رو یا رویی اولیه و ابتدایی ایرانیان با غرب همین سفرنامه ها و خاطرات و رساله ها است.
استفاده از این سفرنامه ها و رساله ها برای پژوهش تاریخی خود شیوه نوینی از تحلیل تاریخی است. این تاریخ شناسی از خلال واگویه های فردی و شرح های شخصی و خاطرات و دست نوشته های پراکنده و خصوصی افراد به دست می آید. در این رویکرد بررسی می شود که چطور ایرانی برای نخستین بار غرب را در آینه خودش می بیند و به قول نویسنده ، گویی به این مرحله از آگاهی مدرن دست پیدا می کند که : "من سفر می کنم، پس سوژه هستم" چون به تماشا می رود خود تماشا می شود و فرد غربی نیز خود در این خودیابی دوسویه سهیم است.
تاریخ اندیشه جدید ایرانی مجموعه ای است شامل شش دفتر که دویست سال تاریخ تفکر و اندیشه ایرانی را در بر می گیرد و علاوه بر این دفتر دفتر های دیگری را نیز شامل می شود. کتاب پیش رو دفتر اول این مجموعه است که به نام آیینه آوران و عصر رویارویی منتشر شده است. این مجموعه به اولین رویارویی ایرانیان با فرهنگ غربی و اروپایی می پردازد. این پژوهش در خلال سفرنامه ها جستجو می شود. دفتر دوم منورالفکران و عصر روشنگری نام دارد و تا دوران تاسیس مشروطیت دنبال می شود. دفتر سوم مشروطه خواهان و عصر مشروطیت است که به رساله های این دوران می پردازد. دفتر چهارم متجددین و عصر پسا مشروطیت نام دارد که دامنه اش تا پایان سلطنت قاجاریه و پایان پهلوی اول کشیده می شود. دفتر پنجم روشنفکران و عصر انقلاب نام دارد که از آغاز پهلوی دوم تا پیروزی انقلاب را در بر می گیرد. دفتر ششم آخرین دفتر است که متفکران و عصر پسا انقلاب نام دارد.
این کتاب نخستین دفتر از این مجموعه گرانقدر است که به نام آیینه آوران و عصر رویارویی با غرب منتشر شده است.
این دفتر حاوی بیست و نه فصل است که علاوه بر یادداشت نویسنده و شرح روش شناسی اثر، عبارتند از: سید عبدالطیف شوشتری: تحفه العالم، سفرنامه مسیر طالبی فی بلاد افرنجی، حیرت نامه: میرزا ابولحسن خان ایلچی، مرات الاحوال جهان نما: آقا محمد بهبهانی،دلیل السفرا: سفرنامه میرزا محمد هادی علوی شیرازی، فردنامه پاریس: داود خان ارمنی، میرزا صالح شیرازی: سفرنامه ولایت آزادی، سفرنامه خسرو میرزا به پطرزبوغ، سفرنامه رضا قلی میرزا به انگلستان، سفرنامه آجودان باشی، سفرنامه سیف الملک ، مخزن الواقع: سفرنامه فرخ خان امین الدوله، سفرنامه حاج سیاح به فرنگ، سفرنامه میرزا خانلرخان اعتصام الملک، روزنامه سفر فرنگستان ناصرالدین شاه قاجار، سفرنامه عزالدوله به اروپا، سفرنامه مکه معظمه: میرزا عبدالحسین خان افشار رومی، سفرنامه زیارت خانه خدای حاج میرزا محمدحسین فراهانی، سفرنامه حاجی پیرزاده، وقایع مسافرت میرلایق عیلخان عمادالسطنه، سفرنامه حاجی واشنگتن: حاجی حسینقلی خان معتمدالوزاره، خاطرات روزنامه اعتماد السلطنه به فرنگ، حاج میرزا محمد علی معین السلطنه: سفرنامه شیکاگو، سفرنامه میرزا ابراهیم صحاف باشی تهرانی، سفرنامه حج: میرزا علی خان امین الدوله، سفرنامه فرنگستان مظفرالدین شاه، سفرنامه ظهیرالدوله همراه مظفرالدین شاه به فرنگستان، سفرنامه تشرف به مکه معظمه مهدیقلی خان هدایت از طریق چین و ژاپن و امریکا و در نهایت سفرنامه فرنگستان: مسعود میرزا ظل السطان.
