تاراج نامه
تاراج نامه
تاراج نامه جدید ترین نمایشنامه بهرام بیضایی، تحلیلی است از شکست دوران تاریخی حمله تاتارها به ایران و شرح این نکته که هر کسی در آن زمان به نقش خود آگاه نبوده است. این نمایشنامه به شیوه نقالی نوشته شده است. شیوه ای که بهترین فضا را برای تکنیک فاصله گذاری برشتی فراهم می آورد.
تاراج نامه (ذیل جهانگشا). بهرام بیضایی . انتشارات روشنگران و مطالعات زنان.چاپ اول.تهران1389. 3000نسخه.96صفحه.3000تومان.
«آران: {رو می گرداند} نه- از من ساخته نیست! بیزارم از از نهان شدن؛کاری که گور با تن ما می کند! {دو دل} چگونه نهان کنم که زنم؟ صدا می گردانم- آری- چون پدر حرف می زنم، یا چون پهلوان! مردان تحکمی دارند و اشتلمی و حق به جانب اند! پدر که در خاکستر خویش خفته ای در سرم انداز کلماتی را که بدانها می اندیشیدی و منطق خود را به من قرض بده؛ و پهلوان، رجز خوانی خویش مرا یاد آور!»[1]
تاراج نامه جدید ترین نمایشنامه بیضایی تحلیلی است از شکست دوران تاریخی حمله تاتارها به ایران و شرح این نکته که هر کسی در آن زمان به نقش خود آگاه نبوده است.
این نمایشنامه به شیوه نقالی نوشته شده است. شیوه ای که بهترین فضا را برای تکنیک فاصله گذاری برشتی فراهم می آورد.
بیضایی در همه نوشته ها و آثارش تلاش داشته شیوه برشتی را در جان مایه کارش بنشاند تا مخاطب او به جای اینکه تنها درگیر حسی از همزاد پنداری شود به فکر واداشته شده و خودش درباره وقایع و اتفاقاتی که در اثر بیان می شود تصمیم نهایی را بگیرد.
راوی این نمایشنامه و همچنین دو شخصیت دیگر اثر هر کدام از نگاه و نظر خویش جغرافیای اطرافشان را برای خواننده معین می کنند.
می توان گفت آخرین اثر بیضایی دست کمی از آثار دیگر او ندارد. زبان بیضایی زبان آرکاییک و پیچیده ای است که در طی سال ها ممارست و تمرین به دست آمده است. وی به ادبیات و تاریخ کهن ایران مسلط است و این زبان ابداعی را از غور و تفحص در زبان باستانی و ادبیات کلاسیک الهام گرفته است.
بیضایی معمولا روایت های تاریخی را به بستر زمانه امروز و زندگی روزمره و دغدغه های زمان حال بر می گرداند و به نوعی می توان گفت ادبیات او ادبیاتی است که تاریخ را به زمان خود نویسنده احضار کرده و یک بار دیگر نه تنها آن را زنده می کند بلکه پرسشگرانه با تاریخ برخوردی دوباره دارد. به همین ترتیب در این اثر نیز دغدغه های روز جامعه در لابه لای وضع و روایت تاریخی نهفته است. یکی از دغدغه های بزرگ بیضایی در تمام این سال ها موضوع زن و نگاهی است که تاریخ و اجتماع امروزی به زن دارد. در بیشتر آثار وی می توان به موضوع زن از چشم انداز های متفاوت نگریست. زنان اغلب نمایشنامه ها و فیلم نامه های بیضایی زنانی قدرتمند و آگاهی هستند که تلاش می کنند برای بدست آوردن حقوق اجتماعی خود یک تنه به جنگ با جامعه مردسالاری بروند که زن در آن کم رنگ ترین نشان است.
تاراج نامه اما روایتی دیگر از موضوع زن را پیش می کشد. در این نمایشنامه زنی که نقش مرد را بازی می کند به گونه ای عمل می کند که گویی خود یک مرد است و در چارچوب های نگاه مردسالارانه گم شده، ابزار قدرت نظام مردسالار قرار می گیرد. این زن تنها تصوری که از مرد در ذهن دارد همان تصویری است که جامعه مرد سالار به او تحمیل و تلقین کرده است. همینطور مردی که در این نمایشنامه نقش زن را بازی می کند تنها تصور جامعه مردسالار از زن را به اجرا می گذارد.
