روشنفکران ایرانی
روشنفکران ایرانی
روشنفکران ایران در قرن بیستم. علی قیصری. مترجم: محمد دهقانی.نشر هرمس.چاپ دوم. تهران1389. 1000نسخه.227صفحه.4800تومان.
«پس از برکناری رضا شاه، چندین حزب سیاسی یکباره پدید آمد که مهمترین آنها این سه حزب بودند: حزب چپ گرای توده، حزب راست گرای اراده ملی و ائتلاف میانه جبهه ملی که خود ائتلافی از چندین حزب و گروه سیاسی بود.»[1]
انقلاب مشروطه تحول بزرگی بود که به جرات می توان تاریخ ایران را به دو بخش قبل از تاریخ مشروطه و بعد از آن تقسیم کرد. تحولات صد ساله اخیر به لحاظ تاثیرات ژرفی که بر جامعه و فرهنگ ایران داشته است به تنهایی بیش از تاریخ چند هزار ساله ای دارد که ایران تا پیش از انقلاب مشروطه از سر گذرانده است. در همین صد ساله اخیر است که ایرانیان با مفاهیمی چون ملت، دولت، انقلاب، فردیت، جامعه و طبقه آشنا می شود و نهادهای تازه ای چون مطبوعات، پارلمان، مدرسه، دانشگاه و باشگاه اندک اندک بنا می شود. در همین صد ساله اخیر انبوهی از اندیشمندان ایرانی برای نخستین بار در حرکتی جمعی و آگاهانه بینش اسطوره ای را درباره جهان و انسان کنار می گذارند و می کوشند مسائل جهان و جامعه را با نگاهی علمی و خردمندانه وارسی کنند.
بحث بر سر تاریخ روشنفکری ایران مسئله ای مهم و ضروری است که در این مورد کتاب های اندکی نوشته شده و این موضوع به ندرت موشکافی و تحلیل شده است. این که اساسا چه رخدادهایی باعث شد موضوع روشنفکری که در اصل موضوعی وارداتی از فرنگ است در ایران شکل بگیرد، روشنفکر کیست و چه وظیفه ای دارد و این که رونشفکران ایرانی چه کردند و تا چه حد به وظایف روشنفکری خود عمل کردند و کجاها به خطا رفتند موضوعاتی است که باید موشکافی و تدقیق شود. در این کتاب تا حد مختصر و گنجایش یک مقاله به این موضوع پرداخته است.
بخشی از کتاب روشنفکران ایران در قرن بیستم پیش از این تحت عنوان جدال بر سر تجدد در مجله کیان منتشر شده است.
در مقدمه کتاب آمده است که تحقیق حاضر بر آن نیست تا تاریخ جامعی از روشنفکران ایران طی یکصد سال گذشته به دست دهد. در این کتاب به آثار ادبی زیادی ارجاع داده می شود ولی نمی توان گفت که پژوهشی است در زمینه جامعه شناسی ادبیات. بلکه بیشتر در نظر دارد برخی اجزای سازنده فرهنگ سیاسی مدرن ایران را آن گونه که از سوی روشنفکران فهم و ارائه شده و در انبوهی از مطالب مندرج در نوشته های سیاسی و ادبی آنان آمده است، ترسیم می کند.
موضوعاتی که در این کتاب به بررسی گذاشته شده است حول محور روشنفکری در دهه های اخیر است. افزایش چشمگیر فعالیت های سیاسی طی دهه 1940، ورود عنصر روشنفکری در آثار ادبی و مباحث گوناگون راجع به بحران مدرنیسم ایرانی نیز به ترتیب مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.
موضوعاتی که در این کتاب به بررسی گذاشته شده است حول محور روشنفکری در دهه های اخیر است. افزایش چشمگیر فعالیت های سیاسی طی دهه 1940، ورود عنصر روشنفکری در آثار ادبی و مباحث گوناگون راجع به بحران مدرنیسم ایرانی نیز به ترتیب مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است.