در پایان کتاب علاوه بر فهرست منابع و نام ها عکس هایی از سفرنامه نویسان عصر قاجاریه ضمیمه شده است.
پی نوشت:
[1] صفحه 497 کتاب
نه سال انتظار
نه سال انتظار بی سرانجام
مه و میخک. نارسیس سلیمی. انتشارات افراز. چاپ اول. تهران: 1382. 1100 نسخه.152 صفحه . قیمت: 7700 تومان.
« لباس ها را تا می زدم، اشک می ریختم و لحظه به لحظه به میخک های سرخ نگاه می کردم. فکر می کردم کی به این آقا گفته که به من گل بدهد، آن هم گل میخک!»[1]
مه و میخک داستان عشق دیگری است. عشقی که نه سال در دل زنی می ماند و هر بار با کوچکترین نشانه ها، همان شور و هیجان اولیه را به بار می آورد.
مه و میخک روایت زنی است که عاشق مردی می شود. آنها قرار است با هم ازدواج کنند اما درست روز خواستگاری مرد به قرار نمی آید و زن تا نه سال منتظر او می نشیند. تا اینکه در انتهای داستان متوجه می شود پسر عموی اش به او خیانت کرده و مانع رسیدن آنها به هم شده و مرد نیز به بازی پسر عموی او تن داده است و با کسی ازدواج کرده که آنها خواسته اند. همه آنچه زن در ذهن خود از مرد ساخته بود به یک باره فرو می ریزد.
باقی داستان اما شرح روزمرگی های شخصیت اصلی داستان است. مرجان از وقتی در عشق شکست می خورد کمتر از خانه بیرون می رود و تقریبا منزوی و گوشه گیر می شود. دیگر آن شادابی قبلی را ندارد و دل حوصله بسیاری از کار ها را از دست می دهد. در مهمانی ها و برنامه مختلف خانوادگی او اغلب در گوشه ای می نشیند و از جمع گریزان است. با این همه تلاش می کند خودش را سر پا نگه دارد و در واقع عشق نقطه ثقل زندگی اش شده و با حفظ همان احساس زندگی اش را ادامه می دهد.
مه و میخک با زبانی ساده و روزمره روایت اش را پیش می برد. توصیف جزییات کارهای روزمره هر چند که بیش از اندازه نیست اما نیمی از هر فصل را به خود اختصاص می دهد. مهمانی های خانواده گی، حرف ها و حدیث های فامیلی جو غالب داستان است.
جملاتی مثل «مادربزرگم هر شش ماه یک بار در بیمارستان خصوصی دنا چکاب کاملی می کرد»، «در قوطی مرطوب کننده لوکسم را باز کردم»،« اطرافم همه آن جمع متمول تحصیل کرده» و «مهشید لباسی شیک تر از من پوشیده بود» در این رمان زیاد دیده می شود که تعلق اش را به یک زندگی تقریبا مرفه نشان می دهد، هر چند شخصیت اصلی داستان در برخی اوقات آن را پس می زند.
در نهایت همین کسالت و شرح روزمرگی های آدم های داستان کمک کرده است تا انتظار و تنهایی این زن عاشق به تصویر کشیده شود.
مه و میخک در بیست و پنج فصل و 152 صفحه روایتش را بیان می کند. این رمان توسط انتشارات افراز و در زیر مجموعه داستان امروز منتشر و به بازار کتاب عرضه شده است.
مه و میخک اولین رمان نارسیس سلیمی است. وی در یکی از مصاحبه اشاره کرده است مه و میخک داستان عامیانه درباره عشق است که مردم عادی هم می توانند آن را بخوانند اما با ادبیات عامه پسند تفاوت دارد و یک رمان عادی نیست. همچنین می گوید: من در بستر عشق حرف هایی زدم و از درد بزرگ امروز یعنی تنهایی سخن گفته ام.
