کودک من
کودک من
«اتاق» داستان هول انگیز مادر و کودکی است که سال ها در یک اتاق در بسته محبوس مانده اند . کودکی که در این اتاق به دنیا می آید هیچ تصوری از دنیای بیرون ندارد. این رمان بر اساس یک رخداد واقعی نوشته شده است.
اتاق. اما دون اهو.مترجم: علی قانع. نشرآموت.چاپ اول. تهران.1390. 1650نسخه.360 صفحه.7500 تومان.
« بعضی شب ها از لای تخته ها نیک پیر را می بینم ولی نه یه طور کامل و از نزدیک. توی موهایش مقداری سفید دارد و کوتاه تر از گوش هایش است. ممکن است چشم هایش مرا تبدیل به سنگ کند. زامبی ها بچه ها را گاز می گیرند تا جانشان در بیاید، خونشان را مک می زنند، هیولاها بچه ها را از پا آویزان می کنند، خفه می کنند. ولی جک با مرغ طلا فرار می کند و درخت لوبیا را از ریشه قطع می کند.»[1]
اتاق داستان مادر و کودکی است که سال ها در یک اتاق کوچک زندانی شده‌اند. مادر پیش از محبوس شدن تجربه جامعه واقعی را دارد اما کودک پنج‌ساله وی تمام دوران زندگی خویش را در همین اتاق گذرانده است و هیچ تجربه مستقیمی از جهان واقعی ندارد.
داستان در دو بخش اصلی روایت می‌شود. اول دوران اسارت در اتاق و بعد دوران آزادی و رهایی از اتاق.
داستان را «جک» کودک پنج ساله روایت می کند و مخاطب با شنیدن صدای او با ماجرا درگیر می‌شود. جک با ذهن کودکانه خود که هرگز تجربه ای از شرایط بیرونی و اجتماعی ندارد روایت را پیش می برد. برای جک که تصوری از جهان ترسناک بیرون ندارد دنیا معنی دیگری می یابد. به همین سبب روایت او روایت ذهنی، ساده و کودکانه است و آنچه از ترس ها و توهماتش می گوید نیز بیشتر بر اساس ذهنیات کودکانه اش است.
اتاق با الهام از خبری نوشته شده است که چندی پیش دنیا را تکان داد. خبری که به پرونده فریتزل شهرت یافت. در این پرونده خبری الیزابت فریتزل یک زن 42 ساله که در سال 2008 به پلیس اتریش گفت که مدت 24 سال در زیرزمین خانه پدری‌اش و توسط پدرش حبس شده است!
ماجرای هولناک موسوم به پرونده فریتزل اتریشی در سال 2008 میلادی مردم جهان را تکان داد. پیرمردی که دختر خود الیزابت فریتزل را برای بیست و چهار سال در یک اتاق حبس و بارها به او تجاوز کرد! این دختر طی این مدت هفت فرزند به دنیا آورد، که بیشتر آنها به دلیل نبود امکانات مناسب زندگی درگذشتند. این رویداد تلخ و باورنکردنی انعکاسی وسیع در رسانه‌های گروهی جهان داشت و موجی از نفرت و تأسف را در مردم ایجاد کرد.
نویسنده کتاب اظهار می کند از این واقعه فقط تاثیر گرفته و پرداخت ماجرا و جزییات آن ساخته پرداخته ذهن خودش بوده است. محدودیت،حبس و دوری از جامعه مفاهیمی است که در این رمان به آن پرداخته می شود. اتاق گویی رحمی است که جک خود را با آن یکی می انگارد و هنگامی که می خواهد از آن بیرون بیاید دنیای بیرون برایش هول آور و ترسناک می شود. دنیایی که باید خیلی پیش از این آن را تجربه می کرد و تنها با محبوس شدن درون آن اتاق به آن خو گرفته است.
اتاق با الهام از خبری نوشته شده است که چندی پیش دنیا را تکان داد. خبری که به پرونده فریتزل شهرت یافت. در این پرونده خبری الیزابت فریتزل یک زن 42 ساله که در سال 2008 به پلیس اتریش گفت که مدت 24 سال در زیرزمین خانه پدری‌اش و توسط پدرش حبس شده است!