تاراج نامه روایت دو شخصیت «نوتک» و «آران» است که تحت تاثیر حمله شدید مغول ها مجبور به فرار شده و گرفتار یک سرباز می شوند. آنها تاوان شرایطی را می دهند که خود در ساختنش کمترین نقش را داشته اند.
بیضایی به خوبی از وضعیت تاریخی حمله تاتار ها برای بیان عقاید خود و پیشبرد روایتش بهره جسته است.
خواندن نمایشنامه های بیضایی فکر و اندیشه و احساس لذت انسان توامان بر می انگیزد. هر کدام از نمایشنامه های وی یک اتفاق و در واقع رخدادی کم نظیر است که باید به استقبال آن رفت. بیضایی یکی از نویسندگانی است که هر گز نمی توان نادیده گرفت. اگر بخواهیم اغراق کنیم وی همچون فردوسی در گسترش و ایجاد چشم اندازهای تازه ای از زبان و ادبیات فارسی نقش مهمی دارد. از دیگر آثار وی می توان به « هشتمین سفر سندباد» ، « دیوان خانه» ، « سیاوش خوانی» و « اژدهاک » نام برد.
« تاتار: قیچی کن زبان تیز و قلماشی بس! ما تنسوق هایی را پس گرفتیم که سران شما، گردنه گیران میر گردنه گیر- اوغری سلطان- از آل وئر چی های ما ربودند پس از پنجه شستن به خون پنجصد از تاجرباش- یک کم؛ و حالا نوبت ما است که پی تنسوق های شماییم! »[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 24کتاب
2]صفحه 48 کتاب
پسری که مرا دوست داشت
پسری که مرا دوست داشت
پسری که مرا دوست داشت. بلقیس سلیمانی. انتشارات ققنوس.چاپ اول. تهران1389. 2200نسخه.104صفحه.2000تومان.
«پسرک دوچرخه سوار به سرعت از کنار دخترک دانش آموز رد می شد و می پرسید: " عروس مادر من می شی؟" دخترک هرگز به این سوال پاسخ نمی داد. سکوت علامت رضا بود، این را هر دو می دانستند. پسرک در هفده سالگی به جبهه رفت و در چهل و دو سالگی دخترک بازگشت و در قبرستان شهر کوچک آرام گرفت. فردای روز تشییع استخوان های پسرک، زن سر مزار او رفت. همان پسرک شوخ و شنگ هفده ساله در قاب عکس به او لبخند می زد. دخترکی شش ساله ظرف خرما را جلوش گرفت و گفت: " چقدر پسرتون خوشگل بوده"» [1]
پسری که مرا دوست داشت مجموعه داستان های کوتاه ، کوتاه است که با مضامینی چون مرگ و ازدواج نوشته شده اند. این داستان ها که جزو داستان های مینی مال به حساب می آیند از حد یکی دو صفحه تجاوز نمی کنند.
البته با وجود کوتاهی این قصه ها گاه می شود جملات حشو نیز در آن پیدا کرد.
بلقیس سلیمانی این مجموعه داستان را با فضایی وهم آلود نوشته است و خود می گوید تراژدی و طنز در این اثر با هم همراه شده اند.
مضامینی چون عشق، مرگ، ارتباط، و نگاه طنز به جهان دستمایه های این داستان های کوتاه است. بلقیس سلیمانی این مجموعه داستان را در ادامه مجموعه داستان قبلی خود به نام «بازی عروس و داماد» نوشته است.
« بازی عروس و داماد»، « بازی آخر بانو» و « خاله بازی» از کتاب های دیگر بلقیس سلیمانی است که هر یک جوایزی را به خود اختصاص داده اند. شیوه و سبک و سیاق هر کدام از این داستان ها شبیه هم است و تنها مضامین با هم تفاوت می کند.