این کتاب شامل مقاله پیوسته است. مقالات این کتاب عبارتند از: روشنفکری مدرن در ایران، روشنفکران در دوره مشروطه، روشنفکران و ناسیونالیست دولتی، سیاست و ادبیات و انتقاد از غربگرایی و جدال بر سر تجدد. نویسنده در پیشگفتار و پی گفتار که در ابتدا و انتهای کتاب آورده مواضع خود را درباره این موضوع روشن کرده است.
دکتر علی قیصری استاد تاریخ دانشگاه سان دیاگو کالیفرنیا است. تمرکز وی روی ایران شناسی، تاریخ اندیشه و فلسفه علوم اجتماعی است. آثار زیادی از وی به فارسی ترجمه شده است. از جمله: «دموکراسی در ایران»، «ایران معاصر، اقتصاد، جامعه، سیاست» و رساله کانت تحت عنوان« بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق».
« به علت درگیری های درونی، قحطی و ناامنی، و نیز سیاست قدرتهای بیگانه چه به صورت دخالت مستقیم و چه به شکل آثار جانی زیادی که جنگ جهانی اول در پی داشت فرصتهای واقعی برای تحکیم مشروطیت بسیار اندک بود. بر اثر بحرانهایی که در نخستین دهه های قرن بیستم پیش آمد به جای حکومت مشروطه ، دولت خودکامه پهلوی استقرار یافت که خود فرصتها را برای نهادینه کردن اصلاحات مشروطه خواهان بیش از پیش کاهش داد.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 114 کتاب
[2]صفحه 51 کتاب
بهانه ای برای ماندن
بهانه ای برای ماندن
بهانه ای برای ماندن.حسن کریم پور.نشرآموت.چاپ دوم. تهران1391. 1500نسخه.344 صفحه .9000 تومان.
«پدرم، زاهدان یک مزرعه کوچک و یک باغ داشت که با همان، زندگی ماها رو که دو برادر و سه خواهر بودیم می گذروند. من از همون دوران نوجوونی دوست داشتم ناخدای کشتی بشم، چون اغلب در تابستون که مدرسه ها تعطیل می شد می رفتم چاه بهار نزد داییم. از اونجا بود که به دریا علاقمند شدم. کلاس ششم ابتدایی رو که تموم کردم داییم خدا بیامرز منو گذاشت تو کشتی ناخدا خورشید.»[1]
وقتی حسن کریم پور اولین رمانش به نام «درماندگان» را می نوشت اصلا گمان نمی کرد به زودی یکی از رمان نویسان سرشناس بشود. درماندگان در سال 1357 روانه بازار کتاب شد و از استقبال نسبی بر خوردار شد. اما رمان دومش ورق را برگرداند و او را بر سر زبان ها انداخت. «باغ مارشال» دومین رمان حسن کریم پور تاکنون بیست و هفت بار تجدید چاپ شده است و در آینده از سوی انتشارات پنگوئن در انگلستان منتشر خواهد شد. استقبال از این رمان چنان بود که کریم پور شماره های دوم و سوم این کتاب را هم نوشت.
از آن زمان تاکنون کریم پور رمان های بسیاری نوشته است. هر چند سایر رمان هایش همچون باغ مارشال برایش شهرتی افزون تر نیاورد اما تمامی نوشته هایش خوانده شدند و حتی به چاپ های هفتم و هشتم رسید.
وی خواننده های بسیاری پیدا کرد و مخاطبانی که دائم منتظر منتشر شدن کارهای بعدی او هستند.
خوابی در هیاهو، نقشی بر تصویر دیگر، خیال عشق، وسوسه خانه مادربزرگ، باغ رویاها، من محکوم می کنم، کیش گم کردکان، مرهمی بر زخم کهن، ازدیاری به دیار دیگر و آن سوی نیزار رمان های دیگر حسن کریم پور است. موضوع اغلب رمان های کریم پور مسائل عاشقانه و خانوادگی است. موضوعاتی که رمان های عامه پسند همواره درباره آن پرداخته اند.