اما دون اهو نویسنده 42 ساله با تابعیت دوگانه ایرلندی ـ کانادایی است. او از دانشگاه کمبریج، مدرک دکترای زبان انگلیسی دارد. رمان معروف این نویسنده به نام «اتاق» در سال 2010 نامزد مرحله نهایی جایزه بوکر شد که البته رقابت را به رمانی از هووارد جاکوبسن واگذار کرد. این کتاب همچنین نامزد جایزه معتبر اورنج در سال 2011، نویسنده برتر رمان ایرلند و برنده جایزه ادبیات معاصر کشورهای مشترک المنافع شد.
« از لایه توری فلزی آنطرف را نگاه می کنم. شبیه همان توری فلزی است که بین دیوارها و زیر زمین اتاق بود و مامان نتوانست ازش عبور کند. ولی ما بیرون آمدیم. من نجاتش دادم. فقط حالا نمی خواهد بیشتر زنده بماند. یک دختر بزرگ از یک تاب آویزان است. دو تا پسر روی وسیله ای که اسمش یادم نیست بالا و پایین می شوند و می خندند. دندانهایم را می شمارم . بیست تا است.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 34 کتاب
[2] صفحه 289 کتاب
تالار پذیرایی پایتخت
تالار پذیرایی پایتخت
تالار پذیرایی پایتخت. محمد علی گودینی. انتشارات سوره مهر.چاپ اول. تهران.1390. 2500نسخه.296 صفحه.4800 تومان.
« با شنیدن کلمه سربازی رنگ صورتم دگرگون شد. افتادم به یاد سربازهای آبادی که روزهای اول پاییز امنیه ها می امدند خانه کدخدا نیاز برای سرباز خبر کردن. با توپ پر، اسم مشمول ها را می دادند و جواب فوری هممی خواستند.»[1]
در سال 1340 رضا شاه در پی طرحی که از طرف کشور امریکا پیشنهاد و حمایت می شد تصمیم به تقسیم اراضی کشاورزان کرد.زمین هایی که از اربابان گرفته می شد و بین روستاییان کشاورز تقسیم می شد. این طرح به انقلاب سفید معروف است. انقلابی که قرار بود برای جلوگیری از گسترش و رشد نظام کمونیستی و جامعه سوسیالیستی کشاورزان را از قید اربابانشان بیرون کشیده و به استقلال مالی برسانند. اما این طرح نتایج مثبت و منفی داشت و در ابتدا نیز با مخالفت علمانی دین از جمله آیت الله بروجردی رو به رو شد. روستاییان که در ابتدا شیرنی مالک شدن به دهانشان مزه کرده بود اما به مرور در گیری ها آغاز شده و نتوانستند با هم کنار بیایند. از طرفی آوازه مدرنیته و کارخانه هایی که کم کم داشت رشد می کرد باعث شد روستاییان زمین های کوچک خود را به قیمت پایینی به همان اربابان فروخته با پول اندکی که در دست داشتند راهی پایتخت شوند.
از آنجایی که محمد علی گودینی خود متولد 1335 است دوران کودکی و نوجوانی اش در میانه بحران ها و مسائل طرح انقلاب سفید بوده و خود شاهد مستقیم اتفاقات آن روزگار است که توصیف وقایع را در این رمان زنده تر و ملموس تر نشان می دهد. نویسنده در گوشه گوشه رمان، هرجا لازم بوده، نقبی هم به اوضاع انقلاب و تحرکات امام خمینی (ره) و مواضعش زده است. منظور از تالار پذیرایی پایتخت مصیبت هایی است که روستاییان با ورودشان به پایتخت رویایی خود تجربه می کنند.
از آنجایی که محمد علی گودینی خود متولد 1335 است دوران کودکی و نوجوانی اش در میانه بحران ها و مسائل طرح انقلاب سفید بوده و خود شاهد مستقیم اتفاقات آن روزگار است که توصیف وقایع را در این رمان زنده تر و ملموس تر نشان می دهد.
در عین حال به تالاری پذیرایی اشاره دارد به نام پایتخت که قرار است عروسی برات علی در آن انجام شود. با اتفاقاتی که شب عروسی رخ می دهد غلام علی می گوید: « عجب پایتختی! عجب تالار پذیرایی پایتختی! ... کاش هرگز به پایتخت مملکت نیامده بودیم.»
