مکتب های ادبی
مکتبهای ادبی
آشنایی با مکتب های ادبی. دکتر منصور ثروت. تهران. 1390. انتشارات سخن. چاپ سوم.2200 نسخه. 400 صفحه.9500 تومان.
«این تنها گرفتاری صنعت و ماشین و یا مشکلات شهر نیست که رمانتیسم را به منتقد خود تبدیل می کند، بلکه پشت کردن انقلاب فرانسه پس از پیروزی نسبت به شعارها و اهدافی که در آغاز داشت نیز در انتقادات مکتب رمانتیسم موثر بوده است»[1]
سبک ها شیوه های ادبی همچون کلاسیسیم و سورئالیسم، همیشه به صورت پنهان یا آشکار وجود داشته است اما هنوز نمی توان برای سبک یا شیوه ادبی تعریف جامعی ارائه داد. به قول مرحوم رضا سید حسینی در کتاب مکتب های ادبی، سبک یا شیوه های ادبی یا هنری گوناگون، اختراع یک یا چند تن از برگزیدگان و نوابغ نیست که ناگهان ظهور فلان مکتب را با بیانیه ای اعلام کنند. یا بنابر علل اجتماعی و اقتصادی یک سبک یا مکتب معین بر دیگر شیوه های ادبی و هنری تسلط بیشتری یافته است. بنابر این معلوم می شود مشکل تعریف مکتب دست کمی از مشکل تعریف سبک ندارد. دکتر شمیسا نیز سبک را در تحت سه عنوان کلی طبقه بندی می کند. در دایره المعارف های غربی نیز به جز توضیحی درباره تحصیل و تاریخچه مفصل سبک ها تعریف دیگری از سبک نیامده است. درفرهنگ آکسفورد نیز مکتب را چنین تعریف کرده است: گورهی از نویسندگان، هنرمندان و غیره که در اصول، دیدگاهها و روشها با یکدیگر سهیم اند. در مقدمه کتاب اشاره شده است که باید توجه داشته باشیم که تعیین دقیق مرزهای مکاتب کار ساده ای نیست حتی اگر این مکاتب دارای بیانیه رسمی بوده باشند. همین موضوع را مشکل تر می کند. و آن اینکه ممکن است با مشخصه هایی از یک سبک یا مکتب آشنا شد و سبک دیگر نیز یک یا چند مشخصه سبک اولی را نیز در خود داشته باشد. بنابراین طبقه بندی کردن سبک های مختلف چندان کار آسانی به نظر نمی رسد. با این همه چاره ای جز طبقه بندی کردن نیست. هر چند بسیاری این طبقه بندی ها را درست نمی دانند و خود را مقید به این چارچوب ها نمی کنند. ادبیات و هنر از روح زندگی، از احساسات و خیال آدمی تراوش می کند و دائره وسیع این سرچشمه ها و تنوع آنها به اندازه تک تک هر نویسنده و شاعر و هنرمندی قابل تقسیم است.
کتاب آشنایی با مکتب های ادبی ضمن اشاره به این بحث مهم به سبک ها و نحله های مختلف ادبی و هنری می پردازد. باید گفت پیش از این جامع ترین کتاب در مورد سبک های ادبی کتابی است که مرحوم رضا سید حسینی به تقریر در آورده و کتاب آشنایی با مکتب های ادبی نه تنها بی تاثیر از این کتاب نیست بلکه جا به جا به آن کتاب رجوع کرده است. در این کتاب شما با سبک های مهم ادبی و هنری دنیا به طور ضمنی آنشا می شوید. از کلاسیسیم گرفته تا تا سبک های مدرن تری مثل دادائیسم و سوررئالیسم. البته این کتاب گاهی جلو تر سورئالیسم نمی گذارد و کتاب را در این سبک به اتمام می رساند. این کتاب شامل هفت فصل است که عبارتند از: کلاسیسیم و نئو کلاسیسیم. رمانتیسم. رئالیسم. ناتورالیسم. سمبولیسم. دادائیسم و سوررئالیسم. در هر فصل تاریخچه شکل گیری آن. بستر سیاسی و اجتماعی این سبک ، زمینه های فلسفی آن، ویزگی های سبک و نویسندگان و هنرمندان شاخص آن معرفی می شوند. در پایان کتاب شناختنامه مختصر و کوتاهی درباره هر یک از نویسندگان، هنرمندان و فیلسوفان مورد اشاره کتاب آورده شده است. این کتاب یکی از کتاب های مهم برای دانشجویان رشته های ادبی و هنری است که جزو رفرنس های دانشگاهی نیز محسوب شده و خواندنش به دانشجویان توصیه می شود.