کریم‌پور، درباره این رمان می گوید: تا به حال داستان‌های زیادی درباره روابط میان زن و مرد نوشته شده، ولی به رابطه عاطفی که ممکن است میان یک خواهر و برادر وجود داشته باشد، کمتر پرداخته‌ایم.
کریم پور گفته است فیلمنامه روزی روزگاری را نوشته و به تلویزیون فروخته و برایش خیلی هم مهم نیست که نامش پای این فیلنامه نیست. با این حال کریم پور برای هیچ کدام از رمان هایش جایزه خصوصی و دولتی نگرفته است. خود وی درباره این موضوع می گوید: اینکه جوایز به آثار من نپرداخته‌اند، شاید به دلیل این باشد که آن‌طور که باید، تبلیغ نشده است و ضمن اینکه خودم هم دنبال این چیز‌ها نرفته‌ام و برایم مهم این بوده است که آثارم را تألیف کنم و به دست مخاطبانم برسانم.
بهانه ای برای ماندن، حکایت عشق و فداکاری خانواده ای است که برای درکنار هم ماندن از هیچ تلاشی فرو گذار نمی کنند. آنها با مشکلات فراوانی رو به رو می شوند.
در این رمان خانواده‌ای از فقر به ثروت و خوشبختی می‌رسد، به گونه‌ای که شاید برخی خوانندگان پایان این کتاب را مبتنی بر تبعات حسن نیت این خواهر و برادر نسبت به یکدیگر تلقی کنند.
داستان در یک قهوه خانه آغاز می شود و هر کدام از شخصیت های داستان در بخش های مختلف از زبان خود ماجرا را بیان می کند. این رمان به شیوه رئالیستی نوشته شده و از هر گونه پیچیدگی های نوشتاری و روایتی پرهیز می کند. حال و هوای این رمان حال و هوای سیستان و بلوچستان است که مملو از فضاهایی بکر است. این رمان شامل ده فصل است.
گفتنی است که رمان « دختر بویر احمدی» تازه ترین رمان این نویسنده توسط نشر آموت منتشر خواهد شد.
«دوست داشتم همان روزهای نخست پیروزی به ایران بر می گشتم اما تا باغ و باغچه و آپارتمان و لنج را تبدیل به پول می کردم، زمان زیادی می طلبید. آنچه برایم عجیب بود اینکه دسته دسته از ایران به خارج از کشور فرار می کردند و بر عکس من سابقه دار فراری با چه ذوقی و شوقی عازم ایران می شدم.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 14 کتاب
[2]صفحه 341 کتاب
افسانه های مازندران
افسانه های مازندران
افسانه های مازندران. طیار یزدان پناه لموکی. نشر چشمه.چاپ اول. تهران1390. 1500نسخه.192صفحه.4500تومان.
«مرد جوان از بی پولی و بی کاری دیگر به ستوه آمده بود. به هر دری می زد نتیجه نداشت. ناگزیر به تنها راه مانده برای زنده ماندن تن داد و آن، دزدی بود. یک چندی گذشت او پر می پرید تا این که شبی به دست گزمه ها گرفتار آمد.»[1]
اشتراوس اسطوره شناس آلمانی درباره شکل گیری افسانه ها معتقد است افسانه ها اسطوره های ضعیف شده هستند. هر گاه اسطوره ای کارکرد و موقعیت تاثیر گذاری خود را از دست بدهد و باور مردم نسبت آن کم رنگ شود آرام آرام به شکل افسانه درآمده و زندگی خود را تحت این قالب ادامه می دهد تا جایی که شاید دوباره قدرت اولیه خود را باز یابد.
افسانه ها حاوی باورهای عمیق مردم هستند و از این رو سینه به سینه در زبان جاری و شفاهی مردم نقل می شوند. ماندگاری اسطوره ها و افسانه ها نیز به خاطر فرهنگ شفاهی مردم است.
از دل این افسانه ها می توان حقیقت تاریخی انسان هایی پی برد که سالیان سال پیش از ما زندگی می کرده اند.
