الفبای تقلب
الفبای تقلب
الفبای تقلب. مجموعه ای از نویسندگان طنز نویس دینا. مترجم: حسین یعقوبی. انتشارات مروارید.چاپاول. تهران.1390. 1650 نسخه.184 صفحه مصور.3700 تومان.
«مرد زود به بستر می رود. خوابش نمی آید. غلت می زند، می لولد، می جنبد، تاق باز، دمر، به پهلو، فایده ندارد. ملحفه را دور خودش می پیچد، باز می کند، سرش را در بالش فرو می کند، خوابش نمی آید. ساعت سه صبح است. بر می خیزد، دوستش را بیدار می کند. می گوید که خوابش نمی آید. دوستش توصیه می کند قدم بزند، یک پیاده روی کوتاه داشته باشد تا کمی خسته شود. بعد یک فنجان چای سبز بنوشد و چراغ را خاموش کند و بگیرد تخت بخوابد... تمام این کارها را می کند اما خوابش نمی آید. دوباره بر می خیزد. این بار به سراغ یک پزشک می رود. هیچ کدام از توصیه های پزشک دردش را دوا نمی کند. همچنان نمی تواند بخوابد. در ساعت شش صبح اسلحه اش را پر می کند. گلوله ای در شقیقه اش شلیک می کند. بلافاصله می میرد اما هنوز بیدار است. بی خوابی وضعیتی بسیار پایدار است.»[1]
کتاب الفبای تقلب ما را با 10نویسنده با ملیت ها و سبک های گوناگون آشنا می کند.
داستان های این نویسندگان بیشتر در قالب های سورئال، طنز، گروتسک، فانتزی، پارودی و طنز سیاه نوشته شده اند.
این مجموعه شامل سی و هشت داستان از 10 نویسنده برتر جهان در این سبک نوشتاری است که توسط مترجم انتخاب و به فارسی بر گردانده شده است.
این نویسندگان اغلب از نویسندگان معاصر انتخاب شده اند اما در زمان های گوناگونی زندگی کرده اند. کتاب پیش رو دریچه ای از طنز غرب را به روی ما باز می کند و ما را با طنز نویسان جهان غرب بیشتر آشنا می کند.
نویسندگانی که داستان های کوتاه و طنزشان برای این مجموعه انتخاب شده اند عبارتند از: جمیز تربر، دانیل خارمس، استر کلیز، ویرجیلو پینه را لی یرا، فرانتز کافکا، دوروتی پارکر، گروچو مارکس، فرناندو سورنتینو، ارسولا ویلیس جونز و هوراشیو کوئیرو گا.
تمامی این نویسندگان ،نویسندگان مطرحی هستند که جوایز زیادی نیز دریافت کرده اند. جمیز تربرنویسنده امریکایی است که مجموعه ای باارزش از نوول ها و قصه های کوتاه دارد. وی در سال های 1929 تا 1939 می نوشت.. بسیاری از آثار او هجو آمیز است. آدم های سرگشته ای که با دلتنگی در جهانی توضیح ناپذیر گام بر می دارند و به شکل خنده آور با جهان خود در جدالند. در آنها تشتت، حماقت و احساس پوچی که تمدن به انسان می بخشد دیده می شود.
برخی از داستان های این کتاب عبارتند از: جغدی که فرزانه بود، تک شاخ در باغ، سونات، خاطرات آنکه روزی فرزانه بود، طرفدار سینه چاک، چرا فلامینگو ها ماهی ها را می خورند؟، چگونه یک اسلحه مخفی بسازیم و...
یا گرو چو مارکس که نابغه طنز نویسی است. وی از سال 1927 تا 1973 برای نشریه نیویورک تایمز قلم می زد. شهرت او به خاطر فعالیت در عرصه سینما، تئاتر و تلویزیون است. وی مسائل سیاسی را هم در طنز خود به چالش می گیرد.