«مالارمه نیز موجودی شگفت و غیر عادی بود. می توان گفت با دنیای خارج از خطه ادبیات هیچگونه رابطه ای نداشت. تمام عمر خود را صرف نوشتن، تصحیح کردن و دوباره نوشتن ده دوازده سونات و بیست و چند تا شعر بلند و کوتاه کرد و مانند رمبو، درمانده و شکنجه دیده جان داد.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 82 کتاب
[2]صفحه 214 کتاب
هنر اسلامی
هنر اسلامی
هنر اسلامی. دیوید تالبوت رایس. مترجم: ماه ملک بهار. تهران. چاپ پنجم. 1390. انتشارات علمی فرهنگی. 2000 نسخه. 303 صفحه، مصور.6500 تومان.
«با دقتی کافی، باید گفت که مهمترین اثر هنری برجای مانده از این سال ها که به دست ما رسیده و می توان با قاطعیت آن را به بغداد اختصاص داد، شکننده ترین ماده ، یعنی کاغذ است. هم اینک در مجموعه چستر بیتی قرآنی نگاهداری می شود که 1000م /378 ه. در بغداد کتابت و تذهیب شده است. این قرآن با حروف بی نهایت زیبای نسخ نوشته شده که روی بسیاری از صفحات مقابل آنها نقش های تزیینی برای متن و تذهیب، به شکل طرح های مستطیل با شطرنجی مشابه یکدیگر کار شده است. »[1]
با ظهور اسلام، یعنی تاریخ هجرت حضرت محمد(ص) به مدینه در سال 622 میلادی هنر اسلامی نیز آغاز به رشد و شکوفایی کرد. در حدود بیست سال پس از هجرت ، مسلمانان سوریه ومصر را از امپراتوری بیزانس و عراق و ایران را از ساسانیان جدا کردند و دولت بیزانس که وارث سرزمین رومی ها و شکوه و افتخار رومی بود با از دست دادن دو ایالت خود از پای درآمد. همچنین نیروی عظیم ایران که طی چهارصد سال مانع پیشروی رومی ها به سوی سرزمین های شرقی بود، یکسره مقهور سپاه اسلام شد. ظهور اسلام آغاز مرحله ای تازه و مهم از تاریخ شد. اما ایالت های فتح شده بیزانسی و شاهنشاهی ساسانی، هر دو میراث فرهنگی عظیمی بر جای گذاشته بودند که تاثیر آن تا چندین سده بعد در جهان اسلام دوام یافت. این هر دو میراث بنیادی بود و اهمیت آن در ابتدا فقط با اعمال نفوذ تفکر سامی و بعدها تا اندازه ای با نقشی که سبک و شویه غیر تصویری شرق ایفا می کرد، برابری داشت. پذیرفتن خط عربی با هیچ یک از عوامل ویژه نژادی یا سیاسی درون خود برخورد نکرد، مگر با وابستگی های عقیدتی. هنر اسلامی مجموعه ای کامل از نقش مایه ها و یک روش ممتاز معماری توام با عقیده و ایمان بود. هنر اسلامی کاملا مشخص و متمایز از هنر مسیحی است که مشخصه آن گونه گونی است و نه همسانی. آثار هنری مسیحیت در بیزانس، کارولنژیان، رومانسک، گوتیک و رنسانس با یکدیگر تفاوت کلی دارد. ولی در جهان اسلام همسانی زمانی و مکانی بیشتر بود. هنرمندان اسلامی در راهی که هنرمندان رنسانس به جست و جوی کارهای نو و ناشناخته رفتند قدم نگذاشتند، بلکه به الگویی که زمان و سنت برای هنر و ذوق و شایستگی آنان جایز می شمرد وابسته ماندند. به همین دلیل از چشم غربیان هنر اسلامی همانند یکدیگر است. مشکل می توان اشیایی را به مکان خاصی نسبت داد و مشکل تر آن که تارخگذاری کرد. ولی با آشنایی بیشتر با هنر اسلامی می توان متوجه تفاوت های آنها شد. هدف این کتاب نیز همین است.