وی درباره شیوه نگارش رمان می گوید: من خیلی روان اما تکنیکی نوشتم و سعی کردم در رمان اولم تمام اصول و قواعد و چیزهایی که از نویسندگان خارجی و نویسندگان خوب ایرانی فراگرفته ام را رعایت کنم.
« وقتی رسیدیم، تقریبا همه جمع بودند و لباس هایشان زیبا تر از آخرین باری که آمده بودم به نظرم رسید. موزیک ملایمی داشت پخش می شد و همه چراغ ها، لوستر و آباژور های سالن روشن بودند. »[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 148
[2] صفحه 40 کتاب
خوشی ها و مصایب کار
خوشی ها و مصایب کار
خوشی ها و مصایب کار.آلن دو باتن. مترجم:مهرناز مصباح.انتشارات چشمه( به نگار).چاپ اول. تهران1391:.1200 نسخه.358صفحه.قیمت: 17000 تومان.
«سفری را به یکی از شهرهای بزرگ دنیای مدرن تصور کنید. لندن را در یک دوشنبه خاکستری در پایان اکتبر در نظر بگیرید. بر فراز مراکز توزیع، انبارها، پارک ها، و سردخانه هایش پرواز کنید. مجرمان و توریست های اهل کره جنوبی اش را ببینید. ..»[1]
کار، به قول آلن دو باتن بنیادی ترین مفهوم مدرنیته است. همه ما به نوعی درگیر کار کردن هستیم. اصلا یکی از کارهای مهمی که ما در دنیای مدرن انجام می دهیم خود کار کردن است. دست کم بیشتر وقتمان در روز یا این است که خود را برای کسب یک شغل آماده کنیم، یا به دنبال شغلی بگردیم و در نهایت کار کنیم.
خیلی از ماها تقریبا تمام روز را درگیر کار کردن هستیم و تقریبا وقتی برای فراغت نمی یابیم. به نوعی کار کردن ما خودش نوعی از فراغت ما شده است. کارگری که از ساعت 6 صبح تا 6 عصر در کارخانه کار می کند، دیگر توانی برای تفریح ندارد و وقتی به منزل بر می گردد باید استراحت کند تا بتواند برای روز بعد انرژی کار کردن ذخیره کند.
کار کردن تا حد زیادی کسل کننده است اما می شود در کار و با خود کار نیز تفریح کرد؟آیا می شود به کار به چشم دیگری نگاه کرد و آن را وارد فضای وسیع انسانی کرد؟ آلن دو باتن تلاش می کند این موضوع را در میان مشاغل گوناگون جستجو کند.
خودش در این باره می گوید: هدف من از نوشتن خوشی ها و مصایب کار جلب کردن توجه مخاطب به طیف خاصی از فعالیت ها در دنیای کار بود. به این لحاظ که آن ها را آن قدر که باید نمی شناسیم. بخشی از این هم به ما نویسنده ها مربوط می شود. اگر امروز یک مریخی به زمین می آمد و فقط بر اساس مطالعه ی آثار ادبی منتشر شده می خواست بفهمد آدم ها چه کار می کنند به این نتیجه استثنایی می رسید که همه آن چه که مردم وقتشان را صرف انجام آن می کنند عاشق شدن، جر و بحث های خانوادگی و گاهی هم کشتن یکدیگر است. اما قدر مسلم کاری که ما می کنیم این است که به سر کار می رویم. با این حال همین کار به ندرت در آثار هنری بروزی دارد. در صفحات اقتصادی روزنامه ها اثری از آن دیده می شود اما عمدتا به چشم یک پدیده اقتصادی نه یک پدیده وسیع انسانی. بنابراین خلاصه کنم من می خواستم کتابی بنویسم که چشمان ما را به زیبایی، پیچیدگی، پیش افتادگی و وحشت هر از گاهی دنیای کار باز کند.
آلن دو باتن همچون یک پرسه گر به سراغ مشاغلی چون حساب داری، مهندسی، تولید بیسکویت، نقاشی، لجستیک، علوم موشکی، هوانوردی و کار آفرینی رفته و از نزدیک با این مشاغل درگیر شده است تا زوایای پنهان تری از این کارها را با نگاه جزء بین و موشکافانه یک نویسنده ببیند و بیان کند.