مجموعه داستان پسری که مرا دوست داشت با زبانی عامیانه و روزمره نوشته شده است و خواننده را به راحتی با خود همراه می کند.
هر یک از این داستان ها یک برش و یک لحظه را از زندگی اجتماعی روایت می کند و در واقع یک تصویر ساده و یک قاب می سازد.
پسری که مرا دوست داشت شامل چهل و سه داستان کوتاه است که عناوین برخی از آنها عبارتند از: عروس، بابابزرگی،شوهر آینده، صبر خوش است، آهوی جوان، مرده ها و مرغ ها، اهل معامله، خروس، سک سک، حبس و مرد، هه هه هه هه، نیاز، این سه تن و...
بلقیس سلیمانی کارشناس ارشد رشته فلسفه است؛ بیش از هشتاد مقاله در مجلات مختلف به چاپ رسانده. وی همچنین برای کتاب «آخر بازی بانو» در سال 85 برنده جایزه ادبی مهرگان و جایزه ادبی اصفهان شد. اغلب مجموعه داستان های وی در سبک مینی مال یا داستان های فلش نوشته شده اند.«روز خرگوش» آخرین رمان بلقیس سلیمانی است. این رمان یک روز زندگی یک زن میان‌سال را در تهران روایت می‌کند. سلیمانی معتقد است در رمان‌های اخیرش دغدغه‌های دیروزش را کنار گذاشته و به دلمشغولی‌های امروزش می پردازد. او در مسیری که از «بازی آخر بانو» شروع شده و «خاله بازی» و «به هادس خوش آمدید» به رمان «روز خرگوش» رسیده، تغییرات زیادی در جهان داستانی‌اش ایجاد شده و طبیعتاً در ذهن مخاطبان آثارش نیز این تغییرات واکنش‌های مثبت و منفی داشته است.
«شب در همان اتاق خواب همیشگی، روی تخت فرفورژه ای که تازه خریده بودم، خوابیدم. صبح اولین کسی که دیدم، یک مرد نکره پنجاه ساله بود که یک چاقوی دسته صدفی تا دسته در قفسه سینه اش فرو رفته بود و دهانش بوی خر مرده می داد. او طبقه بالای کشوی من بود. طبقه پایین یک دختر خانم هجده ساله بود که حماقت کرده و به خاطر عشق یک جوان 27 ساله بی کار خودکشی کرده بود،... . شب بعد در یک قبر تنگ در قبرستان تازه تاسیس شهر خوابیدم، صبح اولین کسی که دیدم یک مورچه پیر و نزار بود که راه افتاده بود طرف حفره گوشم.»[2]
پی نوشت:
[1]پشت جلد کتاب داستان عروس
[2]صفحه 94 کتاب
زبان و اسطوره
زبان و اسطوره
زبان و اسطوره. ارنست کاسیرر.مترجم: محسن ثلاثی. انتشارات مروارید.چاپ دوم.ویراست جدید. تهران1390. 1100نسخه.145صفحه.3100تومان.
«هرگاه که خدای ویژه ای برای نخستین بار به تصور درآمده باشد، به نام ویژه ای نیز نام گذاری می شود که از فعالیت خاصی که آن خدا را پدیدار ساخته است سرچشمه می گیرد. تا زمانی که این نام به همان معنای اصیل آن فهمیده می شود، حدود و معنای آن معادل حدود و قدرت آن خدای ویژه است.»[1]
از دیرباز موضوع هستی شناسی و معرفت شناسی دو مقوله ای است که به نظر می رسد حوزه های متفاوت و جدا از هم را به خود اختصاص می دهند.
کانت با نفی وجود پدیداری پیز یا هستی فی نفسه بر بنیاد این مرزبندی فلسفی ضربه ای سخت کوبنده فرود آورد. اما باز واقعیت وجودی هستی فی نفسه را انکار نکرد. بلکه آن را در جایی فراسوی دایره امکان خرد انسانی جای داد.
همچنین در بررسی های معرفت شناسی کانت اثری از زمان و چگونگی شکل گیری مفاهیم عقلی در یک بستر تاریخی نبود. که این مفاهیم و صورت های عقلی در چه زمانی و به چه ضرورتی در تاریخ هستی انسان پیدا شده است.