مترجم در ابتدای هر فصل توضیحی درباره هر یک از نویسنده ها ارائه کرده و سپس داستان های آن نویسنده را آورده است. همچنین در پایان کتاب نیز مقاله ای تحت عنوان تفاوت طنز و کمدی ضمیمه شده است که می تواند راهگشای بهتری برای شناخت داستان های طنز و سبک هایی چون گروتسک و پارودی باشد.این مقاله به قلم مترجم نوشته و تنظیم شده است و در آن به تاریخ طنز نویسی اروپا نیز پرداخته شده است.
داستان های جمیز تربر داستان هایی مصور است که تصاویر آنها نیز در کنار داستان ها آورده شده است.
برخی از داستان های این کتاب عبارتند از: جغدی که فرزانه بود، تک شاخ در باغ، سونات، خاطرات آنکه روزی فرزانه بود، طرفدار سینه چاک، چرا فلامینگو ها ماهی ها را می خورند؟، چگونه یک اسلحه مخفی بسازیم و...
«مرد گردن باریک درون یک صندوق چوبی رفت، در صندوق را از داخل قفل کرد و شروع کرد به خفه شدن. مرد گردن باریک در آستانه ی خفگی با خودش گفت: من در حال خفه شدن در این صندوق هستم. چون گردن باریکی دارم احتمالا سریع خفه می شم. دوست دارم شاهد جدال مرگ و زندگی باشم. البته این جدال غیر طبیعی است. اما شانس مرگ و زنذگی برابر است»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 83 و 84 کتاب از داستان بی خوابی
[2]صفحه 34 کتاب از داستان صندوق
رویاهای پیش رو
رویاهای پیش رو
کمیته خواب. دیردرا بریت. مترجم: بیژن کریمی. ویرایش: ایرج کریمی.نشر پنجره.چاپاول. تهران.1390. 1100 نسخه.312 صفحه مصور.8000 تومان.
«گراهام گرین می گوید: وقتی مانعی غیر قابل عبور می نماید، حاصل کار روزانه ام را پیش از خواب می خوانم و می گذارم تا ناخوداگاه ام به جای من روی اش کار کند. تقریبا همیشه، وقتی بیدار می شوم مانع برطرف شده: راه حل به صورتی بدیهی در برابر من است. شاید طی رویایی آمده باشد که به یادم نمانده است. در برخی موارد گرین مطمئن بود که کمیته از طریق رویا مشغول به کار است.»[1]
دکتر دیردرا بریت استادیار روان شناسی در دانشکده پزشکی هاروارد است. وی نویسنده کتاب مشهور «مرد آبستن و دیگر موارد از کاناپه هیپنوتیزم درمانی» و تدوین گر کتاب علمی« آسیب روحی و رویا » است وی مقالات تخصصی زیادی پیرامون رویا ، تصویر سازی ذهنی و هیپنوتیزم نوشته است.
برخی معتقدند رویابینی جایگاهی بالاتر از خرد ورزی دارد و برخی دیگر رویا بینی را عملی مهمل می خوانند. کتاب کمیته خواب تلاش دارد نشان دهد رویا نه همواره خرد ورز است و نه مهمل و بی هوده . قدرت رویا در این حقیقت است که الگویی متفاوت از اندیشه است و این که رویا مکمل و غنی کننده چیزی است که ما در بیداری فرا چنگ آورده ایم.
در این کتاب نه تنها با رویا ها و ضرورت و تاثیر رویا در زندگی آشنا می شویم بلکه با شاهد آوردن از انبوهی از رویاها، رویاهایی از مردم عادی گرفته تا شخصیت های سرشناس تاریخی، علمی، سیاسی یا هنری مبحث کاشت رویا را مطرح می کند. به این معنا که هر کسی به اراده خود و رعایت رهنمودهایی که کتاب می دهد آن یاور را که در کتاب عنوان "کمیته خواب" دارد، به کمک فرا بخواند. در این صورت رویا دیگر رویدادی تصادفی در زندگی انسان نیست. پس می توان به استقبال آن رفت و یا آن را فراخواند تا در زمینه حل مسائل یا تصمیم گیری های دشوار به کمک ما بیاید.
