درسنگرآزادی
«در سنگر آزادی» کتاب کوچکی است شامل مجموعه مقالاتی از فردریش فون هایک اقتصاددان لیبرال که با گزینش و ترجمه عزت اله فولادوند ترجمه و منتشر شده است.
در سنگر آزادی. فردریش فون هایک. نشر ماهی. چاپ اول. تهران: 1390. 2000 نسخه.256 صفحه. قیمت: 9000تومان.
« آزادی هم بدین معنا است که فرد هم فرصت انتخاب دارد و هم بار آن را بر دوش می‌کشد، بلکه بعلاوه چنین معنا می‌دهد که باید پیامدهای اعمال خویش را تحمل کند و با ستایش یا نکوهش رو به رو شود. آزادی و مسئولیت از یکدیگر جدایی ناپذیرند. »[1]
درباره نویسنده
فردریش آوگوست فون هایک یکی از برجسته‌ترین اقتصاددانان و فیلسوفان سیاسی قرن بیستم بود. مقام رهبری مکتب اقتصادی اتریش از دهه 1930 به بعد به او و اقتصاددان دیگر اتریشی، لودویک فون میزس تعلق داشت. هایک یکی از ژرف‌اندیش‌ترین مدافعان آزادی فردی و اقتصادی در دو قرن گذشته بود و می‌توان گفت با مرگ او در سال 1992 یکی از عصرهای مهم روشنفکری به انجام رسید.
«ضد انقلاب علم»،« نظم حسی»،«سرمایه داری و مورخان»،« مطالعاتی در فلسفه» ،« سیاست و اقتصاد» و « قانون، قانونگذاری و آزادی» از کتاب‌های اوست. وی پیش از هر چیز مجذوب روانشناسی شد اما پریشانی جامعه اتریش وی را به اقتصاد کشانید.
شمایی از دیدگاه هایک
اساس فلسفه هایک این است که شناخت آدمی از جمله شناخت برنامه‌ریزان هیچ گاه کامل نیست. بر طبق این نظریه که به تقسیم شناخت یا معرف نیز معروف است، شناخت در میان افراد پخش و پراکنده است. هر کس چیزی می‌داند و هیچ کس همه چیز را نمی‌داند و شناخت همه چیز دقیقا شناختی است که برنامه ریزی متمرکز به آن نیاز دارد و برنامه ریزان ناگزیر از آن بی‌بهره‌اند.
هایک همکاران اقتصاددان خود را متهم به تظاهر به برخورداری از معرفتی می‌کند که نه تنها از آن محرومند بلکه اصولا نمی‌توانند محروم نباشند. برنامه‌ریزان برای رفع نگرانی خودشان و ما درباره این موضوع می‌گویند به دانستن جزییات نیاز نیست، کافی است خطوط کلی را بدانیم تا بتوانیم فرایندهای پیچیده اقتصادی و اجتماعی را در قالب آمارهای کلی خلاصه کنیم.
به نظر هایک این توهمی بیش نیست و مثل این است که کسی نقشه دو بعدی جهان را با جهان سه بعدی اشتباه بگیرد. هایک راه حل را در نظام نامتمرکز می‌داند. نظامی که قادر به انجام این وظیفه است که مردم در آن بتوانند از فرصت‌ها و امکاناتی که تنها به خودشان دانسته است بهره ببرند، آزادانه بر سر مبادله کالاها و خدمات و اطلاعات با یکدیگر به توافق برسند، و اطلاعات جدید آزادانه جریان داشته باشد و پیوسته به مخزن عظیم اطلاعات جامعه افزوده شود و در دسترس همگان قرار گیرد. همین موضوع هماهنگی کلان در اقتصاد و جامعه ایجاد می‌کند.
محتوا وعناوین کتاب
این کتاب گزیده‌ای از نوشته‌های هایک است به جز سه قسمت که مقالاتی منتخب از دو کتاب معروف او، «راه بندگی» و «بنیان آزادی» است و بقیه مقالاتی مستقل است. که به انتخاب مترجم آن عزت اله فولادوند ترجمه و منتشر شده است. به گفته مترجم کتاب نطفه این کتاب با ترجمه چند مقاله‌ای بسته شد که نخست در مجله راه نو انتشار یافت. ترتیب مقالات بر حسب زمان انتشار آنها صورت گرفته است تا سیر تحولی اندیشه‌های نویسنده از خلال آنها روشنتر شود.
این کتاب شامل گفتاری مفصل درباره دیدگاه‌های نویسنده به قلم عزت اله فولاوند است و حاوی یازده مقاله از هایک که نام‌هایشان عبارتند از: چرا فرومایه‌ترین عناصر در صدر می‌نشینند. پایان حقیقت. کاربرد شناخت در جامعه. معضل لاینحل تخصص. مسئولیت و آزادی. اقسام خردگرایی. آزادی اقتصادی و حکومت انتخابی. پیام ادام اسمیت به زبان امروزی. مرده ریگی به نام عدالت اجتماعی. دمرکراسی به کجا می‌رود و سوسیالیسم و علم.
وی در سال 1974 جایزه نوبل را دریافت کرد و در فلسفه و جامعه شناسی و روانشناسی و مردم شناسی نیز آثار عمیق برجای گذاشت. وی به روشنفکران و سیاستگذاران آموخت که برنامه ریزی متمرکز و دخالت دولت و محدود کردن حقوق فردی سرانجام چرخ‌های اقتصاد و جامعه را متوقف خواهد کرد.
پی نوشت:
[1] صفحه 129 کتاب