از این جهت این کتاب دنیای مدرن ما انسان ها را به خوبی نمایش می دهد. در این کتاب به کار به عنوان پدیده ای وجودی می پردازد و نگاه متفکرانه ای به آن می اندازد.
گزارش آلن دوباتن از مشاغل گوناگون از حد توصیف مشاغل فراتر می رود و به بررسی معنای وسیع تری از آن مشاغل و فراتر از آن به خود زندگی می پردازد. این کتاب نیز مثل کارهای دیگر وی، یک نگاه فیلسوفانه به زندگی شهری و دنیای مدرنی که در آن زندگی می کنیم دارد.
در این کتاب دو باتن گاه فقط نظاره گر روال جاری تمدن منفعت طلب است و گاه تحلیل خود را نیز بر آن می افزاید. او چیزهایی که حین کار از صاحبان مشاغل و کارگران می شنود می نویسد. او ازغرابت زیبایی و وحشت محل کار مدرن، گذار به سوی تخصص گرایی، زیبایی های بی نقص و بی روح و هولناک بسیاری از محل های کار دنیای مدرن، بی قیدی بی فکرانه پر شدن معده ها بدون توجه به نوع غذای خورده شده، خشم های پنهان شده در زیر نقاب شادی و سکوت های وحشتناک محیط های کاری، سرخوشی کشتن ماهی تُن، افزایش تعداد زیاد شغل های پیچیده و مبهم و تخصصی، ارتباط نداشتن مکانیزه شدن با ناتوانی های انسان، اقتصاد بشدت وابسته به امیال ثانوی، باور شادی آفرینی کار در دنیای مدرن و... سخن می گوید. این کتاب شامل دوازده فصل است و در پایان نیز مصاحبه ای اختصاصی درباره این کتاب با آلن دو باتن پیوست شده است. همچنین عکس هایی از محل کار های مختلف گرفته شده در جای جای کتاب استفاده شده است.
آلن دو باتن پیش از این کتاب های هنر سیر و سفر، معماری شادمانه و پروست چگونه می تواند زندگی شما را عوض کند را نیز به صورت مجموعه مقالات ادبی نوشته است.
مهرناز مصباح همچنین کتاب دیگری از آلن دوباتن به نام یک هفته در فرودگاه را از طرف همین نشر به فارسی برگردانده است.
« مسئله اصلی این نیست که آیا پختن بیسکویت کار مفیدی هست یا نه. مسئله این است که چنین فعالیتی از این که مدام گسترش یافته و در میان پنج هزار زندگی و نیم جین مکان تولید متفاوت تقسیم شده چه قدر به نظر مفید می رسد. »[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 11 کتاب
[2]صفحه 82 کتاب
پل های رابطه
پل های رابطه
پل های مدیسون کانتی. رابرت جمیز والر. مترجم: منصوره وحدتی احمدزاده. انتشارات افراز. چاپ اول. تهران: 1389. 1100 نسخه.168 صفحه . قیمت: 4000 تومان.
« حالا شکی ندارم که از مدت ها پیش، من و تو به سوی هم کشیده می شدیم. گرچه هیچ یک از ما پیش از آشنایی، دیگری را ندیده بود اما در ورای بی خبری ما، نوعی ندای درونی به ما اطمینان می داد که هم دیگر را خواهیم دید، مانند دو پرنده تنها که به حکم تقدیری آسمانی بر فراز دشت های بزرگ پرواز می کنند، ما هم تمام این سال ها و در تمام مدت زندگی مان به سوی هم در حرکت بودیم. »[1]
موضوع داستان
عکاسی تنها و درونگرا که هیچ وقت عاشق نشده و تجربه عشق ندارد، برای عکاسی از پل های مدیسون کانتی راهی سفر می شود. رابرت کین کید سر راهش با زنی رو به رو می شود به نام فرانچسکا که با دو فزرندش در کلبه ای روستایی زندگی می کند. مرد دلبسته رفتار انسانی این زن می شود و تقاضای ازدواج می دهد. زن اما بین این مرد و فرزندانش دومی را انتخاب می کند و عشق فرانچسکا برای ابد در دل مرد باقی می ماند.