افسانه ها به نوعی اسناد تاریخی محسوب می شود و حفظ و نگهداری و جمع آوری آنها یک ضرروت است. فرهنگ جمع آوری این آیین ها و افسانه چندان وقتی نیست که باب شده و از این رو بسیاری از آنها از یاد ها رفته اند. آن تعدادی هم باقی مانده است گاه با دستکاری های غلط مخدوش شده اند.
در مقدمه کتاب آمده است افسانه ها آینه ی تمام نمای رنج ها و نیازهای بشری است و راه درازی پیموده اند تا به دست ما رسیده اند. هنوز تفسیر قاطعی از چگونگی شکل گیری اسطوره ها و افسانه ها وجود ندارد و اسطوره شناسان به تعریف قطعی از این موضوع نرسیده اند و می توان گفت تحقیقات پیرامون این مهم تازه آغاز شده است.
از آنجایی که افسانه ها جزو باورهای نهادینه شده یک قوم و ملت بوده اند نمی توان آنها را با قصه هایی چون آلیس در سرزمین عجایب و یا شازده کوچولو مقایسه کرد. ذات چنین داستان ها و قصه هایی این است که ساخته و پرداخته یک ذهن است در صورتی که افسانه های قومی خاستگاه مشخصی نداشته و در باور جمعی شکل می گیرند.
در پیشگفتار کتاب که به قلم حسن اکبریان طبری نوشته شده است آمده که شازده کوچولو و آلیس در سرزمین عجایب در واقع با الهام از افسانه های قومی و بومی نوشته شده اند. در پیشگفتار کتاب توضیحاتی درباره افسانه ها به قلم حسن اکبریان طبری آمده است و در پیش سخن نویسنده نیز توضیحات دیگری درباره چگونگی گرد آوری افسانه های این کتاب آورده شده است.
افسانه های این کتاب در دسته بندی افسانه های اجتماعی، قومی – آیینی، قومی( کاسپیان و سکایی) باورهای آیینی، روان درمانی، طنز اجتماعی- اخلاقی و آیینی- اجتماعی تقسیم شده اند. این کتاب شامل 26 افسانه مازندرانی است که برخی از آنها عبارتند از: در شمایل گرگ، روباه روباه است، هوشیار زن، مِه مَه خاتون، دهش، گوهر شب چراغ، آل کلاه طلا، زخم سخن ...
خواندن افسانه های قوم های مختلف ایرانی خالی از لطف نیست و می تواند زیر لایه هایی از فرهنگ ایرانی را آشکار کند. ضمن این که افسانه های قوم های مختلف ایران مشابهت هایی نیز با هم دارد و از این جهت می توان به شناخت بیشتر افسانه های مرسومی که هر کدام از ما در ضمیر خود داریم و یا به گوشمان خورده کمک کند. نویسنده تلاش کرده افسانه ها را در قالب داستان مدرن بنویسد تا برای خواننده امروزی جذاب تر و قابل درک تر باشد. کلمات بومی و نا آشنا در پاورقی کتاب به تفصیل توضیح داده شده و این خواندن داستان ها را ساده تر می کند.
« شغال سر حال، سبک و تیز پا از بیشه به در آمد. چشم انداز نگاهش مرغزاری بود گسترده در پیش رو. دیدگانش را در اطراف گرداند و بعد با احتیاط از کناره رو به بالا شد. پنهان از هر نگاهی در سایه سار نیزار در سر اندیشه شکار داشت. احساس قدرت و چابکی می کرد. با این همه از شتاب پرهیز داشت تا این که صداهایی کنجکاوی اش را جلب کرد.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 135 کتاب
[2]صفحه 29 کتاب
انقلاب در داستان
انقلاب در داستان
چقدر حرف نمی زند. مجموعه داستان های برگزیده اولین و دومین جشنواره داستان انقلاب. تهران: انتشارات حوزه هنری. چاپ دوم:1390. 2500نسخه. 208صفحه.3500 تومان.