کاسیرر به صورت های عقلی و مفاهیم عقلی به عنوان پدیده ای تاریخی نیز نگریست و پیدایش و رشد و تکامل تدریجی آنها را در بستر زمان و به یاری داده های قومی و ملی و اسطوره ای، همچنین بررسی های قوم شناسی و زبان شناسی به نقد کشید.
تلاش کاسیرر بر آن بود که حوزه معرفت شناسی و هستی شناسی را به هم نزدیک کند و شکاف و مرز بندی بین روح و جسم را از بین ببرد.
پیوند اصیل آگاهی زبان شناختی و آگاهی اسطوره شناسی دینی اساسا با این واقعیت بیان می شود که همه ساختار های کلامی و همچنین همه هستی های اسطوره ای، به گونه ای برخوردار از برخی قدرت های اسطوره ای پدیدار می شوند. به نحوی که کلمه به صورت نوعی نیروی آغازین در می آید که سراسر هستی و عمل از آن صورت می گیرد.
وی معتقد است زبان خود سایه ای تاریک بر واقیعت انداخته و مرز بین درون و بیرون را پر رنگ تر می کند.
کاسیرر معتقد است در بستر تاریخی زبان بشر سامانی منطقی تر به خود گرفته، زبانی که در ابتدا بار احساسی و عاطفی داشته است اما همچنان می توان در پس این ساختار منطقی زبان واکنش های نابخردانه و احساسی انسان را در برابر جهان پیرامونش تشخیص داد.
زبان و اسطوره در یک زمان آفریده شده اند زمانی که من خود بنیاد با پدیده های جهان اینهمانی داشت. پس تبارشناسی زبان بررسی اسطوره شناسی ما به سرچشمه های فکر منطقی و همچنین پیوند بین خویشتن و جهان می رساند.
ارنست کاسیرر در سال 1874 در شهر برسلاو آلمان به دنیا آمد. وی در دانشگاه برلین زیر نظر گئورگ زیمل با فلسفه کانت آشنا شد. سپس توسط هرمان کوهن مفسر نامدار فلسفه کانت دکترای خود را در زمینه فلسفه لایبنیتز گرفت. سپس تا سال 1933 و پیروزی نازی ها در آلمان فلسفه تدریس کرد. کاسیرر بعد شنیدن این شعار نازی ها که " حق همان است که پیشوای ما یاری می دهد " گفت " این پایان آلمان است" و آلمان را به قصد انگلستان ترک گفت. وی در انگلستان و سپس امریکا به کار خود ادامه داد. وی در منطق، علوم، هنرف موسیقی و ادبیات صاحب نظر بود. کتاب فلسفه و فرهنگ و افسانه دولت وی توسط بزرگ نادر زاده و نجف دریا بندری به فارسی ترجمه شده است. مهمترین اثر فلسفی کاسیرر که به آلمانی نوشته شده است«فلسفه صورت های نمادین» است است که جلد دوم آن توسط یدالله موقن به فارسی ترجمه شده است.
این کتاب شامل شش فصل است که عبارتند از: جای زبان و اسطوره در الگوی فرهنگ بشری، تکامل مفاهیم دینی، زبان و مفهوم سازی، جادوی کلام، مراحل پی در پی اندیشه دینی و قدرت و استعاره. همچنین پیشگفتار و پیشگفتار مترجم نیز در ابتدای کتاب آورده شده است.
« ژرفا و قدرت روحی زبان با این واقعیت ثابت می شود که این خود گفتار است که راه را برای آخرین گامش هموار می سازد. این دشوارترین و شگفت انگیزترین دستاورد زبان به وسیله دو مفهوم بنیادی زبان شناختی نمایان میشود، مفهوم " هستی" و مفهوم " خویشتن" »[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 58 کتاب
[2]صفحه 118 کتاب
اعترافاتی درباره زنان
اعترافاتی درباره زنان
اعترافاتی درباره زنان. محمد امیر یار احمدی.انتشارات افراز.چاپاول. تهران1388. 1100نسخه.72صفحه.2200تومان.