درباره کتاب
پل های مدیسون کانتی یکی از پرفروش ترین کتاب های نیویورک تایمز در سی و شش هفته متوالی بوده است. این کتاب باعث شهرت نویسنده اش شد.
یکی از مسائلی که باعث شد رمان پل های مدیسون کانتی در دو سال متوالی از پر فروش ترین کتاب باشد، اقتباس سینمایی است که از این اثر ساخته شد.
نیویورک تایمز درباره این کتاب می نویسد: والر راز رمان های عاشقانه را می داند. او به گونه ای می نویسد که آدم ها وقتی نخستین عشقشان را تجربه می کنند، حس می کنند و می اندیشند. در مقدمه کتاب درباره این رمان نوشته شده: متن بسیاری از بخش های کتاب ادبی و از سبکی شاعرانه برخوردار است. همچنین او به بعضی از مسائل فلسفی می پردازد و اهمیت عشق را در زندگی خانوادگی به روشنی به تصویر می کشد. خواننده با خواندن کتاب، عشقی حقیقی را درک می کند. این رمان در دوازده قسمت روایت اش را پی می گیرد.
اقتباس سینمایی
یکی از مسائلی که باعث شد رمان پل های مدیسون کانتی در دو سال متوالی از پر فروش ترین کتاب باشد، اقتباس سینمایی است که از این اثر ساخته شد.
گفته می شود نویسنده این رمان را در عرض دو هفته تمام کرده است. منتقدین به لحن سرد این رمان ایراداتی گرفته اند اما ریچارد لاگر اونسه این رمان را به فیلمنامه در آورد و کلینت ایستوود فیلمی به همین نام از روی این رمان ساخت که فیلم موفق و تاثیر گذاری در تاریخ سینما محسوب می شود. در این فیلم مریل استریپ و کلینت ایستوود ایفای نقش می کنند.
رابرت جمیز والر
رابرت جمیز والر عکاس و موسیقی دان امریکایی است که پل های مدیسون کانتی اولین رمان وی است و با همین اولین کار به شهرت جهانی رسید. وی بعدها چهار رمان دیگر نوشت که هنوز به فارسی ترجمه نشده اند.
پی نوشت:
[1] پشت جلد کتاب از متن رمان
سرنوشت سوسک
سرنوشت سوسک
سرنوشت سوسک. توفیق حکیم. مترجمان: عظیم طهماسبی و علیرضا اسدی.چاپ اول. تهران.1391.1100 نسخه.136صفحه. 4800 تومان.
«خاطرم هست بعد از آن که به پادشاهی منصوب شدم اتفاقا روزی چند تا از سوسک ها دور مقداری شکر که به دست آورده بودیم جمع شدند. از خوش اقبالی این گرد همایی را غنیمت شمردیم تا خطبه شاهی بخوانم. آن گاه بین آن گروه به خطابه ایستادم و آنها خوردند و سیر شدند و هنوز دو کلمه نگفته بودم که دیدم هر یک از آنها ابتدا مشغول ور رفتن با سبیل هایش شد، سپس در مسیری خلاف رفقایش از من روی گردان شدند و مرا واگذاشتند تا در فضا فریاد بزنم.»[1]
سرنوشت سوسک نمایشنامه ای جذاب است که از چشم انداز دنیای سوسک ها روایت می شود. در این نمایشنامه توفیق حکیم به تاریخ مبارزه سوسک ها با مشکلات پیش رو اشاره می کند و از همین طریق مسائل سیاسی جهان آدم ها را نیز مرور کرده و اتفاقاتی را که نمی تواند مطرح کند به شکلی سمبلیک بیان می کند.