«زینب مضطرب تر از قبل، رفت توی مطبخ. حرف های زن ها به دلواپسی اش دامن زده بود. انگار یکی با داس افتاده بود به دلش و هی شخمش می زد. دلش چنگه چنگه می شد. زیر و رو می شد و مثل موج دریا افتان و خیزان داشت. با دلی که مثل سیر و سرکه می جوشید، نعناع های خیس و خرد شده را ریخت توی روغنی که توی تابه جلیز ولیز می کرد.»[1]
این روزها حوزه هنری در حال تدارک پنجمین دوره جشنواره داستان انقلاب است. فراخوان این جشنواره منتشر شده و بنا است تا پایان آذر ماه به بررسی آثار ارسال شده به دبیرخانه پرداخته شود و اعلام نهایی در بهمن همین امسال صورت بگیرد. در عین حال کتاب «چقدر حرف نمی زند» مجموعه داستان کوتاههای برگزیده اولین و دومین دوره این مسابقات را در بر دارد و همانطور که می دانید به چاپ دوم هم رسیده است.
مرکز آفرینش های ادبی و کارگاه قصه و رمان حوزه هنری به منظور پویایی بخش داستان انقلاب اقدام به برگزاری این مسابقه می کند. این مسابقه شامل رمان و داستان کوتاه است. محتوای داستان هایی که در این مسابقه شرکت می کنند بایستی انقلابی باشد. صرف نظر از این که هر جشنواره با چه اهدافی شروع به کار می کند و از چه ادبیاتی حمایت، اما نفس برگزاری جشنواره و جایزه خصوصی و دولتی هر دو ادبیات را از بستر پویای خود بیرون می کشد و تبدیل به کالایی ناکار آمد می کند. به هر حال جایزه ده میلیونی جشنواره داستان انقلاب خود به خود سو گیری نویسنده را به سمت و سویی جهت می دهد که آن خواست داوران است. حتی جایزه های خصوصی نیز از این آسیب در امان نیستند. کافی است به کتاب های برگزیده هر جایزه و جشنواره ای نگاه کرد تا فهمید با چه ساز و کاری بر موضوعات، نوع بیان حاکم می کند چگونه جهان نگری یک دستی در حال تکثیر است. و این همه تنها به خواست متولیان جشنواره و جایزه منتهی نمی شود که آن روی سکه اش البته بازار کاذب و مخاطب کاذب است.
چقدر حرف نمی زند نیز از این چنین آسیبی در امان نیست. آنچه از این کتاب فهمیده می شود قلم های توانایی است که به خواست جایزه و جشنواره تن در داده اند و دیگر کمتر می شود تجربه زیسته را از دل سطرهای داستان بیرون کشید. البته کوشش نویسنده برای پنهان نگه داشتنن سویه های پیرامونی قابل تقدیر است. در چند سال اخیر نویسندگان داستان های انقلاب تلاش می کنند از تک ساحتی بودن آثارشان کم کنند و بیشتر به تکنیک و عناصر داستان بنگرند. دلشان می خواهد نقش ها و شخصیت هایی بسازند که به نظر خاکستری می آیند. و البته انقلاب و جنگ را از چشم اندازهای تازه ای بنگرند. این تلاش را در مجموعه داستان های برگزیده داستان انقلاب هم می شود دید اما تا زمانی که خیال با آزادی کامل به پرواز در نیاید و بستری فراهم نشود که نویسنده انقلاب خودش را به تمامی تجربه های درونی و بیرونی اش تنها ببیند این امکان به درستی فراهم نخواهد شد و دقیقا به همین دلیل برگزاری جایزه انقلاب و جشنواره انقلاب نه تنها نویسنده انقلاب را به هدف خود که همان پویایی داستان انقلاب است نمی رساند که او را هر چه بیشتر دور می کند. به نظر می رسد پیش از این که به فکر دم دست ترین راهکارها که آن برگزاری جشنواره با عنوان های مختلف است ، باشیم بهتر از از نویسندگان چیره دستی مراقبت کنیم که انقلاب را نه برای نفس جایزه و جشنواره که برای خود انقلاب می نویسند. چقدر حرف نمی زند شامل 20 داستان کوتاه است از جمله: ساواکی، خشت های سیاه حیاط سید، فرشته، فصل خوب خرما، رویا، گاردی ها، رند عالم سوز و... می باشد.