«خانم سردبیر: نه عزیزم! چه تحقیری! دارم حرف حساب می زنم. می گم تو ناسلامتی روزنامه نگار این مملکتی! مسئولیت اجتماعی داری! کلی آدم دارن زیر علم مقالات سرکار سینه می زنن! ستون آیینه خونه ی زلیخا شده مانیفست دفاع از حقوق معنوی زنان، جنابعالی هم شدی سمبل مشارکت آقایون در مبارزه علیه تبعیض جنسیتی. یه آدم نام شکسته نیستی که امروز ریش دو شاخ بذاری، فردا بتراشی جاش سرخاب بمالی.»[1]
اعترافاتی درباره زنان، داستان زندگی پر از فراز و نشیب روزنامه نگاری است که صفحه زنان را می نویسد و با این حال زندگی خصوصی اش با مشکلات عدیده ای رو به رو است. او که پیش مادرش زندگی می کند باید سر به فرمان مادر نهد و تن به ازدواج هایی دهد که بر طبق میل مادرش تعیین می شوند. وی هر بار که ازدواج می کند بر اثر تصادف و اختلافات عدیده همسرانش فوت کرده و باز مادر دست به آستین برده زن دیگری برای او اختیار می کند. وی در نهایت می خواهد خود را از چنبره اراده سنگین و خرد کنند مادر و زنانی که مادر برای او انتخاب می کند بیرون بکشد و با زنی ساده و زحمت کش ازدواج کند اما این بار خود اوست که باید جام مرگ را بنوشد و با ضربه سنگینی که بر سرش می خورد به کما می رود.
داستان در واقع زمانی آغاز می شود که پسر به برزخ فرستاده شده و در عالمی بین مرگ و زندگی داستان ازدواج های مکررش را برای خواننده تعریف می کند.
اعترافاتی درباره زنان، داستان زندگی پر از فراز و نشیب روزنامه نگاری است که صفحه زنان را می نویسد و با این حال زندگی خصوصی اش با مشکلات عدیده ای رو به رو است.
این نمایشنامه به نقد وضعیت خانواده های سنتی و مدرن و روابط زناشویی می پردازد. بر اساس دیدگاه نویسنده ملاک و معیار های مرسوم شده در اجتماع برای تشکیل زندگی کارا نیستند و فرد باید با توجه به احساس درونی خود با عشق و تفاهم و با در نظر گرفتن واقعیت های عینی زندگی شخصی خود دست به انتخاب بزند تا زندگی خانوادگی آرامش بخشی را سپری کند.
این نمایشنامه با زبانی طنز و دیالوگ هایی روان یکی از نمایشنامه های خوب محمد یار احمدی است. در پایان کتاب مشخصاتی از اولین اجرای این نمایشنامه و گروه کارگردانی و بازیگران آورده شده و عکس ها و بروشور نمایش را نیز می توانید ببینید.
این نمایشنامه تحت نام نمایشنامه های ایران امروز از سوی نشر افراز منتشر و به بازار کتاب عرضه شده است. ایران این روزها در صدد بوده است مجموعه نمایشنامه هایی از نویسندگان ایرانی را که با زبانی خوانا و دارای ارزش های دراماتیک و اجرایی هستند منتشر کند.
برخی کتاب های مجموعه ایران این روزها عبارتند از: « مستر موش» نوشته محمود طیاری، « دو روایت جا مانده از باد» نوشته محمد رضا آریان فر، « چار بند مخالف» نوشته امیر دژاکام،« سه گانه میتراس» نوشته سیمین امیریان و « اتاق شماره 6 » نوشته خسرو حکیم رابط.
محمد امیر یار احمدی نمایشنامه نویس ایست که بیش از هزار نمایشنامه را برای رادیو سرپرستی و تنظیم کرده است.
اعترافاتی درباره زنان برای اولین بار در سال 1383 در تهران به اجرا در آمد و تا کنون بارها در تهران و شهرستان های مختلف به روی صحنه رفته است.