این تمام نتیجه گیری داستان است که از زبان غلام علی می شنویم.
تالار پذیرایی پایتخت در جشنواره داستان انقلاب به عنوان رمانی با موضوع انقلاب قابل تقدیر شناخته شد. گرچه موضوع اصلی آن انقلاب اسلامی نیست. همچنین در جایزه جلال آل احمد از آن تقدیر شده است. این رمان که به سبک رئالیسم نوشته شده است به شرح جزییات بسیار می پردازد. زبان گفتگو ها زبانی بومی و با لهجه است که بسیاری از لغات و اصطلاحات بومی در آن استفاده شده است. لغات و اصطلاحات بومی به کار برده شده در پاورقی هر صفحه توضیح داده شده که به خواننده غیر آشنا کمک می کند درگیر لغت نشده و مفهوم را دریافت کند.
این رمان جلد اول از یک سه گانه است. گودینی به تازگی نگارش جلد دوم این سه گانه را با نام «زنی با کفش های مردانه» به پایان رسانده است. این رمان به وقایع انقلاب و تشکیل گروهک های چریکی قبل از انقلاب می پردازد.
«با همه این ها می دانستم به خودم دروغ می گویم و بدجوری پایبند پایتخت مملکت شده ام. چون هنوز بعد از گذشت چند روز گاهی نیم رخ کتی می آمد جلو نظرم. کار از نحوست هم گذشته بود. حتم داشتم خانه ما در آن مدت بی صاحب ماندن توی آبادی حالا خرابه شده است. بامش آواز شده و رمبیده روی دیوارهای شکسته اش.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 214کتاب
[2] صفحه 346 کتاب
فرشته درون من
فرشته درون من
وقتی چراغ های زندگی روشن می شوند. سردار ازکان.مترجم. بهروز دیجوریان. انتشارات آموت.چاپ اول. تهران.1390. 1650نسخه.204 صفحه.5000 تومان.
« فرشته ام، شاید از این که مرتب تو را صدا می کنم خوشت نیاید، اما قول می دهم اگر این بار نیز نیایی دیگر تو را صدا نخواهم کرد. پس شاید هم این آخرین باری است که تو را صدا می زنم... تو را صدا می زنم زیرا پیرزن دست قرمز گفته بود تو در درونم هستی و این برای من بسیار مهم است.»[1]
آرزوی فناناپذیری آرزویی بسیار کهن و دیرینه است. در افسانه ها و اسطوره های تمامی ملل این آرزو به شکل های مختلف مطرح شده و قصه های شگفتی آفریده است. فنا ناپذیری در تمامی ادیان و مذاهب به انسان وعده داده شده است. چرا که بشر دوست ندارد تصور کند آنچه در این دنیا آنجام می دهد بی ثمر و پوچ است و با مرگ همه چیز از بین می رود. اما در هر دین و آیینی تعریفی خاص از فناناپذیری وجود دارد. وقتی چراغ های زندگی روشن می شود به موضع فناناپذیری و چگونگی دست یابی به آن اشاره دارد. در این رمان تنها راه رسیدن به جاودانگی را اتصال به نور تعریف می کند. وقتی انسان به نور درونش متصل شد دیگر جاودانه خواهد بود. هر چند که جسم او از میان برداشته شود.
وقتی چراغ های زندگی روشن می شود داستان فناناپذیرانی است که روزی به سرزمین ما آمده اند و به خاطر حضور فرشته مرگ به سرزمین نور بازگشته اند. فناناپذیرانی چون خوشبختی، زیبایی، ثروت و آزادی به توصیه عقل سرزمین ما را ترک می کنند. اما تنها یکی از آنها که دل به فرشته مرگ باخته است در این سرزمین وجود دارد که با پیدا کردن آن می توان به سرزمین نور رفت و آنجا با فناناپذیران ملاقات کرد و جاودانه شد. آن فرشته کسی نیست به جز محبت. محبتی بی دریغ که در دل هر انسانی نهفته است. به همین سبب فرشته هر کس در درون اوست. فرشته ای که می تواند بشر را به نور و جاودانگی برساند.