این نمایشنامه در سه فصل نوشته شده که در فصل اول نویسنده خواننده را به جهان سوسک ها می برد و دو فصل دیگر آن زندگی شهری را نمایش می دهد و سوسک هایی که در اربتاط با انسان ها به دنیایی پر خطر و پر حادثه گام بر می دارند و تمام تلاش خود را برای پیروزی به کار می برند. سرنوشت سوسک به نوعی یک تراژدی درباره زندگی یک سوسک است. هر چند نویسنده این نمایشنامه را در سبک خاصی دسته بندی نمی کند. توفیق حکیم خود درباره این نمایشنامه می نویسد:" نوشتن درباره سوسک ها را وقتی شروع کردم که آن ها، در اتاق بی هیچ شرم و ابایی می چرخیدند. نمی دانم چرا به حشرات اهمیت می دهم.فقط می دانم خصلتی از مصریان باستان هنوز در من زنده است. آن ها بنای واحدی متشکل از حشره و انسان می ساختند. به این ترتیب که مجسمه ای می آفریدند که سرش سوسک و تنش آدم بود." وی معتقد است مبارزه سوسک ها برای ادامه حیات نوعی مبارزه ناامیدانه شبیه به همان مبارزه ای است که در جوهر تراژیک وجود دارد. وی ادامه می دهد:" به عقیده من ادیپ به سبب وضعیتش سرنوشت محتومی دارد. با این حال من این قهرمان تراژدی را به یکی از سلاح های زمانه که عقل جدلی است مجهز کرده ام. همین امر موجب بالا رفتن توان قهرمان در مواجهه با تقدیرش شده است."
سرنوشت سوسک نمایشنامه ای جذاب است که از چشم انداز دنیای سوسک ها روایت می شود. در این نمایشنامه توفیق حکیم به تاریخ مبارزه سوسک ها با مشکلات پیش رو اشاره می کند و از همین طریق مسائل سیاسی جهان آدم ها را نیز مرور کرده و اتفاقاتی را که نمی تواند مطرح کند به شکلی سمبلیک بیان می کند.
ترجمه خوب این نمایشنامه نشان از تسلط مترجمان به فرهنگ و زبان عرب دارد و زبان سر راست و ساده آن ، نمایشنامه را خواندنی تر می کند.
توفیق حکیم نمایشنامه نویس، داستان نویس و محقق برجسته عرب در اسکندریه مصر در سال 1978به دنیا آمد. وی در رشته حقوق تحصیل کرد و برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت اما در آنجا یکسر به نوشتن و ادبیات روی آورد. وی بیش از 80 نمایشنامه نوشته و 20 اثر اقتباسی از نمایشنامه های مهم جهان دارد.
«عادل: مطمئنا قهرمان است. خودت را داخل چاه عمیقی تصور کن. دیوارهایش مرمر صاف اند و پس از تلاش های پیاپی بیرون رفتن برایت محال است. چه کار می کنی؟
دکتر: خب ناامید می شوم.
عادل: او ناامید نشده است.
دکتر: درست است. می بینم که تلاشش را ده ها بار از سر می گیرد.
عادل: بلکه صدها بار. از صبح، تمام توجهم را به این معطوف کرده ام که این دفعات را بشمارم.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 28 کتاب
[2]صفحه 122 و 123 کتاب
همه چیز فرو می پاشد
همه چیز فرو می پاشد
همه چیز فرو می پاشد.چینوا اچه بی. مترجم: کامروا ابراهیمی.انتشارات افراز.چاپ اول. تهران1391:.1100 نسخه.208صفحه.قیمت: 8800 تومان.
« اسو شخصی بود که به خدا پیشکش شده و از مابقی مردم جدا بود، او و بچه های بعد از او تا ابد نجس بودند. اسو نه می توانست یک آدم عادی را به زنی بگیرد و نه به یک فرد عادی شوهر کند. در واقع یک طرد شده بود که در منطقه ی خاصی از دهکده نزدیک مقبره بزرگ زندگی می کرد.»[1]
همه چیز فرو می پاشد داستانی است درباره وضعیت کشورهای استعمار شده افریقایی. این روایت یک نمونه از موقعیت جوامع افریقایی را به نمایش می گذارد که در هنگام ورود مبلغان مسیحی و استعمارگران اروپایی دچار بحران و فرو پاشی شدند.