« مادر: ... بنازم به این دختر! این همه عمر کردم بگم تا الان دختر به این خوش آب و رنگی دیدم، ندیدم! مدیتیشنش به جا! یوگاش سروقت! اهل تمرکز! علف خوری می کنه چه جور! چل روز چل روز روزه سکوت می گیره! انگار از دل ننه اش لال در اومده. اما امان از وقتی نطقش گل کنه» [2]
پی نوشت:
[1]صفحه 7 کتاب
[2]صفحه 48 کتاب
سگ های سیاه
سگ های سیاه
سگ های سیاه یکی از رمان های بحث بر انگیز ایان مک یوهان است. در این رمان مک یوئن به بررسی برخورد عقل و احساس می پردازد که در رابطه پر تنش یک زوج به نمایش درآمده است.
«خاطره غیر قابل اعتماد من از آن بخش لهستان که میان ورشو و لوبلین قرار دارد، دشت پهناور قهوه ای سوخته شخم خورده ای است که جاده مستقیم بی درختی از میانش می گذشت. وقتی رسیدیم برف ملایمی می بارید. به حرف دوستان لهستانی گوش کردیم و گفتیم در مرکز لوبلین پیاده مان کند و از آنجا راه افتادیم. من درست نفهمیده بودم که شهر چقدر به اردوگاهی که همه یهودی هایش را سه چهارمش را بلعیده بود، نزدیک است.»[1]
سگ های سیاه یکی از آثار بحث بر انگیز مک یوئن است. در مقدمه این کتاب آمده است داستان این رمان در دایره هایی تو در تو شکل می گیرد. عشق، شور و مستی معنوی، کشف حقیقت شخصی و یافتن توضیحی برای کائناتی که به سرنوشت پرولتاریا اهمیتی نمی دهد. از سوی دیگر عقل و توضیح مادی جهان؛ سیاست مهندسی اجتماعی و جزم اندیشی و فرو پاشی " هر آنچه سخت و استوار به نظر می رسد" از دیوار بلند برلین تا دیوارهای شرق و غرب که روح آدمی را به دو نیم می کند.
این رمان در دهه هشتاد و هم زمان با ویران شدن دیوار برلین نوشته شده است.
سگ های سیاه سال 1992 به عنوان یکی از پرفروش ترین های بریتانیا مطرح شد و نقدهای مثبت بسیاری گرفت. روزنامه گاردین همان سال پیش بینی کرده بود که این کتاب یکی از بخت های اصلی «بوکر» خواهد بود، اما «یان مک یوئن» تا شش سال بعد که «آمستردام» را نوشت به این جایزه نرسید. اما نقد «میچیکو کاکوتانی» منتقد شهیر امریکایی در «نیویورک تایمز» این کتاب را در امریکا هم نجات داد و «سگ های سیاه» با استقبال زیادی روبه رو شد.
سگ های سیاه داستان زندگی چند نسل را روایت می کند . زندگی آدم هایی که هر کدام شان به سویی رفته اند.
در واقع او مدام دری را از پس دیگری باز می کند و دنیای آدم هایی را پیش رویمان می گذارد که خیلی وقت ها زیر یک سقف زندگی می کردند، اما هیچ قرابتی با هم ندارند.
راوی داستان «جرمی» است، مردی که حالابرای خودش خانه و خانواده دارد، اما ترجیح می دهد در مقدمه داستان به 25 سال پیش بازگردد و از حسرت های کودکی و نوجوانی اش بگوید، از اینکه دربه در در جست وجوی خانواده یی بود که برای خودش دست و پا کند. هر چند خودش می گوید قصدش از این روایت این نیست و می خواهد سرنوشت «جون تریمین» و «برنارد» پدر و مادر همسرش را بازگو کند: زن و شوهری که زندگی مشترک شان قربانی اختلاف های ایدئولوژیک شده است.
سگ های سیاه داستان زندگی چند نسل را روایت می کند . زندگی آدم هایی که هر کدام شان به سویی رفته اند.