از نویسندگانی که داستانشان در این مجموعه آورده شده می توان به علی اله سیفی، معصومه عیوضی، فریبا انیسی، رقیه شهیوند و مریم محمدی اشاره کرد. چقدر حرف نمی زند عنوان داستانی است از هاجر هدایتی که عنوان اصلی کتاب نیز هست. از این میان آش پشت پا نوشته کبری زارع پاکدل برنده جایزه اول اولین دوره جشنواره داستان انقلاب و شرکت در یک قتل دسته جمعی نوشته تیمور آقا محمدی برنده اول دومین دوره از این مسابقات است. در بخش رمان چهار دوره طی شده جشنواره داستان انقلاب به چهره هایی چون محمد کاظم مزینانی، سید هاشم حسینی، محمد علی گودینی، حسین فتاحی، سیدمهرداد موسویان، منصور انوری و جواد افهمی بر می خوریم. قرار بر این است که سازمان تبلیعات اسلامی به مرور مجموعه داستان ها و همچنین رمان های برگزیده هر دوره این مسابقات را منتشر کند که تاکنون بخشی از این رمان ها به بازار کتاب عرضه شده اند.
«محسن با هر دو دست کوچک خود دست های پدر را می گیرد. تمام امنیت دنیا را انگار در این دست ها جستجو می کند. نگاهش پدر را می کاود. یحیی چشم های داغ محسن را می بوسد و می گذارد امنیتی را که می خواهد، از او کسب کند. »
پی نوشت:
[1] صفحه 148 از داستان آش پشت پا
پس از تاریکی
پس از تاریکی
پس از تاریکی. هاروکی موراکامی.مترجم: مهدی غبرایی.انتشارات کتاب سرای نیک.چاپ سوم.تهران1388. 2000نسخه.190صفحه.4000تومان.
«چشم ها شکل شهر را مشخص می کنند. با چشم های مرغ شب بلند پروازی صحنه را از هوا می بببینم. از این دورنمای گسترده شهر به موجود واحد غول آسایی می ماند- یا بیش از این ، شبیه هستی جمعی واحدی است که از ارگانیسم های بسیار ایجاد شده باشد. رگ های بی شماری به چند انتهای تن گریزنده اش می دوند، ذخیره مدام سلول های تازه خون را به گردش در می آورند، مصرف کردنی های تازه را بیرون می دهند و داده های کهنه را گرد می آورند...»[1]
مترجم در مقدمه کتاب و در توضیح این رمان می نویسد، این رمان فشرده برخلاف رمان نسبتا پر حجم کافکا در ساحل که ساختار پیچیده تری با دو خط روایی دارد، رمان کوتاه و ساده ای است و طبعا بسیار روان و خوشخوان. اما خرق عادت و علایق خاص موراکامی البته کمرنگ تر، در آن دیده می شود. داستان از نیمه شب تا صبح در خیابان های توکیو و بخش کوچکی از آن در خانه می گذرد. ماری که از خواب طولانی حدود دو ماه، خواهر زیبایش اری، به ستوه آمده است، راهی خیابان ها و کافه های توکیو می شود و طی ماجرایی خود را و او را باز می یابد. نقش تلویزوین و آهنگ ها و ترانه ها در اینجا نیز برجسته است.
غبرایی «کافکا در کرانه» را پیش از این ترجمه و به بازار کتاب عرضه کرده است. از این کتاب ترجمه دیگری نیز در دست است که آن را بهنام «کافکادر ساحل» ترجمه کرده . این ترجمه توسط آسیه و پراونه عزیزی است و توسط نشر بازتاب نگار منتشر و عرضه شده است.