نویسنده در مقدمه کتاب می نویسد: روشن است که موضوع عمده رویاهای ما مسائل شخصی مان هستند. کمبودهای کودکی، حس و حال کنونی،شخص و چگونگی مناسبات مان با دیگران. این جنبه های رویا در جاهای دیگری به طور کامل با موشکافی مورد بررسی قرار گرفته اند. ولی این کتاب مسائل عینی را اعم از علمی و هنری بررسی می کند، تا شاید این بررسی نکته های دیگری از سرشت رویا را آشکار سازد.
این کتاب شمال نه فصل است که عبارتند از: کمیته خواب، رویاهای خریدنی، نزهت کده باشکوه، شیطان ویولون می زند، کمیته خواب برنده جایزه نوبل می شود، چرخ خیاطی و رویاهای دیگر، چنگال پلنگ، وقتی که گاندی رویای مقاومت را دید، چند کلمه با حرف های HE آغاز می شود و پایان می یابد؟ با یک معمای ذهن آزار بخوابید و با سردرد بیدار شوید و یک یادداشت پایانی.
فصل های این کتاب بر حسب رشته های متفاوت مرتب شده است. از هنرهای بصری گرفته تا ریاضیات و علوم. در این کتاب به بررسی رویاهای آدم های سرشناس فرهنگی، هنری، علمی و ریاضی می پردازد، تا نشان دهند این انسان هاچگونه برای رسیدن به آرزوها و خواسته هایشان از رویاهایشان بهره گرفته اند.
این کتاب شمال نه فصل است که عبارتند از: کمیته خواب، رویاهای خریدنی، نزهت کده باشکوه، شیطان ویولون می زند، کمیته خواب برنده جایزه نوبل می شود، چرخ خیاطی و رویاهای دیگر، چنگال پلنگ، وقتی که گاندی رویای مقاومت را دید، چند کلمه با حرف های HE آغاز می شود و پایان می یابد؟ با یک معمای ذهن آزار بخوابید و با سردرد بیدار شوید و یک یادداشت پایانی.
در پایان کتاب مترجم نیز یک یادداشت پایانی درباره این کتاب ضمیمه کرده است.
«گاهی مسائل ریاضی کاربردی هم در خواب حل می شوند. نیکولاس کندورسه، ریاضی دان قرن هجدهم، که حساب احتمالات را برای نخستین بار در پدیده های اجتماعی به کار بست، پاسخ یکی از مسائل آماری اش را در رویا دید ولی جزییات اش را برای آیندگان ضبط نکرد.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 77 کتاب
[2]صفحه 157 کتاب
این ور خط
این ور خط
دو قدم این ور خط.احمد پوری.نشر چشمه. چاپ ششم. تهران.1389. 2000 نسخه.226 صفحه.5000 تومان.
« این همه درباره سال و زمان حساسیت نشان ندهید. شما که در کار شعر و شاعری هستید نباید زیاد سخت بگیرید. زمان مگر چیست؟ خطی قراردادی که یک طرفش گذشته و آن قدر می رود و می رود تا به تاریکی برسد. طرف دیگرش هم آینده است که باز دو سه قدم جلوتر می رسد به تاریکی. خب همه این جوری راضی شده ایم و داریم زندگی مان را می کنیم. بعضی وقت ها می بینی یکی از ما از این خط ها خارج می شویم. پای مان سر می خورد این ور خط که می شود گذشته یا یک قدم آن طرف خط به آینده می رویم. »[1]
دو قدم این ور خط اولین داستان احمد پوری است. وی بیش از هر چیز به عنوان مترجم شعر معرف جامعه ادبیات بوده است و این کتاب اولین تجربه قلمی وی در حوزه داستان است.
این کتاب سفری است که از تهران آغاز می شود و به تهران باز می گردد. احمد پوری که خود در تبریز به دنیا آمده است با نگاهی دوباره به گذشته برگشته و از زندگی و آغاز خود می گوید. از کوچه پس کوچه های تبریز و از تاریخ و یادهایش می نویسد.
