ورشو 1920

---

کتاب ورشو 1920 اثر آدام زامویسکی با ترجمه‌ی کاوه بیات در مورد تلاش نافرجام لنین برای چیرگی بر اروپا توسط نشر ماهی به بازار کتاب روانه شده است.

---

ورشو 1920: تلاش نافرجام لنین برای چیرگی بر اروپا. آدام زامویسکی. ترجمه‌ی کاوه بیات. تهران: نشر ماهی. چاپ نخست: 1390. 2000 نسخه. 184+16 صفحه. 6000 تومان.

«در فاصله‌ی پایان جنگ جهانی اول و آغاز جنگ جهانی دوم، در اروپا نبردی رخ داد که اهمیت و تاثیرش کمتر از نبردهای ماراتون و واترلو نبود. این جنگ تاثیر شگرفی بر تحولات سیاسی دهه‌های 1920 و 1930، جنگ جهانی دوم و صلح 1945 گذاشت.»^[1]

در تابستان 1920 میلادی برابر با 1299 خورشیدی درحالی‌که چند سالی بیشتر از پایان جنگ جهانی اول نگذشته بود و شراره‌های آن هنوز هر جویای صلحی را مشوش می‌کرد و در عین حال، هنوز آسیب‌های وارده بر پیکره‌ی اجتماع به‌سبب جنگ پررنگ‌تر از آن بود که بتوان آن را نادیده گرفت، جنگی دیگر این بار میان لهستان تازه متولد شده و روسیه‌ی شوروی در گرفت که درنهایت لهستان نوپا بر ارتش سرخ چیرگی یافت. اگرچه در مقایسه با آن فاجعه‌ی سهم‌گین جهانی، آن‌قدرها دهشتناک نمی‌نمود ولی ترکش‌های این جنگ هیچ‌جای اروپا را مصون نگذاشت و در سرنوشت مردمان این قاره تاثیر ملموسی گذاشت. در همان سال، ایران نیز از سودای کشورگشایی بلشویک‌ها مصون نماند. آن‌ها که می‌خواستند تسلط خود بر قفقاز و آسیای میانه را بازپس گیرند، از گستره‌ی مرزهای شمالی ایران، صدور انقلاب خود را شروع کردند.

این‌که ایران نیز چون لهستان در آن روزگار و آن شرایط خاص به حال خود وانهاده شده بود، موقعیت مشابهی را برای این دو کشور پیش می‌نهد ولی آن‌چه در تاریخ این دو کشور ثبت شده است، بسیار متفاوت می‌نماید. اگرچه باز هم لهستان مورد حمله قرار گرفت و حمله‌ی مشترک آلمان و روسیه در سال 1939 موجب فروپاشی این کشور شد و نتیجه این بار متفاوت از پیش بود ولی مطالعه‌ی این تاریخ می‌تواند راهگشای بسیاری از گره‌های استراتژیک و عملکردی بین‌المللی باشد آن گاه که شاید پاره‌ای از رویکردها و راهکارها به دید ناظر بیرون از قدرت و سیاست، مفهوم نمی‌آید. خواندن تاریخ در این سطح و پیویستار و در این مقطع خطیر که کل نقشه‌ و دورنمای جهانی و به‌ویژه اروپا را دستخوش تغییر شده است، می‌تواند ابزار لازم برای شناخت را فراهم آورد به‌ویژه این‌که در کتاب ورشو 1920 به اتفاقی پرداخته می‌شود که به‌نوعی با شرایط ایران آن روزگار دارای همنهشتی است.

این‌که ایران نیز چون لهستان در آن روزگار و آن شرایط خاص به حال خود وانهاده شده بود، موقعیت مشابهی را برای این دو کشور پیش می‌نهد ولی آن‌چه در تاریخ این دو کشور ثبت شده است، بسیار متفاوت می‌نماید.

کتاب ورشو 1920 اثر آدام زامویسکی با ترجمه‌ی کاوه بیات در مورد تلاش نافرجام لنین برای چیرگی بر اروپا توسط نشر ماهی به بازار کتاب روانه شده است. با نگاهی به کارنامه‌ی نشر ماهی در زمینه‌ی تاریخ، می‌توان تلاش این نشر را در جهت ارایه‌ی داده‌های قابل قبول در نظر آورد و با توجه به روند نشر کتاب در این حوزه در کشور، به آن امید بست چراکه کیفیت و انتخاب در هر سطحی، از استاندارد قابل قبولی برخوردار است و دچار هیجان و یا الزام زمان نشده است. با در دست گرفتن کتاب و پیش رفتن در مسیری که سیر حوادث معلوم می‌کنند و با نگاهی همه‌جانبه به آن‌چه در هر سوی ماجرا پیش می‌آید و یا پیش برده می‌شود، می‌توان به درکی جامع‌تر نسبت به آن‌چه در این بازه‌ی زمانی با اهمیت افتاده است برسیم.

«بین روسیه و آلمان، لهستان قرار داشت؛ ملتی که در پی بیش از یک قرن سلطه و ستم خارجی تازه استقلال خود را بازیافته و بعید بود که آن را به‌آسانی از کف بدهد. اعتقاد راسخ لهستانی‌ها به کلیسای کاتولیک و وطن‌پرستی‌ای که با ایمان دینی پهلو می‌زد، اکثریت جامعه‌ی لهستان را نسبت به قوی‌ترین سلاح زردخانه‌ی شوروی، یعنی جذابیت سوسیالیسم از یکسو و وحدت بین‌المللی طبقه‌ی کارگر از سوی دیگر، ایمن کرده بود.»^[2] از دیگر سو، «در روسیه بلشویک‌ها که در اکتبر 1917 قدرت را به دست گرفته بودند از پیشنهاد صلح آلمان استقبال کردند.»^[3] و همچنین «با فروپاشی آلمان و خاتمه‌ی جنگ در نوامبر 1918، اگرچه هدف اصلی آن از میان برخاست، باز به متفقین امکان داد منابع بیشتری را برای این مقصود اختصاص دهند.»^[4]

پی نوشت:

[1] پشت جلد کتاب

[2] صفحه‌ی 27 کتاب

[3] صفحه‌ی 26 کتاب

[4] همان