این رمان داستانش را در دو خط روایی جداگانه پیش می برد. یکی از زبان عمر کودک و دیگری از زبان عمر بزرگسال. تا میانه داستان هر یک از این روایت ها خط مشخص و جداگانه خود را دنبال می کند. عمر کودک به دنبال فرشته دورنش می گردد. پیرزنی دست قرمز به او گفته است در درونش فرشته ای وجود دارد که اگر صدایش کند می آید و با او دوست می شود و عمر کودک هر روز و همه جا به دنبال این فرشته می گردد.
درخط دیگر داستان عمر بزرگ را می بینیم که قصد خودکشی دارد. او با قایق کوچکش به رودخانه می زند و جایی خلوت پیدا کرده برای خودکشی آماده می شود که با قویی پیر آشنا می شود. این قو همان فرشته مرگ است که با او به صحبت می پردازد و می خواهد به او کمک کند تا خودکشی اش به ثمر بنشیند و جانش را با خود ببرد. اما رابطه او با فرشته مرگ عمیق تر شده و مرگ روزهای پس از مرگ او را هم به عمر بزرگ نشان می دهد. از طرف دیگ رعمر کودک دلفینی را پیدا می کند که فرشته درون اوست و آنها با هم تصمیم می گیرند به سرزمین نور پا بگذارند و جاودانه شوند. در فصلی از داستان دلفین قطعه قطعه می شود و جسدش از بین می رود و عمر کودک ناامید شده، موضوع ملاقاتش با دلفین را فراموش می کند. دلفین پیش از مرگ به عمر کودک می گوید فصل پایانی کتابی را که می تواند راهنمای او به سرزمین نور باشد بخواند. عمر بزرگ درگفتگو با فرشته مرگ باز به این قصه می رسد و اینجاست که یک بار دیگر ماجراهای کودکی اش و فرشته درونش را به یاد می آورد. او کتابی را که در کودکی جایی چال کرده بود پیدا کرده و فصل آخرش را می خواند. در این فصل اشاره شده است که آنچه می تواند بشر را جاودانه کند داشتن امید و محبت کردن است. به این ترتیب عمر بزرگ سال از فکر خودکشی بیرون می آید و امید و عشق را در خود پیدا می کند.
وقتی چراغ های زندگی روشن می شود داستان فناناپذیرانی است که روزی به سرزمین ما آمده اند و به خاطر حضور فرشته مرگ به سرزمین نور بازگشته اند. فناناپذیرانی چون خوشبختی، زیبایی، ثروت و آزادی به توصیه عقل سرزمین ما را ترک می کنند. اما تنها یکی از آنها که دل به فرشته مرگ باخته است در این سرزمین وجود دارد که با پیدا کردن آن می توان به سرزمین نور رفت و آنجا با فناناپذیران ملاقات کرد و جاودانه شد.
وقتی چراغ های زندگی روشن می شود داستان ساده ای است که بیشتر به داستان های کودکانه می ماند. زبان کودکانه در فصل های مربوط به عمر کودک چندان با زبان عمر بزرگ تفاوتی ندارد. وقایع و اتفاقاتی که برای عمر کودک و بزرگ می افتد گویی خیالات ساخته و پرداخته ذهن کودکانه عمر است. با این حال رمان برای بزگسالان نوشته شده است و از مفاهیمی چون جاودانگی، امید، نور، محبت و آزادی بهره می برد.
سردار ازکان نویسنده ترکیه ای است که تحصیلاتش درحوزه روانشناسی است. وی پیش از این رمان «رز گمشده» را نوشته است که به 43 زبان زنده دنیا ترجمه شد. این کتاب توسط همین مترجم و ناشر به فارسی ترجمه و وارد بازار کتاب شد.
«پرسیدم چرا این کار را می کنی؟ چرا مرگم را می خواهی؟ لطفا بگو چرا این قدر طالب مردنم هستی؟ جوابی نداد. تنها نگاه ژرفش را به چشم هایم دوخت. برای لحظه ای متوجه عبور حزنی از چشم هایش شدم.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 49 کتاب
[2] صفحه 146 کتاب
رفتاری که انتخاب می کنیم
رفتاری که انتخاب می کنیم
تئوری انتخاب. ویلیام گلسر.مترجم. علی صاحبی. انتشارات سایه سخن.چاپ اول. تهران.1390. 2000نسخه.606 صفحه.12500 تومان.