این رمان به نوعی رمانی خرد ورز است و خالی از احساس، تصاویری از گذشته و سرزمین مادری اش را بیان می کند. در بخش های بعدی سفر ذهنی راوی را می خوانیم که به سمت لندن و ملاقات با آیزیا برلین و سپس تبریز و باکو و لنینگراد پرواز می کند.
راوی می خواهد به لندن برود و با آیزیا برلین فیلسوف نامدار، نامه ایی عاشقانه دریافت و در طی سفر به گذشته به شاعر روس، آنا آخماتووا برساند. البته ملاقات با آخماتووا در لنینگراد در کتاب کمی سیر عجولانه به خود گرفته و فصل کوتاهی را به خود اختصاص می دهد. این داستان درباره نویسنده ای است که در حال جمع آوری مطلب در مورد آنا آخماتووا است و به ناگاه با مردی مواجه می شود که با آخماتووا دوست بوده و همین زمینه ای فراهم می کند برای وسوسه شدنش برای دیدار با آخماتووا . اما این مسافرت تنها یک دیدار نیست و تبریز سال های پس از سرکوب فرقه را به تصویر می کشد و شوروی زمان استالین رابه تصویر می کشد.
احمد پوری پس از اینکه در انگلستان تحصیل خود را به پایان می برد به ایران بازگشته و به تدریس زبان و فعالیت ادبی می پردازد وی با ترجمه شعر های عاشقانه شاعران بزرگ جهان خود را به جامعه ادبی معرفی می کند. وی آثار شاعرانی چون انا آخماتووا، پابلو نرودا، فدریکو گارسیا لورکا، ناظم حکمت، نزار قبانی و یانیس ریتسوس را به فارسی ترجمه کرده است. وی همچنین رمانی از میخائیل بولگاکف و چند مجموعه داستان دیگر را نیز به فارسی بر گردانده است.
این رمان به نوعی رمانی خرد ورز است و خالی از احساس، تصاویری از گذشته و سرزمین مادری اش را بیان می کند.
محسن فرجی درباره این کتاب می نویسد: در این رمان، دوستداران داستان‌های تاریخی، تصویری جذاب و دلپذیر از شهر تبریز 50 سال پیش را می‌یابند؛ فانتزی‌خوان‌ها و کسانی که ادبیات تخیلی را می‌پسندد، نادیده انگاشتن عنصر زمان را در این رمان باب طبع خود می‌یابند؛ امروزه شاهدیم آثاری مثل «دو قدم این‌ور خط» با فاصله گرفتن از مد‌ها و موج‌های رایج و با اهمیت دادن و احترام گذاشتن به خواننده، بدون درافتادن در ورطه سهل‌انگاری زبانی، توانسته‌اند مخاطب را با ادبیات آشتی دهند ، مضامین عاشقانه کتاب مورد توجه کتاب‌خوان‌هایی قرار می‌گیرد که به داستان‌های عاطفی علاقه دارند و دوستداران ادبیات هم روایت‌هایی را از نویسندگانی چون آنا آخماتووا و آیزایا برلین می‌خوانند. این است که «دو قدم این‌ور خط» در کمتر از یک ماه به چاپ دوم می‌رسد.
گذشته از تمام این‌ها، مهم‌ترین ویژگی رمان اخیر آقای پوری «سرزندگی» و «شادابی» شخصیت‌های داستان است. روح زندگی در این داستان جریان دارد. خواننده با آدم‌هایی روبرو می‌شود که حرکت می‌کنند و می‌اندیشند؛ امیدوارند با وجود سختی‌ها، زندگی را اداره کنند و در اندیشه آینده هستند. می‌توان گفت این رمان توانسته از سایه سنگین داستان‌های یاس‌آور ایرانی که پیشینه‌اش می‌رسد به نویسندگانی چون صادق هدایت، رهایی یابد. روح زندگی و طراوت از میان صفحات رمان آقای پوری نمایان است. نمی‌توان این ویژگی حیاتی را نادیده گرفت.
این کتاب شامل هفت فصل است که عبارتند از: تهران، لندن، تهران، تبریز، باکو، لنینگراد، و یه سوی تهران.
