گذشته‌ای برای آینده

---

روابط بین‌الملل لزوما به روابط بین دولت‌ها محدود نمی‌شود و بر روی زندگی‌های بسیاری و جریان‌های فکری، اقتصادی و فرهنگی تاثیر می‌گذارد. از این رهگذر، خواندن تاریخ جهان و بررسی روابط پیچیده و در پرده‌ی بین‌المللی دست کم برای متخصصان امر، می‌تواند چشم‌انداز موثری را برای راهگشایی آینده نشان دهد.

---

تاریخ روابط بین‌الملل. موریس واعیس. ترجمه‌ی سید حامد رضیئی. تهران: انتشارات امیرکبیر. چاپ نخست: 1390. 1000 نسخه. 368 صفحه. 8300 تومان.

«در طی شش سال جنگ دوم جهانی وقفه‌ی کاملی در روابط بین‌الملل به وجود آمد. افول کشورهای اروپایی، صعود ایالات متحده‌ی آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی را به دنبال داشت که جبهه‌ی متحد واحدی را در اطراف خود تشکیل دادند و عملن جهان به دو بلوک کاپیتالیستی و کمونیستی تقسیم گردید. در همین زمان کشورهای مستعمره از زیر یوغ استعمار و قیمومیت کشورهای اروپایی آزاد شده و جهان سوم را تشکیل دادند. جهان دوقطبی از 1960 تا 1980 در اوج تلاش بود و پس از آن به‌تدریج جای خود را به جهان چند قطبی داد. حوادث سال‌های 1989 تا 1991 پایان جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و یوگوسلاوی را اعلام و پس از آن جامعه‌ی بین‌الملل تحت‌تاثیر ابرقدرت آمریکا قرار گرفت و در جست و جوی نظم جدید جهانی بود که واقعه‌ی یازدهم سپتامبر 2001 و پیامدهای آن از احتمال تکمیل و پیشروی آن کاست.»^[1]

روابط بین‌الملل لزوما به روابط بین دولت‌ها محدود نمی‌شود و بر روی زندگی‌های بسیاری و جریان‌های فکری، اقتصادی و فرهنگی تاثیر می‌گذارد. از این رهگذر، خواندن تاریخ جهان و بررسی روابط پیچیده و در پرده‌ی بین‌المللی دست کم برای متخصصان امر، می‌تواند چشم‌انداز موثری را برای راهگشایی آینده نشان دهد. محتوای این کتاب، محدوده‌ی وسیعی از علوم انسانی هم‌چون تاریخ، جغرافیا، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، علوم اجتماعی، اقتصاد و علوم سیاسی را در بر می‌گیرد اگرچه این کتاب و هر کتاب دیگری نمی‌تواند دربر گیرنده‌ی تمامی مسایل باشد، ولی در کتاب تاریخ روابط بین‌الملل سعی شده است تا بر روی پایه‌ای‌ترین مسایل تاکید شود و افراد حقیقی و حقوقی و سیاستمداران و حزب‌های موثر را مدنظر قرار دهد. کتاب حاضر، هفت فصل را دربر می‌گیرد که علاوه‌بر پیشگفتار، مقدمه، کتابنامه و نمایه؛ حجم عمده ی کتاب را تشکیل می‌دهند. هر فصل دارا‌ی زیر تیترهایی است که هر کدام از آن‌ها هم به‌طور جزیی‌تر در فهرست مشخص شده‌اند. نمونه‌ی فهرست‌بندی کتاب، گونه‌ای استاندارد و متداول است، ولی ذکر آن از آن جهت ضروری است که این استانداردهای لازم در بیشتر کتاب‌های اخیر آن‌چونان محل توجه واقع نمی‌شوند.

مترجم کتاب دانش‌آموخته‌ی فرانسه است؛ سابقا در دانشگاه تهران در رشته‌های زبان و روابط بین الملل تدریس می‌کرده و کتاب‌هایی نیز در حوزه‌ی تالیف و ترجمه در دسترس است. ترجمه‌ی این کتاب از آن‌جهت ارزشمند است که می‌تواند افق دیگری از تاریخ بین‌الملل را در اختیار دهد در زمانی که منابع درجه‌یک و تالیفی در اختیار نداریم.

نویسنده‌ی این کتاب، موریس واعیس، استاد روابط بین‌الملل و مسئول دوره ی دکترای روابط بین‌الملل در موسسه‌ی علوم سیاسی پاریس است. از آثار دیگر او می‌توان برای نمونه از دیپلماسی و ابزار نظامی، جنگ در قرن بیستم و اروپا و بحران کوبا نام برد. از سوی دیگر، سیدحامد رضیئی، مترجم تاریخ روابط بین‌الملل است که در سه مجلد تالیف شده است و جلد سوم آن، به‌دلیل قرابت با تاریخ معاصر زودتر از دو جلد دیگر به بازار کتاب رهسپار شده است و در پی آن، دو جلد نخست هم به بازار خواهند آمد. مترجم کتاب دانش‌آموخته‌ی فرانسه است؛ سابقا در دانشگاه تهران در رشته‌های زبان و روابط بین الملل تدریس می‌کرده و کتاب‌هایی نیز در حوزه‌ی تالیف و ترجمه در دسترس است. ترجمه‌ی این کتاب از آن‌جهت ارزشمند است که می‌تواند افق دیگری از تاریخ بین‌الملل را در اختیار دهد در زمانی که منابع درجه‌یک و تالیفی در اختیار نداریم.

در مقدمه‌ی کتاب چنین می‌خوانیم که «تاریخ بشریت در طی قرون و اعصار شاهد ناهم‌گونی و تنوع زیادی بوده است. کشورهای اروپایی بعد از قرن شانزده میلادی در جهان اشراف کامل داشتند؛ سرزمین‌های جدیدی را کشف و زبان، دین و فرهنگ خود را بر مردم این سرزمین‌ها تحمیل کردند. کشورهای استعمارگر اروپایی در طول قرن نوزدهم و تا سال 1939 و حتا تا پایان جنگ دوم جهانی صاحبان قدرت بودند ولی بعد از سال 1945 این قدرت به خارج از قاره‌ی اروپا منتقل شد.»^[2]

پی نوشت:

[1] پشت جلد کتاب

[2] صفحه‌ی 12 کتاب