«چینوا آ چه بی» خود اهل نیجریه است و وضعیت کشورش را در هنگامه این هجوم خانمان سوز به نگارش در آورده است. نویسنده در لا به لای روایت اصلی خود، نگاه جزیی نگری به آداب و سنن جامعه اش می اندازد و از این طریق البته نقد خود را نیز به رویکردهای بدوی مردمانش وارد می کند.
در این کتاب با دادگاه های سنتی، مردمی، تصمیمگیری های جمعی و هفته های صلح و سنن دیگر این جامعه نیز آشنا می شویم. از طرف دیگر شکل های منفی و خرافی و بدوی نیز به نمایش در می آید مثل قربانی ها، رها کردن دو قلو ها در جنگل، نجس بودن برخی از افراد جامعه، جایگاه فروتر زنان و غیره.
شخصیت اصلی این رمان «اوکنک و» مردی مورد احترام است که به سنت های بومی احترام می گذارد و تا درجه بالای سلسله مراتب القاب طبقاتی پیش می رود. او جنگجو و خشن است اما از طرف دیگر بسیار مهربان و پر عاطفه. وی هر گونه نشانه نرمش را با برجسب زنانه پس می زند که به مرور توازن خود را در برخورد با اندیشه های تازه تراز دست می دهد و فرو می پاشد. در نهایت آنچه پیش رو است پیچیدگی و غنای جامعه سنتی آفریقا پیش از اشغال آن سرزمین به دست مسیونرها و استعمارگران را به نمایش قرار داده و همانگونه که فروپاشی شخصیت اصلی داستان را به تصویر می کشد فرو پاشی نهادهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و مذهبی یک جامعه را نیز توصیف می کند.
نویسنده تلاش دارد بفهماند جوامع افریقایی جامعه هایی یکسر بدوی و خشن و پیچیده در توحش نبوده اند که استعمارگران بخواهند با تبلیغ اندیشه های آزادی بخش آنها را از این توحش بیرون بیاروند بلکه برای خود صاحب اندیشه های بدیع بوده اند و با ورود استعمار تمام این اندیشه ها زیر این اتیکت توحش گم شده است.
چینوا اچه بی در یکی از مصاحبه هایش می گوید: لازم است به خوانندگان خود بیاموزم که گذشته آنها با همه کمبودهایش یک شب دراز توحش نبوده است که اروپایین از گرد راه برسند و به نیابت از سوی خداوند آنان را از این توحش برهانند.
همه چیز فرو می پاشد اولین اثر این نویسنده است که در سال 1950 منتشر شد و با موفقیت بی نظیری رو به رو شد. و بیش از ده میلیون از این نسخه در سراسر دنیا به فروش رسید. این اثر یکیاز پرفروش های ادبیات شد و علاوه بر آن توانست جایزه بین المللی «من بوکر» و جایزه ملی «نیجریه» را به دست آورد و همچنین نامزد دریافت جایزه نوبل در سال 2009 نیز شد.
این رمان پیش از این توسط فرهاد منشور در سال 68، گلریز صفویان در سال 77و علی اصغر بهرامی در سال 80 ترجمه شده است. این بار کامروا ابراهیمی این کتاب را توسط نشر افراز ترجمه و وارد بازار کتاب کرده است.
همه چیز فرو می پاشد روایتش را در بیست و پنج فصل درباره اکنک و، شخصیت محبوب در نه دهکده نیجریه ارائه می دهد.
«شوهر خواهرم به شما گفت که ما به خانه اش رفتیه ایم، او را کتک زده ایم و خواهرمان و بچه هایش را برده ایم. تمام این ها درست. او به شما گفت برای پس گرفتن مهریه آمده و ما از دادن آن خودداری کرده ایم. این هم درست، شوهر خواهر من، ازالو، یک حیوان به تمام معنا است. خواهرم نه سال با او زندگی کرد. تمام این مدت یک روز خدا نبود که بدون کتک زدن این زن به شب برسد. ما بارها و بارها سعی کردیم اختلافشان را حل کنیم و هر بار هم ازالو مقصر بود...»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 157 کتاب
[2]صفحه 95 کتاب