«هر بار که داد و فریادش بلند می شد کتک مفصلی از مامورها می خورد و یکی دو روز آرام بود. آخر سر دکتر اردوگاه تشخیص داد که باید برای معالجه برود به اردوگاه کار در سیبری. الان نزدیک چهار ماه است که بردندش.»[2]
پی نوشت:
[1]پشت جلد کتاب از متن رمان
[2]صفحه 182 کتاب
برای سخنرانی نیامده ام
برای سخنرانی نیامده ام
برای سخنرانی نیامده ام. گابریل گارسیا مارکز. مترجم: بهمن فرزانه. انتشارات ثالث.چاپاول. تهران.1390. 1650 نسخه.148 صفحه.5000 تومان.
« درسال های چهل، جووانی پاپینی، نویسنده ایتالیایی، با جمله ای زهرآلود پدربزرگ های ما را سخت خشمگین ساخته بود: " امریکا با پسمانده های اروپا ساخته شده است" امروز نه تنها دلایلی در دست داریم که ممکن است این مسئله واقعیت داشته باشد، بلکه بدتر از آن، تقصیر از خود ما بوده است» [1]
این کتاب مجموعه سخنرانی های گابریل گارسیا مارکز پیرامون موضوعات مختلف از چگونگی نویسنده شدنش گرفته تا صحبت در مورد سینما، مسائل زیست محیطی، امریکای لاتین و گردهمایی های بین المللی و غیره است.
این سخنرانی ها با توجه به تاریخ زمانی به ترتیب از سال 1944 هنگامی که گابو برای اولین بار در زندگی اش توانسته بود بورس تحصیلی ای در دبیرستان به دست آورد، آغاز می شوند و تا سال 2007 و دعوت از او برای سخنرانی در چهارمین کنفرانس بین المللی زبان و در حاشیه آن تجلیل از بیست و پنجمین سالگرد دریافت نوبل این نویسنده امریکای لاتین ادامه پیدا می کنند.
وی در این کتاب اشاره کرده است که چگونه از همان دوران کودکی از انجام سخنرانی در میان جمع ترس داشته است و حتی اینکه چگونه با خواندن مقاله ای از یک منتقد ادبی و مقاله نویس روزنامه و نظر او در مورد پایان نویسندگی در امریکای لاتین از سر لج کردن با او دست به قلم برده و در ظرف چند روز داستانی را نوشته و برای آن روزنامه فرستاده است. این داستان در همان روزنامه منتشر می شود و آن منتقد هم با خواندن داستان اعتراف می کند که اشتباه کرده است. اینگونه است که مارکز به عالم داستان نویسی وارد می شود. از سال 1999 که مارکز دچار سرطان شد بسیار کم کار شده است. او بعد از عمل جراحی گفته بود ارتباط های خود را کاهش خواهد داد و حتی پریز تلفنش را خواهد کشید تا خاطرات خودش را بنویسد. سرانجام در سال 2002 زندگینامه این نویسنده به قلم خودش به نام « زنده ام تا روایت کنم» منتشر شد و بلافاصله توسط کاوه میر عباسی ترجمه شد. بهمن فرزانه با ترجمه بسیار خوب از صد سال تنهایی برای اولین بار مارکز را با رئالیسم جادویی اش به ایرانیان معرفی کرد و حالا مجموعه سخنرانی های وی را ترجمه کرده است.
گابریل را حالا همه می شناسند و ده ها کتاب و داستان و یادداشت هایش را خوانده اند. دست کم نام « صد سال تنهایی » را شنیده اند و باید گفت مارکز با این کتاب هم آغاز شد و هم به پایان رسید. رئالیسم جادویی در این اثر هنوز هم قابل تقلید و باز تولید است و نویسندگان بسیاری بعد از او تلاش کردند این سبک تازه ابداع شده توسط مارکز را دنبال کنند و داستان هایی با این برچسب بنویسند و اغلب نیز در این کار نا موفق بوده اند. شاید بتوان گفت یک نمونه موفق دیگر از این سبک وجود دارد و آن هم مرشد و مارگریتا اثر میخاییل بولگاکف روسی است. مارکز برای نوشتن صد سال تنهایی برنده جایزه نوبل شد. و بعد از آن بود که به نوشتن خیلی چیزهای دیگری پرداخت.