در این کتاب ابتدا آثار را طبق زمان و سپس بر مبنای سرزمین های جغرافیایی معرفی می کند.
در این کتاب هنر اسلامی در هندوستان حذف شده است. زیرا به عقیده نویسنده هنری که بر مبنای آنچه در حدود 1400 میلادی عرضه شده، خطوط بسیار مشخصی را طی کرده که با آنچه در سرزمین های دیگر اتفاق افتاده تفاوت فراوان دارد. همین طور البسه ، نشان های خانوادگی و خوشنویسی نیز از دایره پژوهش این کتاب خارج شده است. این کتاب به معماری و نقاشی و سفال گری اسلامی می پردازد. و در مورد سایر هنرهای تخصصی اسلامی پژوهشی جداگانه پیشنهاد می دهد.
هنر اسلامی حاوی دوازده فصل است که عبارتند از: هنر اسلامی در نخستین سال های اسلام، دوران عباسی، هنر در ایران تا فتوحات مغول، اسپانیا، مصر و افریقای شمالی تا سده 1200 میلادی، بین النهرین – سده دهم و سیزدهم میلادی، ایران در عصر مغول، سوریه و مصر: سده دوزادهم و سیزدهم میلادی، هنر اسلامی در سالهای بعد: شمال افریقا، اسپانیا و سسیسیل، سلجوقیان روم، ترک های عثمانی، هنر ایرانی: اواخر سده چهارده و اوایل سده پانزده میلادی و اواخر صفویه.
جدول تاریخ ها، کتابنامه ، فهرست تصاویر و تصاویر رنگی نیز به پایان این کتاب پیوست است.
تالبوت رایس خاور شناس و باستان شناس انگلیسی در این اثر زیبا و با وسعت معلومات توانست مجموعه باارزشی از آثار هنر اسلامی گرد آورد. نویسنده سیر تاریخ هنر اسلامی را از نخستین سال های ظهور اسلام تا اواخر دوره صفویه بررسی کرده است. تقسیم منطقه ای و زمانی آثار هنر اسلامی همراه با تصاویر زیبا بر ارزش علمی این کتاب افزوده است.
«دلیل اینکه سده های نخستین اسلامی بین سیر پیشرفت های ایران و سیر ترقیات بین النهرین، سوریه یا مصر تفاوت وجود دارد آن است که ساکنان این منطقه عرب نزاد نبودند و این سرزمین از شمال با خاک توران و از شرق با آسیای میانه، تماس نزدیک داشته، بنابراین در معرض نفوذ و تسلط مناطق نام برده بوده است.»[2]
کودک باستان
کودک باستان
تاریخ ادبیات کودکان ایران، جلد اول: ادبیات شفاهی و دوران باستان. نویسندگان : محمد هادی محمدی- زهره قایینی. تهران. 1390. موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، شرکت نشر چیستا. چاپ ششم.1000 نسخه. 243 صفحه.12500 تومان.
«کودک ایرانی از دوران شکل گیری مرزهای ایران تا پایان دوره ساسانی، بر اساس فرهنگ یکسان و یکدست، پروزش پیدا کرد. پیش از پیدایش آیین زردشت، زندگی کودک ایرانی چگونه بوده است؟ اسناد اندکی در این باره وجود دارد. در دوره ای که آیین و دین های نخستین بر جامعه پیش ایرانی حاکم بود، زندگی و مرگ کودکان را کاهنان و جادوگران در دست داشتند.»[1]
ادبیات بومی و شفاهی هر قوم و ملتی حکایت ها و افسانه های بسیاری را در دل خود جا داده و آنها را از زمان های کهن سینه به سینه و نقل به نقل به دنیای امروز ما وارد کرده است.