داستان پس از تاریکی تنها در یک شب رخ می دهد و هر فصل با علامت ساعت دقیقا ساعت و دقیقه را به خواننده گزارش می کند.
راوی برای باز پیدا کردن خواهر ش که در حدود دو ماه است به اغما رفته است به کوچه ها و خیابان ها می زند و در این پرسه شبانه با آدم های عجیب و غریب، مکان های متفاوت و وقایع شگفت رو به رو می شود و همچنین تلاش می کند درون خود را واکاوی کند.
راوی در نهایت موفق به پیدا کردن خواهرش می شود. این کتاب دارای 17 فصل است. فصل انتهایی انگار سرعت زمان تند تر می شود و نویسنده دیگر نمی تواند از هر دقیقه ای بگذرد. گذشت هر ثانیه خواننده و نویسنده و راوی را به انتها می رساند.
هاروکی موراکامی یکی از نویسندگان مهم ژاپنی است که موفق شده است آثارش را به جهانیان معرفی کند. وی در لابه لای رمان هایش زبان و فرهنگ پیچیده ژاپنی را نیز معرفی می کند.
شهر در آثار موراکامی عنصر مهمی است و در این رمان نیز می تواند توصیفات جالب و قابل تامل وی را درباره شهر های ژاپن و بستر اجتماعی این کشور دید و فضای زندگی شهری امروزی در ژاپن را از نزدیک لمس کرد.
حضور موسیقی در جای جای ادبیات موراکامی احساس می شود و در این رمان نیز نوای موسیقی در تمام داستان شنیده می شود.
موراکامی جوایز ملی و بین المللی زیادی کسب کرده و کتاب ها و رمان هایش از پرفروش ترین کتاب های معاصر است.
«انگار اری می تواند آنچه را که این سوی شیشه تلویزیون است ببیند. از حرکت چشم هایش می توانیم این نکته را حدس بزنیم. انگار چشم هایش در اتاق خودش( اتاق این سمت) از شیئی به شیء دیگر می رود.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 9 کتاب
[2]صفحه 148 کتاب
مبارزه علیه وضع موجود
مبارزه علیه وضع موجود
«مبارزه علیه وضع موجود» کتابی است که جنبش های اجتماعی و رفتار خشونت آمیز گروه های مخالف را به نقد می کشد. یکی از مهم ترین جنبش های اجتماعی جنبش دانشجویی یا جوانان آلمان غربی است که به تفصیل مورد بررسی قرار می دهد و دگرگونی این جنبش را به سمت شرایطی خلاف آنچه در حرکت نخست آغاز کرده بودند پی می گیرد.
مبارزه علیه وضع موجود. سابینه فون دیرکه. مترجم: محمد قائد. انتشارات طرح نو.چاپ دوم. تهران.1389. 1500 نسخه.258 صفحه.6000 تومان.
«اقتباس فکر مائو در مورد انقلاب فرهنگی نشان می دهد که مارکسیسم سنتی حال و روز چندان خوشی نداشت و دانشجوها درکی روشن از شرایط خاص اجتماعی- اقتصادی آلمان پس از جنگ داشتند. نظریه مارکس در مورد بینواسازی که پیش بینی میکند پرولتاریای فقر زده علیه سرکوبگران بورژوا به پا خواهد خاست ربطی به واقعیات پس از جنگ نداشت.»[1]
کتاب علیه وضع موجود نوشته خانم سابینه فون دیرکه استادیار زبان و فرهنگ آلمانی در دانشگاه پیتسبورگ امریکا، مطالعه ای بر ریشه ها و ساختار فرهنگ مخالف وضع موجود، مفهوم بدیلی که از سیاست ارائه می دهد و تاثیرش بر نهادهای سیاسی و اجتماعی آلمان در سه دهه 1950 تا 1980.