برای سخنرانی نیامده ام، شامل یک مقدمه به قلم «کریستوبال پرا» است که این مجموعه سخنرانی ها را گردآوری کرده است و بیست و دو مطلب دیگر که همگی مجموعه صحبت های مارکز برای سخنرانی هایش در محافل گوناگون نوشته شده است.
عناوین برخی از این سخنرانی ها عبارتند از: دانشکده وطیفه شناسان، چگونه نویسندگی را آغاز کردم، به خاطر شما، وطنی متفاوت، تنهایی امریکای لاتین، به سلامتی شعر، چند کلمه در مورد فرارسیدن هزاره جدید، طوفان نوح داموکلس، اندیشه ای شکست ناپدیر و...
« شاید اجداد ما نیز در سال 1492 چنین تجربه ای داشته اند، هنگامی که گروهی دریانورد اروپایی به دنبال هندوستان بودند و به اشتباه پا به این سرزمین گذاشتند. اجداد ما نه قطب نما را می شناختند و نه می دانستند باروت چیست. ولی بلد بودند با پرندگان صحبت کنند و آینده را با فال گرفتن پیشگویی کنند. »[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 131 کتاب از یادداشت امیدهای پوچ در مورد قرن بیست و یکم
[2]صفحه 65 کتاب از یادداشت پیش درآمدی برای هزاره جدید
پنهان خانه پنج در
پنهان خانه پنج در
پنهان خانه پنج در و واقعه در مجلس سودابه خوانی.حسین کیانی.نشر افراز. چاپاول. تهران.1390. 1100 نسخه.104 صفحه.2500 تومان.
«عطری جان: آن که می خواستید منم.
قاضی چینی: تو ای زن، به مرگ می رسی بی هیچ حرفی، کاری که تو کردی هر کس در هر جایی بکند، حکمش همین است.
عطری جان: من بهای ماندن بیشتر شما نشان می دهید به مردم که چقدر دوستشان می دارید و چقدر دشمن نبستید.
سوسنک: من به کی فروخته شدم؟
نازیاب: قیمت من چقدر بود؟»[1]
پنهان خانه پنج در سرگذشت زنانی به تصویر کشیده شده است که دوست دار دانایی اند و در دوره ای زندگی می کنند که دانایی مساوی با جنایت است.
شخصیت اصلی این نمایشنامه عطری جان بیوه خان میرزا در خانه تو در توی خود به زنانی که دوست دار علم و سواد آموزی هستند پنهانی درس می دهد. شاگردان او سوسنک، فازیاب، مشکناز، صنم سا، کوه سال هستند که پنهانی از راه رو های تو در توی خانه عبور کرده مشتاق درس خواندن نزد عطری جان می آیند.
داستان در زمان قاجاریه می گذرد و آن زمان ها دانستن و سواد آموزی برای زنان جرمی سنگین و مساوی با مرگ محسوب می شده است.
به زودی ماجرای درس دادن عطری جان به گوش مردانی می رسد و آنها متوجه کار مخفیانه عطری جان و شاگردانش می شوند. عطری جان در صحنه ای که سربازانی قصد جان وی را می کنند، به خود شمشیر زده و می میرد و صنم سا تصمیم می گیرد برای مبارزه جهل و بی فرهنگی، به جای عطری جان به تدریس زن ها مشغول شود.
نویسنده در توضیح این نمایشنامه می نویسد: پنهان خانه پنج در برگرفته از تاریخ نا نوشته و پی گم شده است که زنده تر و باور پذیرتر از تاریخ نوشته و پیدا، تقابل بی پایان دانایی و جهل و فرهنگ و بی فرهنگی را می نمایاند.