اما متاسفانه به دلایل گوناگون پرداخت و تدوین این ادبیات شفاهی تاکنون همواره به تعویق افتاده تا جایی که آرام آرام این افسانه ها با وارد شدن به جامعه مدرن و صنعتی کم رنگ و از زبان ها حذف شد ودر ثبت آن نیز همواره کوتاهی شده است.
اما نویسندگان و پژوهش گرانی بوده اند که جسته گریخته به این مهم پرداخته و برخی از آنها را از خطر نابودی نجات داده اند و یا به نوعی در آثارخود آنها را بازتولید کرده اند. تاریخ ادبیات کودکان ایران یکی از تلاش های بسیار خوب در حفظ ادبیات بومی ایران است. این کتاب پژوهشی فراگیر بر پایه شناخت سیر تاریخی جایگاه کودک در جامعه، دیدگاه های آموزشی و پژوهشی و رشد ادبیات کودکان در ایران است که عموما ادبیات کودکان را از دل متون مکتوب هر دوره بیرون می کشد که همین متون خود در بر گیرنده بخش بزرگی از ادبیات شفاهی ما است.
کشور ما با رشد روز افزون جمعیت جوان نیاز بیشتری برای بالا بردن سطح کیفی و گسترش ادبیات کودک دارد و چه بهتر که این رشد بر بنیادهای ادبیات کهن این مرزو بوم باشد و از ادبیات بومی کودکان ایران بهره ببرد. در این پژوهش شما می توانید اشعار، قصه ها و افسانه ها و اسطوره های مربوط به ادبیات کودکان سراسر کشور را بخوانید. این اشعار شامل لایی ها و ضرب المثل ها، ترانه ها و معماهایی می شود که هر قوم برای رشد و یا سرگرم کردن کودکان خود بکار می برده اند. همچنین بسیاری از این آثار به لهجه همان منطقه و قوم نوشته شده است. علاوه بر آن در این کتاب پیوند بین ادبیات شفاهی و ادبیات رسمی کودکان نیز مورد پژوهش قرار گرفته است. همچنین نگاه هر دوره به کودک از دل متون به دست آمده و یا اشعار و ترانه ها مورد بررسی قرار گرفته است. طرح تاریخ ادبیات کودکان ایران به گونه ای ترسیم شده که ابتدا تاریخ عمومی ایران و جایگاه فرهنگی آن تحلیل می شود و در ادامه تحلیل وضعیت کودک ایرانی در آن دوره تاریخی مورد بررسی قرار می گیرد. سپس دیدگاه های پرورشی و آموزشی پرورش کودک ارزیابی می شود.
در ادامه به موضوع ادبیات کودکان رسیده، به طبقه بندی تکوینی- ساختاری آن می پردازد و ضمن پیدا کردن جایگاه تاریخی یک اثر، گونه آن را نیز مشخص می کند. پژوهشگران این کتاب در مقدمه اشاره کرده اند که پیدا کردن اسناد و متون ادبیات کودک بسیار دشوار بوده و این متون به صورت پراکنده در اختیارشان قرار گرفته است. در نهایت ادبیات کودکان را گنجینه ای بسیار مهم و سرشار یافته اند که ده ها تبار ایرانی هر کدام از بخشی از ان پاسداری می کنند.
بخش نخست این کتاب از دوره باستان آغاز شده و تا انقلاب اسلامی را در بر می گیرد. و در بخش دوم به دوره بعد از انقلاب 57 اختصاص دارد. این کتاب شامل ده جلد است و تا سال 1357 را پوشش می دهد. گروه پژوهشگران این کتاب پیش طرح آن را در سال 1375 به تصویب رساندند و نگارش آن در سال 1376آغاز شده است.
تاریخ ادبیات کودکان ایران، پژوهشی فراگیر است، زیرا نه تنها از آغاز تاریخ شفاهی و باستان، مسیر شکل‌گیری ادبیات کودکان را پی‌گرفته است، بلکه ادبیات کودکان قوم‌ها و دین‌های گوناگون ایران را از ادبیات آذری، کردی و... تا ادبیات آسوری، ارمنی، کلیمی و... مورد بررسی و ارزیابی قرار داده است. این کتاب توسط موسسه پژوهشی تاریخ ادبیت کودکان تهیه و تدوین شده است.