در مقدمه این کتاب امده است موضوع این کتاب اهمیت روابط خوب در زندگی شاد و رضایت بخش است. گلسر معتقد است بیشتر مشکلات انسانی مثل خشونت، بزهکاری، بد رفتاری، اعتیاد، شیوع روابط جنسی زود هنگام و خالی از عشق و مشکلات هیجانی همگی ناشی از روابط ناخشنود است.این کتاب توضیحی است برای علت این نا خشنودی ها و چگونگی بر طرف کردن آن. وی چهار رابطه مهم را مورد بررسی قرار داده و تاکید می کند این چهار رابطه که عبارتند از رابطه طن و شوهر، رابطه والدین و فرزند، رابطه معلم و شاگرد و رابطه کارفرما و کارمند، نیاز به تجدید نظر دارد و اگر چنانچه این روابط چهار گانه را به سرعت بهبود نبخشیم در حل هیچ یک مشکلاتی که ذکر شد توفیق چندانی به دست نخواهیم آورد. وی برای حل این مشکلات تئوری انتخاب را پیشنهاد می دهد.
تئوری انتخاب در واقع توضیح می دهد که افراد چرا و چگونه رفتار می کنند. تئوری انتخاب معتقد است هر آنچه از ما سر می زند یک رفتار است. غذا خوردن، دعوا کردن، دیر کردن، نگران و مضطرب شدن و حتی هذیان یک بیمار سایکوز نیز یک رفتار است. تمامی رفتار ها از درون ما بر انگیخته می شوند و معطوف به هدفی هستید. تئوری انتخاب معتقد است هنگامی که افراد در ارضای نیاز های خود نا کام می شوند دست به رفتار می زنند. یعنی رفتار و عمل خاصی را انتخاب می کنند تا شاید بدان وسیله نیازشان بر آورده شود. چنانچه فرد نتواند رفتاری مناسب را انتخاب کند تا او را به هدف مورد نظر خود برساند، رفتارهایی را انتخاب می کند که در روانشناسی رایج به این رفتار های نا کار آمد بر چسب بیماری می زنند. مثل خشونت، افسردگی، اضطراب و انزوا. تئوری انتخاب در واقع یک تئوری مبتنی بر روانشناسی کنترل درونی است که معتقد است گذشته ها بر زندگی کنونی ما اثر گذاشته اند ولی تعیین کننده رفتار کنونی ما نیستند. این تئوری در مقابل تئوری کنترل بیرونی قرار می گیرد که هدفش تحت انقیاد در آوردن دیگری و تغییر بنیادی شرایط بیرونی در جهت اهداف ما است.
تئوری انتخاب معتقد است هر آنچه از ما سر می زند یک رفتار است. غذا خوردن، دعوا کردن، دیر کردن، نگران و مضطرب شدن و حتی هذیان یک بیمار سایکوز نیز یک رفتار است. تمامی رفتار ها از درون ما بر انگیخته می شوند و معطوف به هدفی هستید.
تئوری انتخاب شامل سه بخش و سیزده فصل است. بخش های سه گانه این کتاب عبارتند از: نظریه، کاربست تئوری در عمل و کاربست. در پایان کتاب دو بخش به عنوان ضمیمه آورده شده است که شما می توانید با خواندن آن از چند و چون موسسه ویلیلام گلسر نویسنده کتاب آگاه شوید. و همچنین در این ضمیمه به معرفی موسسه وی در ایران نیز پرداخته شده است. بخش پایانی کتاب در فصل کوتاهی با فعالیت ها و کتاب های ویلیام گلسر آشنا خواهید شد.
ویلیام گلسر روانشناس معاصر امریکایی است که تئوری انتخاب را برای کنترل و درمان رفتارهای نا خشنود پیشنهاد داده است. در سال 2005 انجمن روان شناسی آمریکا عنوان " استاد ممتاز در درمانگری " را به گلسر نسبت داد که بزرگترین لقب ممکن برای اعطا به یک فرد به شمار می رود.