زنانی که دوستدار دانایی اند به دوره ای که دانستن، هم سنگ جنایت است و جهل همه گیر، در پنهان جایی گرد هم می آیند تا بیاموزند و به بیدار جانی برسند. اما مردانی خفته جان در صله های گوناگون به ایشان یورش می آورند و جان شان را به یغما می برند.
نمایشنامه پنهان خانه پنج در نخستین بار در هجدهمین جشنواره بین الملی تئاتر فجر بهمن ماه 1378 به کارگردانی حسین کیانی، اجرا شد.
نمایشنامه دیگر این مجموعه واقعه در مجلس سودابه خوانی است . این نمایشنامه نیز تفسیر و تعبیر تازه ای از داستان سیاوش و سودابه است. نویسنده درباره این نمایشنامه می نویسد: واقعه در مجلس سودابه خوانی شک آوری می کند در داستان معروف و مالوف شاهنامه فردوسی.
در این نمایشنامه سیاوش آن چنان که بوده و هست نیک جو و نیک خو نمی نماید و آن چه بر سودابه می آید از عاشق شدن تا مکافات، اوست که با بازی مصلحت آمیز خود می آغازد. سیاوش بهره ی خود می جوید و عشق سودابه از هوس نیست.
نمایشنامه واقعه در مجلس سودابه خوانی نخستین بار در جشنواره سراسرس تئاتر دانشجویی اسفند 1378 تالار مولوی به کارگردانی حسین کیانی به اجرا در آمده است.
زبان اغلب نمایشنامه های کیانی زبانی آرکاییک و قدیمی است و موضوعات نمایشنامه های وی اغلب از داستان های ادبیات کلاسیک و موضوعات تاریخی برگرفته شده است.
نمایشنامه پنهان خانه پنج در از مجموعه ایران این روزها توسط نشر افراز منتشر شده است. حسین کیانی پیش از این نمایشنامه همسایه آقا را در همین مجموعه و توسط نشر افراز منتشر کرده است.
در پایان نمایشنامه پنهان خانه پنج در تعدادی از عکس های اجرای این نمایشنامه نیز ضمیمه شده است.
«ترنج بانو: نعمتی که مایه اش بی حیثیت کردن خودم باشد، نباشد بهتر است. گفتم لابد امسال مثل هر سال نقشی می خوانیم و پولش را می گیریم هر چند کسی از نقش ما خوشش نمی آید و بجای تشویق و دست سنگ و نفرین تحویلمان می دهد اما خب اگر نقش نباشد باقی نقش ها بی کار می مانند.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 46 از نمایشنامه پنهان خانه پنج در
[2]صفحه 67 کتاب از نمایشنامه واقعه در مجلس سودابه خوانی
زار زارون
زار زارون
لاله زارون زار زارون.محمود استاد محمد. نشر قطره. چاپاول. تهران.1389. 550 نسخه.152 صفحه.3500 تومان.
«خسرو: هی می گی حرف نزن.. همون حرف نزدم که این جوری شد دیگه... تازه داشتیم یه نفسی می کشیدیم، تازه تئاتر داشت بدهکاری هاشو صاف و صوف می کرد... دور و برشو جمع و جور می کرد بعد چهل سال پیسی تازه داشتم یک لقمه نون از تئاتر در می آوردم که زدی کاسه کوزه ما رو داغون کردی. دیگه ما می تونیم روزی سه سانس بلیت بفروشیم؟ خواب دیدی خیر باشه. از هفته دیگه باید بشینی اینجا تماشاچی های آقای شیرازی رو بشمری...»[1]
کتاب "لاله‌زارون، زار زارون" مجموعه‌ای از سه نمایشنامه محمود استاد محمد است که به لحاظ مضمونی، هر سه نمایشنامه «چلچراغ»، «سرمه» و «سید دلبر» به تئاتر لاله‌زار و اهالی‌اش می‌پردازد. محمود استاد محمد از معدود بازمانده های گروه بیژن مفید است که بعد از او هم با گروه هنر ملی و عباس جوانمرد همکاری داشته است.