مک یوئن در بیست ویکم ژوئن 1948 در آلدرشات انگلستان به دنیا آمد. نخستین اثرش مجموعه داستان های کوتاهی بود که درسال 1975 جایزه سامرست موام را برایش به ارمغان آورد. پس از آن داستان های کوتاه و رمان های او مورد توجه خوانندگان و منتقدان قرار گرفت و برنده جوایز متعددی شد. رمان آمستردام او در 1997 جایزه بوکر را از آن خود کرد. رمان بعدی اش تاوان نیز با استقبال فراوان روبه رو شد. آثار او بارها نامزد دریافت جوایز مختلف شده اند، چنانکه سگ های سیاه نیز در 1992 نامزد دریافت جایزه بوکر شد. او از انتشار نخستین مجموعه داستان کوتاه «عشق نخستین» تا رمان های پرفروش و مشهور «تاوان» (نامزد دریافت جایزه بوکر) و «آمستردام»، همواره از چهره های مطرح ادبیات مدرن بریتانیا به شمار می آمد.
آنچه ما را درباره مک یوئن تحت تاثیر قرار می دهد، نه تنها کیفیت بالای رمان های او، بلکه وسعت دامنه کارهای اوست که شامل داستان کوتاه، فیلمنامه، کتاب کودک و حتی اشعار اپرا در کنار داستان های بلند است. «سولار» یازدهمین اثر بلند یان مک یوئن ، 30 مارس سال گذشته منتشر شد. این رمان بلند درباره زندگی دانشمندی است که برنده جایزه نوبل شده اما زندگی شخصی او روز به روز خارج از کنترل او قرار می گیرد.
در پیشگفتار کتاب می توانید با نویسنده و اثرش بیشتر آشنا شوید. همچنین کتاب حاوی یک مقدمه و چهار بخش است که بخش های آن عبارتند از: بخش یک:ویلتشایر، بخش دو: برلین، بخش سه: مایدانک، سالس، سنت موریس دو ناواسل،1989 و بخش چهار: سنت موریس دوناواسل 1946.
«سگ نشنید. پلک هم نزد. همراهش در سمت راست نرم روی شکم به جلو خزید. اگر پارس می کردند احساس بهتری پیدا می کرد. سکوتی که غرش را قطع می کرد به معنی محاسبه بود. این حیوان ها نقشه ای داشتند. قطره ای بزاق از آرواره های سگ بزرگ تر روی مسیر چکید. بلافاصله چند تا مگس دورش جمع شدند.» [2]
پی نوشت:
[1]صفحه 110 کتاب
[2]صفحه 150 کتاب
ترس و تنهایی
ترس و تنهایی
ترس و تنهایی. بابک احمدی.انتشارات مرکز.چاپاول. تهران1388. 1800نسخه.408صفحه.9000تومان.
«با این که بسیاری از آثار جدی و اصلی شاستاکوویچ در شوروی اجرا نمی شدند اما رژیم استالین از شهرت جهانی او بهره برداری می کرد. او را برای شرکت در کنفرانس جهانی صلح در نوامبر 1950 به پراگ و در دسامبر 1952 به وین فرستادند تا به هیئت شورویایی اعتبار دهند.» [1]
شاستاکوییچ یکی از نوابغ و غولان بزرگ موسیقی کلاسیک غربی است. زندگی شگفت انگیز وی خود موضوع پیچیده ای است که جای تامل دارد. وی همچنین برای ساخت هر کدام از آثار خود شرایط سخت و دشواری را پشت سر گذاشته است. با این حال وی یکی از تاثیر گذارترین و بزرگترین موسیقی دانان جهان است که آثارش تاثیر عمیقی بر موسیقی مدرن گذاشته است.
بابک احمدی هدف اصلی از نگارش این کتاب را معرفی پانزده کوارتت زهی دمیتری شاستاکوویچ می داند. این پانزده اثر که همراه کوارتت های زهی آرنولد شوئنبرگ و بلابارتوک از مهم ترین آثار مجلسی در موسیقی سده ی بیستم محسوب می شوند.
از دیگر اهداف این کتاب معرفی دقیق و جزء نگارانه زندگی این آهنگساز بزرگ روسی است و همچنین نمایش مصیبت هایی که شاستاکوویچ در دوران وحشت استالینی و حکومت حزب کمونیست شوروی تحمل کرد.