« ما می خواهیم دست بالا را داشته باشیم و امور، تحت کنترل ما باشد، حرف خود را به کرسی بنشانیم، به دیگران دستور بدهیم و بر انجام کارها نظارت کنیم و ان ها را واداریم که کارها را به گونه ای که ما می پسندیم انجام دهند... در جامعه مبتنی بر کنترل بیرونی که ما زندگی می کنیم قدرتمندان واقعیت را تعریف می کنند.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 309 کتاب
[2] صفحه 83 کتاب
« همیشه به تو بستگی دارد. تئوری انتخاب یعنی همین. یعنی به تو بستگی دارد. او می داند چه احساسی داری. تو موضوع را برایش روشن کرده ای. اگر به اندازه کافی دوستت داشته باشد و تو هم از آزردنش دست برداری و به لحاظ احساسی هر چه بیشتر به او نزدیک شوی ممکن است به نتیجه مطلوب برسی. .. به او نشان بده که کنترل خود را در اختیار داری.»[1]کلاهی برای فکر کردن
کلاهی برای فکر کردن
6 کلاه برای فکر کردن.ادوارد دو بونو. ترجمه: مزدا صدری افشار.انتشارات آمه. چاپ اول. تهران.1391. 2000نسخه.192 صفحه.6000 تومان.
« احساس کلاه سرخ را می توان در هر زمان در جریان یک نشست، یک تصمیم گیری یا یک گفتگو نشان داد. احساسات ممکن است متوجه برگزاری خود نشست باشد و نه موضوعی که در موردش بحث می شود.»[1]
ارسطو در تعریف انسان می گوید انسان موجودی است ناطق. ناطق بودن انسان در نظر ارسطو تنها به دارای زبان بودن اطلاق نمی شود. بل بیش از هر چیز تفکر کردن را مد نظر قرار می دهد. آن نطقی که ارسطو به ان اشاره می کند قابلیت فکر کردن است و نه قابلیت کاربرد زبان. بعد ها فیلسوفی چون هایدگر تفکر کردن و کاربرد زبان را در سطحی عمیقتر مطرح کرده قائل به این است که انسان جز در زبان توانایی فکر کردن ندارد. از همین رو می گوید انسان در بند زبان و جهانی به نام زبان گیر کرده است و حتی زمانی که سخن نمی گوید و در درون خود به اندیشه می پردازد ناگزیر از زبان بهره می برد. اما تفکر چیست و آیا همه انسان ها به یک سان می توانند از قوه فکری خود در جهت بهبود بخشیدن به زندگی شان بهره ببرند؟ چه چیز و یا چیز هایی مانع تفکر خلاق انسان می شود؟ چطور می توان به فکر کردن مسلط شد؟ چگونه می توان تفکر را پویا و گسترش داد؟ و در نهایت داده تفکر چیست؟
شش کلاه برای فکر کردن تلاش دارد تا به این سوالات پاسخی روانکاوانه بدهد. نویسنده این کتاب معتقد است هرگز نمی شود از این مهم ترین ابزار و مهارتمان راضی باشیم. وی ادامه می دهد مهم نیست که از تفکرمان راضی باشیم اما بسیار مهم است که همواره آن را گسترش بدهیم. نویسنده در مقدمه کتاب اشاره می کند مشکل اصلی تفکر اغتشاش است. وقتی می کوشیم چند کار را با هم انجام دهیم، احساسات با اطلاعات و منطق با امید مخلوط می شوند و بر ما فشار وارد می کنند. در این کتاب به اندیشنده امکان می دهد تا در یک لحظه به یک کار معین اقدام کند و موفق شود عواطف را از منطق و خلاقیت را از اطلاعات تفکیک کند. بر سر گذاشتن شش کلاه اشاره به همین تفکیک ها اشاره دارد. بر سر گذاشتن هر کدام از کلاه ها که هر کدام نماینده نوعی از فکر کردن است، به فرد امکان می دهد نوع معینی از فکر کردن را تعریف کند و شیوه های دیگر تفکر کردن را موقتا کنار زند.
مشکل اصلی تفکر اغتشاش است. وقتی می کوشیم چند کار را با هم انجام دهیم، احساسات با اطلاعات و منطق با امید مخلوط می شوند و بر ما فشار وارد می کنند. در این کتاب به اندیشنده امکان می دهد تا در یک لحظه به یک کار معین اقدام کند و موفق شود عواطف را از منطق و خلاقیت را از اطلاعات تفکیک کند.