جلد یک این کتاب به قلم محمد هادی محمدی و زهره قائینی است و شامل سه بخش است که عبارتند از: ادبیات شفاهی کودکان، ادبیات کودکان در دوران باستان و تصویرگری کتاب در دوران باستان.
در ابتدای کتاب نیز می توانید با دیگر نویسندگان و همکاران این کار پژوهشی ارزشمند آشنا شوید.
«گونه ئیگری از ادبیات رسمی و نوشتاری کودکان در دوره پیش از اسلام ادبیات اندرزی و اموزشی است. اندرزنامه ها، دستورهای اخلاقی و یا به زبان دیگر راهنمای اخلاق بوده اند که برای پرورش کودک به کار می رفتند و به همین سبب از نخستین متونی بودند کخ به نوشتار در آمدند.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 116 کتاب
[2] صفحه 172
شاهنامه و ادبیات نمایشی
شاهنامه و ادبیات نمایشی
بررسی داستان های شاهنامه از نگاه ادبیات نمایشی.سید نوراله رضوی. تهران. 1389. انتشارات امید مهر. چاپ اول.2000 نسخه. 192 صفحه.3000 تومان.
«مفهوم واقعی تعزیه در جوهره آن بود. و مشارکت در آن کمک به فلاح و رستگاری پنداشته می شد، چه رنج و محنت و مرگ شهیدان کربلا اسباب رهایی همه مومنان بود و این همان عنصر تزکیه و پالایش در تراژدی است که البته از این نظر همانندی بیشتری با داستان های تراژدی شاهنامه (به خاطر بینش دینی و نزدیک شاعر گرانقدر شاهنامه با مذهب شیعه و دین اسلام) را دارا می باشد. تعزیه از نظر فرمی وامدار دو آیین و نمایش می تواند باشد، آیین سوگواری سیاوش و نقالی.»[1]
از زمانی که تئاتر و ادبیات داستانی به ایران وارد شده و درام نویسان به این اندیشه رفته اند که بر طبق اصول درام نویسی غربی ادبیات کهن خویش را به روی صحنه مجسم کنند، بسیاری از نویسندگان به داستان های حماسی شاهنامه توجه کرده و سعی کرده اند روایت های ایران باستان را به شکل های مختلف و در قالب های متنوع به درام و تراژدی در اورده و به روی صحنه ببرند.
هر چند کتب غنی بسیاری در ادبیات کهن فارسی موجود است که می توان به آن مراجعه و از این ابشخور گران مایه بهره برد، اما درام نویسان بیشترین توجه خود را به شاهنامه فردوسی دوخته اند. نویسنده کتاب بررسی داستان های شاهنامه از نگاه ادبیات نمایشی در مقدمه خود به درستی اشاره می کند که نقل ها و تعزیه ها و سگورای های نمایشی بسیاری موجود است که می توان به درام تبدیل شود اما این گنجینه ها هر بار با هجوم لشکر کشی های اقوام گوناگون به سرعت فراموش شده اند و یا به تاراج کشیده شده اند.
وی می گوید: چرا در باور کسی نمی گنجد که شاید همین فرهنگ شفاهی و گونه نمایشی بارز آن " نقل" به دست دهقانان خوش مرام سالیان سال باعث پاسداری از فرهنگ این مرز و بوم شده است. به هر حال هر چه که پیش آمده و هر فراموشی و نسیانی رخ داده برخی نویسندگان تلاش کرده اند بخشی از ادبیات شفاهی را از خطر نابودی نجات دهند ولی در هر حال و در حال حاضر شاهنامه یکی از بزرگترین منابع غنی ادبیات حماسی و داستان های شگفت است که به یمن تلاش و کوشش فردوسی جمع آوری و به دست ما رسیده است. کتاب بررسی داستان های شاهنامه از نگاه ادبیات نمایشی تلاش دارد با گشت و گذار در کتب نمایشی جهان به داستان های حماسی و تراژدی شاهنامه بنگرد. مباحث این کتاب در چهار بخش خلاصه می شود. اول، بررسی داستان های حماسی شاهنامه از نظر شعر حماسی یونان، دوم، تحلیل داستان های تراژدی شاهنامه و تطبیق آن با تراژدی آتنی، سوم، کالبد شکافی شخصیت در شاهنامه و همانندی آن با شخصیت پردازی در ادبیات نمایشی و چهارم، تاثیر گذاری متقابل شاهنامه و گونه های نمایشی ایران.