در این کتاب به جنبش های گوناگون اجتماعی می پردازد و موضوع رفتارهای خشونت آمیز در این جنبش ها را بررسی می کند. مثلا در اندونزی گروه های رقیب پس از کشتن نفرات دسته مخالف، به عنوان نوعی آداب و آیین، سر آنها را از تن جدا می کنند و قلب و جگرشان را بیرون می آورند. در آفریقای جنوبی، اعضای قبایل رزه رفتن در خیابان با نیزه های زهر آلود را حق خود می دانند و چنین کاری را مغایر امنیت عمومی تلقی نمی کنند. شهروندان امریکایی هم حق قانونی خود می دانند که با تنفگ پر در خیابان حرکت کنند. در پاکستان کشته شدن چند نفر در خیابان در حین تظاهرات خیابانی کاری عادی است. توسل به خشونت معمولا از صمیم قلب است و هدفی جز حفظ وضع موجود ندارد. و آن را گاه به اقتدار قانونی تعبیر می کنند.
این کتاب به شرایط جنبش جوانان آلمانی در سال 1960 نیز پرداخته و وضع آنان را بررسی کرده است.
در مقدمه کتاب آورده شده است: ورود شماری از دانشجویان ناراضی آلمان به ساختار دولت آن کشور در دهه 1980 در شمار مهمترین تحولات اروپا در سالهای پس از پایان جنگ دوم جهانی بود. نظام مستقر آلمان میل داشت چنین چالش مرگباری را بدون کمک گرفتن از نیروهای راست افراطی و فاشیستها مهار کند. تنها راه ممکن، سازشی به نظر می رسید که تا پیش ازآن هرگز بدون انقلاب اتفاق نیفتاده بود: معترضان وارد دولت شوند و همان طرح های مطلوبی که در نظر دارند، خود اجرا کنند.
این کتاب شامل شش فصل است که عبارتند از: سلطه فرهنگی و خرده فرهنگ های جوانانه در دهه 1950، برقرار باد قدرت تخیل و جنبش دانشجویی در دهه 1960، ترانه های غمگینانه پس از 1968: اشپونتی ها، خشونت و ذهنیت جدید، بیطرفی به چه درد می خورد؟، خودتان زحمتش را بکشید: برداشت ها و شیوه های هنری فرهنگ بدیل و فصل 6، میان سیاست و زیست بوم: عقاید سبزها در باب فرهنگ و هنر.
این کتاب یک یادداشت از محمد قائد در ابتدای کتاب دارد و پیشگفتاری از نویسنده. همچنین نتیجه گیری و پایان ماجرا در انتهای کتاب آورده شده است.
محمد قائد روزنامه نگار و روانشناس است. وی به چیره دستی در سبک «مقاله» معروف است. وقار ادبی، نکته‌بینی و دید انتقادی همه‌جانبه از ویژگی‌های نثر قائد است. مجموعه‌ای از مقالاتش را نشر «طرح نو» در تهران با عنوان «دفترچه خاطرات و فراموشی» منتشر نموده‌است. مقالات و دیدگاه نوآورانه او در این کتاب از جنبه «روانشناسی اجتماعی» و ترکیب «جامعه‌شناسی، تاریخ و هنر» در ارزیابی مشاهدات با استقبال خوانندگان مواجه شده‌است. قائد از نخستین کسانی است که واژه و مفهوم «خرده فرهنگ» را از ابتدای دهه 1380 وارد گفتمان روشنفکری ایران کرد و در آثار و مقالات خود تحولات اجتماعی قرن بیستم را از این منظر نیز آنالیز نموده است.
«ترجیح دادن ادبیات مستند از سوی جنبش دانشجویی ناگهان و بی مقدمه نبود. ظهور دوباره ادبیات مستند بیانگر بحران نوشته ادبی آلمان پس از جنگ بود، حتی پیش از آنکه حمله دانشجوها به فرهنگ بورژوایی، آن را به بنیاد ترین شکل بیان کند. بحث درباره ژانرهای ادبی کارامد، در وهله نخست بر پایه موفقیت تئاتر مستند از ابتدای دهه 1960 در عرصه مباحث ادبی همه گیر بود.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 62 کتاب
[2]صفحه 81 کتاب