نویسنده برای مفهوم تر شدن موضوع هر کدام از کلاه ها را با رنگی مشخص می کند. مثلا کلاه سرخ احساسات را آشکار می کند. کلاه سرخ به اندیشنده امکان می دهد تا حالت احساسی اش را خاموش و روشن کند. یا کلاه سیاه همیشه نشانه منطق است. تفکر کلاه سیاه منفی است و منطقی. کلاه سیاه بر سر گذاشتن برای مواقعی است که به جهت تاریک اشیاء نگاه می کنیم. و با کلاه سیاه همیشه باید دلیل های منطقی و مناسب اظهار شود. شش کلاه برای تفکر شامل رنگ های سرخ، سفید، سیاه، سبز، آبی و زرد است. که معنا و کاربرد هر یک از انها در بیست و سه فصل کتاب به تفصیل آمده است. در پایان خلاصه ای از کلاه های مختلف و نتیجه گیری نویسنده آمده است. شش روش فکر کردن با نماد کلاه های مختلف در واقع همه جنبه های ممکن تفکر را در بر نمی گیرد بلکه حالت های اصلی را شامل می شود.
ادوارد دو بنو در رشته پزشکی از دانشگاه کمبریج تحصیل کرد و بعد ها به تدریس در دانشگاه آکسفورد و هاروارد و کمبریج پرداخت. وی مفهوم تفکر جانبی را ابداع و در زمینه بحث تفکر برنامه های آموزشی بسیاری طراحی کرد.برخی از کتاب های وی عبارتند از: درس های درست اندیشیدن، خلاقیت کارآمد و هنر سریع فکر کردن. کتاب درس های درست اندیشیدن وی توسط ملک دخت قاسمی نیک منش به فارسی ترجمه شده که توسط انتشارات آمه به بازار کتاب عرضه شده است. همچنین هنر سریع فکر کردن وی نیز توسط همین مترجم و ناشر به بازار آمده است که علاقمندان به موضوع تفکر خلاق می توانند آن را تهیه کنند.
« تمرکز ممکن است گسترده یا محدود باشد. در داخل تمرکز گسترده ممکن است چند تمرکز مقطعی وجود داشته باشد. مهم ترین مطلب در مورد تمرکز این است که باید به شیوه ای مشخص اظهار شده باشد. تفکر کلاه آبی را باید به ویژه برای آماده کردن حد تمرکز به کار برد.» [2]
پی نوشت:
[1] صفحه 70 کتاب
[2] صفحه 162 کتاب
برای سنگ ها
برای سنگ ها
برای سنگ ها.سارا محمدی اردهالی.انتشارات چشمه. چاپ اول. تهران.1390. 1200نسخه.97 صفحه.2600 تومان.
«دستم
یه سمت تلفن می رود و
باز می گردد
چون کودکی که به او گفته اند
شیرینی روی میز
مال مهمان هاست»[1]
پل ریکور اشاره می کند شعر پهنه و گستره زبان را پاس می دارد. چرا که مهمترین خطر در فرهنگ امروزی ما گونه ای تقلیل زبان است به ارتباط در نازل ترین سطح یا تبدیل آن به ابزار نظارت ماهرانه بر چیزها و آدم ها. زبان که به ابزار تبدیل شود دیگر پیش نمی رود. ریکور زبان شاعری را میانراه زبان روزمره از یک سو و زبان علمی از سوی دیگر قرار می دهد. دو سویی از زبان که سعی دارند تا حد ممکن از چند معنایی زبان بکاهند و زبان را به تک معنایی و تک آوایی نزدیک کنند. رسالت شعر اما آن است که واژگان بیشترین معناها را بیابند. با این تعریف جریانی موسوم به ساده نویسی درست در مقابل چنین دیدگاهی قرار می گیرد. ساده نویسی که آغازگاه خود را در اشعار شمس لنگرودی می بیند به دم دستی ترین و سطحی ترین معنای کلمه بسنده می کند. این جریان که مخالفان و موافقان خودش را دارد مسئله و بحث این روزهای شعر فارسی است. «برای سنگ ها» نوشته سارا محمدی اردهالی یکی از مجموعه های شعری است که توسط نشر چشمه و زیر عنوان جهان تازه شعر به بازار کتاب عرضه شده است.