بررسی داستان های شاهنامه از نگاه ادبیات نمایشی شامل چهار فصل است که عبارتند از: حماسه، تراژدی، شخصیت و نمایش. در هر کدام از این فصل ها بخش های متنوعی گنجانده شده است که به بررسی ریشه های شعر حماسی و تطور و تحول ادبیات حماسی و تراژدی می پردازد و در نهایت سیر تحول نمایش ایرانی و تاثیر شاهنامه در ادبیات نمایشی ایران را بررسی می کند.
« ارسطو درباره تاریخچه تراژدی عقیده دارد که چون تراژدی در اصل از بدیهه گویی بوجود آمده، همچنان که کمدی نیز از همین امر نشات یافته بود، به طوری که اولی از اشعار سرایندگان دیتی رامب پدید آمده بود و دومی مبدا ظهورش ترانه های فالیک بود." و دکتر عبدالحسین زرین کوب در قمست تعلیقات کتاب مذکور شرحی می آورد: دیتی رامب که یونای ها دیثورمبوس می گفته اند آوازی بوده است که اعیاد باکوس ، پروردگار شراب، بدان تغنی می کرده اند. بعد ها این آواز توسعه و تکامل پیدا کرد و نوعی شعر به همین نام از آن پدید آمد. شاید بتوان آن را با خمرایات شعرای خودمان از بعضی جهات شبیه دانست" »[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 174 کتاب
[2]صفحه 54 کتاب
شرح حال میر عماد
شرح حال میرعماد
بی نظیر خطه خط.محمدرضا مهدیرجی. تهران. نشر همشهری. چاپ اول.1389. 2000 نسخه. 189 صفحه.3000 تومان.
«موج نستعلیق نویسی که توسط میر عماد در دوره صفوی پدید آمد آنقدر تاثیر گذار بود که تمامی اعصار بعد از خود را تحت الشعاع قرار داد. حتی نستعلیق نویسان در دوره های بعد از میر عماد، سعی و تلاش خود را به تقلید از آثار وی معطوف داشتند و رسیدن به هندسه کلمات به شیوه میر عماد از آرزوهای آنها گردید.»[1]
بی نظیر خطه خط نتیجه جمع آوری اطلاعات پراکنده ای از زندگی و آثار میرعماد ،خوشنویس عهد صفویه است. در این کتاب ضمن بررسی آثار میرعماد نگاهی هم به به عهد پادشاهی شاه عباس و اوضاع سیاسی و فرهنگی آن دوران می شود.
میر عماد یکی از خوشنویسان بنام دوران صفویه است. پیدایش خط و خوشنویسی و تغییر و تحولات آن در طی دوران تاریخی مختلف برای همه کشورها دارای اهمیت بالایی است. ایران یکی از کشورهایی است که می توان گفت از پیشگامان هنر خوشنویسی است. و خوشنویسان زبر دستی در زمینه پرورش داده است. ورود خط کوفی به ایران پس از ورود اسلام سرآغاز این هنر است. ایرانیان ذوق و سلیقه خود را برای بهبود و ارتقای خط کوفی به کار بردند و و درنهایت موفق به ابداع خطوط شش گانه یا اقلام سته شدند. سپس خط نستعلیق از دل این اقلام سته بیرون کشیده شد که پدیده ای شگفت در نوع خود بود و خوشنویسان بسیاری را به سمت این خط کشاند .
میر عماد یکی از هنرمندانی بود که با ذوق و سلیقه بی نظیر خود آثار شگفت انگیزی بر جای گذاشت. میر علی تبریزی، میر علی کاتب هروی، محمد حسین تبریزی، مالک دیلمی و بابا شاه اصفهانی هر یک سهم بزرگی در ارتقای خط نستعلیق داشته اند. متاسفانه با وجود شهرت و اعتبار این هنرمندان در زمان حیاتشان امروزه کمتر اطلاعی از آنها بر جا است و آثار و نوشته هایشان در لابه لای صندوق خانه ها و موزه هایی که امکانات لازم برای حفظ و نگه داری این اوراق را ندارند در حال پوسیدن است.