این کتاب به بررسی و توضیح نو آوری های موسیقایی شاستاکوویچ می پردازد و چهره نابغه ای را که در زیر فشارها و محدودیت های به ناحق تبلیغات سیاسی زمانه اش پنهان مانده بود آشکار می کند.
گفته می شود کوارتت قطعه ای است برای چهارساز نوشته می شود که معمولا این چهار ساز باید در یک دسته قرار بگیرند. مثلا برای چهار ویولون مختلف چون ویولون اول، ویولون دوم، ویولون سل، ویولون آلتو،و یا چهار کلارینت و ساز بادی. کوارتت معمولا بیان درونیات آهنگساز و برخی نیز گفته اند بیان شرایط تاریخی آهنگسازاست.
دمیتری دمیتری یویچ شاستاکوویچ آهنگساز بزرگ روسی است. روسیه در زمان تولد شاستاکوویچ دستخوش تحول عظیمی بود. یک سال از انقلاب 1905 می گذشت و ناآرامی ها فرو ننشسته بود. هنوز خاطره یک شنبه خونین سال 1905 در سن پترزبورگ زنده بود. عشق به موسیقی را مادرش در او زنده کرد. 1918 اپرای کولی ها را ساخت و نخستین موسیقی فیلم خود را برای بابل جدید ساخته کوزینتسف و لئونید ترابرگ ساخت. فیلم تنها، هملت، شاه لیر، طرح مخالفت ، خرمگس و یک سال چون یک عمر از دیگر ساخته های او در حوزه موسیقی فیلم است. نخستین اثر جدی او اثری برای ارکستر اپوس یک است که در سال 1921 ساخت. از دیگر کار های او پانزده کوارتت برای سازهای زهی است که در فاصله سال های 1938 تا 1974 ساخت. این پانزده کوارتت مهمترین دستاوردهای موسیقی سده ی بیستم است.
این کتاب به بررسی و توضیح نو وری های موسیقایی شاستاکوویچ می پردازد و چهره نابغه ای را که در زیر فشارها و محدودیت های به ناحق تبلیغات سیاسی زمانه اش پنهان مانده بود شکار می کند.
این کتاب شامل سه فصل است. فصل اول زندگی نامه و آثار شاستاکوویچ به تفصیل معرفی و توضیح داده می شود.
در فصل دوم که نام آن دو پرسش است، نویسنده دو پرسش مطرح و تلاش می کند به آن پاسخ دهد. اول اینکه شاستاکوویچ رابطه ای با رژیم کمونیستی روسیه که ایدئولوژی رسمی آن دوران بود داشت؟ و دوم اینکه نقش شاستاکوویچ در تحول موسیقی مدرن چه بود؟
دولت کمونیستی شوروی شاستاکوویچ را به عنوان فردی موافق رژیم معرفی می کرد اما از سوی دیگر بارها به آثار و شخصیت وی حمله برده بود و در کار وی محدویدت های زیادی ایجاد می کرد.
فصل سوم به معرفی موسیقی مجلسی و کوارتت پرداخته می شود و به تفصیل پانزده کوارتت زهی شاستاکوویچ مورد بررسی قرار میگرد.
سه پیوست پایانی کتاب فهرست آثار بر اساس شماره ی اپوس ها، آثار مجلسی ساخته شده توسط هنرمندان دیگر، و در پایان اجراهای برگزیده از این آثار درج شده است.
در بخش پایانی کتاب تعدادی از تصاویر شاستاکوویچ از دوران جوانی تا پایان عمر و همراه با موسیقی دانان و شخصیت های بزرگی چون خاچاتوریان، مراوینسکی، میرهولد، مایاکوفسکی و پروکفیف آورده شده است.
« در غرب بعضی از نویسندگان کوارتت ها را بیان زندگی درونی آهنگساز دانستند و برخی آن آثار را بیان واقعیت تاریخی دوران. البته کوارتت ها به عنوان متون فلسفی و اخلاقی نیز خیلی مورد توجه بوده اند و از این چشم انداز درباره شان بسیار نوشته شده است»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 120 کتاب
[2]صفحه 249 کتاب