نوستالژی فضای نمایش های لاله زار و آدم ها و خانه ها و مرام ها و مسلک هایی که در این تئاتر ها بوده و حالا کمتر نشانی از آنها هست دغدغه استاد محمد است. وی که خود از قشر بازیگران لاله زاری است و زندگی و جوانی خود را روی صحنه های تئاتر های لاله زار سپری کرده است برای زنده نگه داشتن سادگی، صفا و صمیمیت تلاش می کند و هنوز برای پایدار ماندن این ارزش های اجتماعی است که می نویسد.
آدم های نمایشنامه های او هنوز نان به نرخ روز نمی خورند، از پلشتی ها دور هستند و بر اصول انسانی پا فشاری می کنند. طبیعی‌است که این قسمت از بافت جغرافیای شهری و البته طبقه اجتماعی که استاد محمد به آن پرداخته شاید توان گام به گام دویدن با زمان را نداشته باشد و گاهی زمان برایش متوقف شده و جامانده باشد از قافله اجتماع و هنوز برخی مناسبات در آنجا به زندگی‌اش ادامه دهد که در قشری دیگر از اجتماع مدت‌هاست فراموش شده است. در طول کار مدام نویسنده تاکید دارد بر زنده نگه داشتن چراغ لاله‌زار، هنر سیاه‌بازی و نمایش ایرانی. اما واقعیت این است که هیچ چیز زنده نمی‌ماند مگر اینکه نفسش با نفس زمان گره بخورد یا اینکه چنان پتانسیل قوی‌ای داشته باشد که حتی آینده هم بتواند از آن سیراب شود و زندگی از سر گیرد. قصه های استاد محمد ما را به یاد قصه گویی دهه چهل می اندازد.
نمایشنامه های این کتاب به وقایعی می پردازد که در مهد تئاتر ایران یعنی لاله زار می گذرد و به زندگی آدم هایی می پردازد که عمدتا در کار سینما و تئاتر هستند و در حقیقت کتاب ضمن بررسی تئاتر با طنزی به غایت گیرا، تمامی مسائل تئاتر و زندگی تئاتری ها را به نمایش می گذارد و گفتنی ها ی بسیاری را درباره تئاتر بیان می کند.
این کتاب شامل سه نمایشنامه است که عبارتند از: چلچراغ، سرمه، سید دلبر.
استاد محمد نویسنده کارگردان ویکی از بازیگران خوب دهه چهل است. او در سال 1329در محله دروزاه دولاب متولد شد. فعالیت نمایشی خود را در نوجوانی پس از آشنایی با استادش محمد آستیم و سپس نصرت رحمانی و عباس نعلبندیان و با بازی در نمایش های بیژن مفید و عضویت در آتیله تئاتر آغاز کرد. وی به خاطر بازی در نمایش شهر قصه محبوب ایرانی ها شد. بازی خوب او در نقش و شخصیت خر خراط یکی از به یاد ماندنی ترین بازی ها و کاراکتر های شهر قصه است که او را به شهرت رساند. وی در بندر عباس گروه نمایش پتوروک را تشکیل داد ولی یک سال بعد باز به تهران بازگشت. وی پس از نوشتن نمایشنامه های متعدد در سال 1364 به کانادا مهاجرت کرد و سال 1377 دوباره به ایران بازگشت و فعالیت خود را از سر گرفت.
از نمایشنامه های وی می توان به: رسم زمانه، آسید کاظم،قصص القصر، دیوان تئاتر ال، و سپنج رنج شکنج اشاره کرد.
«خانم کوچیک: تو کجا بودی اون روزهایی که این صحنه ی بی بازیگر رو دست من بال بال می زد؟ کجا بودین؟ سلاطین صحنه؟ ستون های تئاتر؟ یکی تون رفت آرتیست سینما شد، اون یکی رفت خودشو با این سریال های آب بندی شده تاخت زد و هم وزنش پول گرفت. ته مونده هاتونم رفتن رئیس صنف الکتریک ها و مدیر سازمان صادرات گل گاو زبونو سدر و کتیرا شدن.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 79 کتاب از نمایشنامه سرمه
[2]صفحه 35 کتاب از نمایشنامه چلچراغ