میر عماد نیز با وجودی که در زمان حیات شهرت فراوانی داشته اما امروزه کمتر کسی از وی و شان هنری او با اطلاع است. بسیاری از آثار میرعماد به دست فراموشی سپرده شده و برای معرفی آنها کوششی به عمل نیامده است.
تنها می توان اندک اطلاعی از لابه لای اوراق کهنه و موزه ها و سخن این و آن درباره وی به دست آورد که این کتاب تلاش کرده است با جمع آوری این اطلاعات تصویر روشن تری از دوران این هنرمند و کوشش وی در هنر خوشنویسی به دست دهد. میر عماد اهل قزوین وخود فرزند ابراهیم، یکی از هنرمندان خوشنویس دربار صفویه بود. در ابتدا شاگر عیسی رنگ کار و مالک دیلمی شد و سپس محضر محمد حسین تبریزی ف بزرگ ترین خوشنویس خط نستعلیق در نیمه دوم قرن دهم را درک کرد. وی در سال 1008 به اصفهان رفت و در آنجا به تدریس و تعلیم مشغول شد. آثار بی بدیل خود را در این دوران خلق کرده است.
شرح ماجرای سفرهایش در ممالک اسلامی و دربار قرامانلو و دستگاه پادشاهی شاه عباس را در این کتاب می توانید بخوانید.
این کتاب شامل هشت فصل است که عبارتند از: اوضاع سیاسی، اجتماعی و فرهنگی- معرفی اجمالی میرعماد- شخصیت ها و دیگر افراد- مکتب میرعماد- سفرهای میر عماد- میرعماد و دربار- آثار میر عماد و کتابشناسی و واژه نامه ها. در پایان نمونه هایی از آثار به جای مانده از میر عماد به همراه تصویر هایی از آنها به کتاب پیوست شده است.
«قدر مسلم سفرهای آن دوران که به همراه کاروان ها و با اسب، شتر و قاطر صورت می گرفت مستلزم وقت و هزینه های بسیار و از عهده همه کس خارج بود. احتمالا میرعماد درآمد سرشاری به دلیل اشتغال در دستگاه قرامانلو کسب می نمود که توانست هزینه این سفرها را تامین کند. میر عماد پس از قتل فرهاد خان که به سال 1007 هجری قمری اتفاق افتاد به قزوین رفت و پس از مدتی اقامت در این شهر به اصفهان سفر کرد و تا پایان عمر در همین مکان ماندگار گردید.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 63 کتاب
[2]صفحه 82 کتاب
چرا کار هنری انجام می دهیم ؟
چرا کار هنری انجام می دهیم؟
پیدایش و تحول رفتارها و آفریده های فرهنگی و هنری.دکتر کاوه احمدی علی آبادی. تهران. موسسه انتشارات نگاه. چاپ اول.1100 نسخه. 263 صفحه.5500 تومان.