تازه بودن اشعاری از این دست خود محل پرسش است و پیش از مقال نیز واکنش های بسیاری از نویسندگان و منتقدان را بر انگیخته که اکنون جای بحث پرامون آن نیست. همین اشاره کفایت که اغلب کتاب هایی زیر این عنوان جهان تازه شعر به خواننده گان معرفی شدند. نه از جنبه معرفی چهره ای تازه در شعر تازگی دارند و نه از جنبه بیان شاعری چیزی از تازگی عرضه می کنند. گروس عبدالملکیان مسئول انتخاب و گزینش بخش شعر این انتشارات در توجیه این عنوان گفته است قصد او کولاژی از شعر معاصر بوده است که خود تناقض بیان آشکار کننده موضوع می تواند باشد. شعر ساده که به دنبال مخاطب عام و گسترده می گردد سطح شعر را چنان کاهش می دهد تا خواننده عام را راضی نگه دارد. این موضوع هر چند ممکن است مخاطب عام را جذب کند اما از او خواننده شعر تولید نخواهد کرد. چرا که شعر ساده خواننده را درگیر چیزی می کند که خود پیش از این بر آن آگاه است. شعر ساده چشم انداز تازه ای پیش روی مخاطب خود قرار نمی دهد و دست به دامان کلیشه هایی می شود که از پیش برای ذهن مخاطب آشنا است. پس چیزی از آشنایی زدایی در خود ندارد. در این نوع بیان تصوی، ایماژ، عمق نگاه، فرم بیان که از ملزومات شعر است قربانی طیف گسترده مخاطبان عام می شود و به دام ساده انگاری می غلتد. برای مثال شعر: از پشت پنجره / پیداست / مبل هایی که/ ملافه ی سفید/ روی شان کشیده شده/ و/ زنی که دیگر/ به این خانه باز نمی گردد/
زبان که به ابزار تبدیل شود دیگر پیش نمی رود. ریکور زبان شاعری را میانراه زبان روزمره از یک سو و زبان علمی از سوی دیگر قرار می دهد. دو سویی از زبان که سعی دارند تا حد ممکن از چند معنایی زبان بکاهند و زبان را به تک معنایی و تک آوایی نزدیک کنند. رسالت شعر اما آن است که واژگان بیشترین معناها را بیابند.
چنین شعری از فرم و تصویر و نگاه خالی است. بیان ساده یک روایت است از چشم اندازی تکراری و مصرف شده.
برای سنگ ها بازتاب دنیای شاعری است که درهر شعر تلاش می کند دست به تجربه تازه ای بزند اما به دلیل مسلط نبودن به ابزار کار عجولانه به دم دست ترین تصویر قناعت می کند. اشعار این مجموعه دست کم خواننده حرفه ای شعر را قانع نمی کند. زاویه دید شاعر زاویه ای ساده و ناپخته است که با زبان ساده و بدون تصویر خود تنها اشعاری تولید می کند که می تواند مخاطب عام را سرگرم کند.
برای سنگ ها شامل پنجاه و هفت شعر کوتاه است که برخی از این شعر ها تنها به کلمه ای ختم می شوند.
محمدی اردهالی پیش از این مجموعه شعر «روباه سفیدی که عاشق موسیقی بود» را از طرف نشر آهنگ دیگر به بازار کتاب عرضه کرده است.
« تاریخ را به هم می دوزی
چیزها را آرام در این خانه جا به جا می کنی
در جست و جوی لحظه ای برای حمله
شمعی بی جان
لحظه ای که فراموش کرده ام خاموشش کنم
لبخند می زنی
از سایه به این سو می آیی
می روم برای مراسم
لباسی تازه به خیاط می دهم
شانه هایم را اندازه می گیرد
قد و دور سینه و دور کمر
"جیب هم داشته باشد؟"
"بله"
برای سنگ ها
برای آخرین نامه که می نویسم
عزیزترینم
تو زیباترین بودی
چه هنگام مرگ
چه پس از مرگ
در دیدارهای شبانه مان»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 90
[2] صفحه 83