«تعاریف عام شکل گرفته در الگوی کلمه ای مغز، پس از برانگیختگی تنها در قالب رابطه ای مغزی قابل تصور خواهند بود و آنچه تحت عنوان تفکر و اندیشه می شناسیم، تعاریفی در مغز اند که در قالب روابطی جهت دار ارائه می شوند و گرنه هیچ اندیشه و تفکری مقدور نخواهد بود. با فرو رفتن تعاریف عام برانگیخته شده در الگوی کلمه ای مغز و چارچوب موضوعی در قالب یکی از روابط مغزی، عبارات و جملاتی تشکیل می شود که تحت عنوان افسانه و داستان اسطوره ای می شناسیم.»[1]
یکی از رفتارهایی که بشر نه برای ارضای نیازهای زیستی بل کاملا به دلایلی خارج از نیازهای زیستی خود انجام می دهد تولید فرهنگ و هنر است. پژوهشگران دلایل فراوانی را برای توجیه این فعالیت بشر مورد تحقیق و بررسی قرار داده و نظریات مختلفی ارائه کرده اند. برخی از آنها این نوع فعالیت را غریزی می دانند و برخی دیگر دلایل روانکاوانه برای ان می تراشند. عده ای از پژوهشگران این فعالیت را زاده قوه خیال و جوهره زیبایی شناسی و زیبایی پسندی اسنان می دانند. فروید هنر را نشات گرفته از شورهای فطری انسانی به خصوص شور جنسی می دید که وازدگی های خود را دگرگون و برتر می سازد. اما کانت جمال پرستی فطری انسان را دلیل این امر می دانست. هگل نیز هنر را آفریده روحی می داند که غایتش درک مطلق است که ایده زیبایی در وجه کلی را عینیت بخشد. در این اثر نظریه ای بنیادی مطرح می شود که برای پاسخ گویی به این پرسش به تبیین برنامه هایی در مغز می پردازد که موجب ظهور رفتارها و آثاری می گردد که از آن ها تحت عنوان آفریده های هنری و فرهنگی یاد می کنیم. نظریات این کتاب از منظر هنر یا فرهنگ نیست بلکه از زاویه نظریه ای علمی و بنیادی به این موضوع می پردازد و تئوری تعامل و تناقض را مطرح می کند. نظریه ای که در این اثر تشریح شده است فصول مشترک پدیده های هنری و فصول تمایزشان را با یکدیگر مشخص می کند.
از دیدگاه نظریه تعاملی- تناقضی، در اثر تعاملات افراد با محیط و دنیای خارجی، برنامه هایی در مغز درونی می شوند که نه دقیقا خصایص مغز افراد و نه ویژگی موجود در محیط را داراست، بلکه چیزی است که بر اثر تعامل این دو در مغز تعریف شده است و این تعاریف نیز یکسان نیستند، بلکه در بسیاری از موراد نه تنها متفاوت که گاه متناقض اند
از این جهت مطالب این اثر چون بسیاری از کتب کلاسیک فرهنگ و هنر عرضه نمی شوند، بلکه از ابتدا به تعریف و تفکیک موضوها و رشته های مختلف هنر با نظمی تحمیلی و از پیش تعیین شده می پردازند و در حقیقت تاریخ آن را مرور می کنند.
از دیدگاه نظریه تعاملی- تناقضی، در اثر تعاملات افراد با محیط و دنیای خارجی، برنامه هایی در مغز درونی می شوند که نه دقیقا خصایص مغز افراد و نه ویژگی موجود در محیط را داراست، بلکه چیزی است که بر اثر تعامل این دو در مغز تعریف شده است و این تعاریف نیز یکسان نیستند، بلکه در بسیاری از موراد نه تنها متفاوت که گاه متناقض اند. از این روی تجربه و مشاهده به مثابه تعاملی ناآگاهانه بر معنی سازی و شناخت مقدم هستند. برنامه های مغز پس از بر انگیختگی به شکل شناخت و تصور و در زمانی ممکن در قالب رفتار بروز می کنند. در این کتاب نویسنده با تکیه بر نظریه تعاملی- تناقضی به رد نظریات بسیاری از پزوهشگران عرصه روانکاوی و اسطوره شناسی از جمله، فروید، میر چاالیاده، استراوس، ماکس موس و دیگران می پردازد. نقد و نظر درباره این کتاب بر عهده کارشناسان این رشته تخصیصی است.
این کتاب شامل هشت فصل است که عبارتند از: نظریه تعاملی- تناقضی، آثار بصری طبیعتگرا و هندسی از غارها تا مناسک،شکل گیری و تطور زبان موسیقی، از تصویرنگار تا خط، پیدایش و تحول افسانه ها و اسطوره ها، آفرینش و بازآفرینی ها- رقص و مناسک، اشکال مجازی دنیای نمایش و نتیجه گیری کلی.
«ماکس موس عقیده داشت که اسطوره، داستانی خام و بی پرده است که مناسک و آدابی را به دنبال خود یدک می کشد. اسطوره به زمانی اشاره می کند که جدای از دورانی است که انسان در آن زندگی می کند. با این تعریف او تمایزی بین افسانه و اسطوره قائل می شود و افسانه را بر خلاف اسطوره داستانی می داند که به صراحت اسطوره نیست. »[2]