در لوناسا چه می گذرد
در لوناسا چه می گذرد؟
در لوناسا. برایان فریل. مترجم: سحر خلیلی. تهران. نشر افراز. چاپ اول: 1391. 128 صفحه. 1100 نسخه. 5500 تومان.
« حدود سه هفته قبل از وقتی که اون رادیو رو خریدیم، برادر مادرم، یعنی دایی جک من، برای اولین بار از افریقا به خونه برگشت. به مدت بیست و پنج سال در جرگه ی جذامی ها، توی یه دهکده ی دور افتاده به نام ریانگا در اوگاندا کار کرده بود و فقط شش ماه اونم زمان جنگ جهانی اول که به عنوان افسر دینی ارتش بریتانیا در غرب آفریقا خدمت می کرد، دهکده رو ترک کرد. بعدش به اون آسایشگاه ترسناک برگشت و بیشتر از هجده سال بی وقفه کار کرد. و حالا در اوایل پنجمین دهه ی زندگیش با حال زار و نزار به بالی بگ برگشته بود و از قضا می خواست همین جا بمیره.»[1]
گذشته برای راوی اول نمایشنامه که مایکل نام دارد همیشه مصادف با دو رخداد بوده است. خریدن یک رادیو کوچک که برایشان شادی به ارمغان آورده و بازگشت پدر جک کشیش کهنه سالی که دایی خانواده است از منطقه جذام زده آفریقا.
این نمایشنامه با موضوع اجتماعی درباره شرایط زندگی آدم ها و تناقض ها و تضادهایشان در عصر مدرن است. عصری که زندگی صنعتی به ارمغان آورد تا انسان ها را از بسیاری از رنج ها برهاند و خود زخمی تازه و عمیق بر پیکر بشر نشاند.
در لوناسا با نگاهی نوستالژیک به آیین های کهن و قدیمی قومی و طایفه ای و ایده بازگشت به آنها، درباره اتفاقاتی است که هم زمان با برگزاری این جشن ها در لوناسای ایرلند رخ می دهد.
راوی اصلی داستان که مایکل نام دارد مرد جوانی است که تغییرات اجتماعی و صنعتی شدن جامعه ایرلندی و تاثیرات آن بر خانواده اش از دوران کودکی تا جوانی را روایت می کند. خانواده او از راهنمایی های کشیش روستا که همان پدر جک و دایی خانواده است استفاده می کنند. با گذشت زمان مایکل با اشتیاق بیشتری به جشن های مردمی لوناسا توجه نشان می دهد و جشن های لوناسا را درک می کند. مایکل با شنیدن خاطرات پدر جک درباره زندگی مردم افریقا جذب مراسم آیینی آنها می شود.
ورود رادیو که نمایشنامه به آن تاکید می کند و حتی اهل خانواده به یمن ورود این شی عجیب و تازه برایش اسم گذاری هم می کنند، در واقع ورود آنها به تاریخ دیگر است. رادیو نشانه ای است از صنعتی شدن شهر ها و تبدیل شدن مشاغل خانگی به کارخانه های عظیم جثه و آغاز بیگاری و در به دری خانواده ها. مایکل هر روز شاهد تغییرات واقعی است و حوادث ننگین و تاثیرات مخربی که جامعه صنعتی بر روی خانواده ها گذاشته است. بیماری، آسایشگاه و سرانجام مرگ دست آورد تغییرات تازه برای خانواده اوست.
قصه در لوناسا یادآور داستان های تنسی ویلیامز و آرتور میلر است که هر دو بازتاب وحشتناک جامعه صنعتی را به نمایش گذاشتند و در شاهکارهای «مرگ فروشنده» و« باغ وحش شیشه ای» به توصیف فروپاشی خانواده و ورود به دنیای تازه صنعتی پرداختند.
برایان فریل متولد سال 1992 یکی از بهترین نویسنده های معاصر ایرلندی تبار است. از میان نمایشنامه‌های او می‌توان به «فیلادلفیا»، «آزادی شهر»، «اشراف»، «برگردان‌ها» و «در لوناسا» اشاره کرد. فریل، در آثارش نگاه شاعرانه خود را به زبان تئاتر برمی‌گرداند. فریل ما را قادر می کند تا شرایط زندگی آدم ها و تناقض هایشان را در عصر حاضر بهتر درک کنیم. این نمایشنامه که برای نخستین بار سال 1990 در دوبلین به روی صحنه رفت، در سال 1991 برنده جایزه «الیویر» و جایزه «اونینگ استاندارد» به عنوان بهترین نمایشنامه شده است. در سال 1992 نیز این نمایشنامه جایزه تونی و جایزه حلقه منتقدان نیویورک، به عنوان بهترین نمایشنامه سال را از آن خود کرده است.
مترجم درباره این نمایشنامه می گوید:" من ترجمه این نمایشنامه را در سال 1388 همزمان با کار کردن روی پایان‌نامه مقطع کارشناسی ارشدم در دانشکده هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی انجام دادم. موضوع پایان‌نامه من «زاویه دید در درام» با راهنمایی دکتر بهروز محمودی بختیاری، بود که برای آن نیاز به تحلیل برخی از آثار فریل را پیدا کردم. ترجمه این نمایشنامه را به نخستین دوره جایزه نمایشنامه‌نویسی نشر افراز ارایه دادم که در آن حایز رتبه دوم بخش ترجمه شد.
« پدر جک: خب، اونا خیلی رسمی و موقرانه با قربانی کردن آیینی یه پرنده، یا بز یا گاو تو ساحل رودخونه شروع می شن. بعد زمان مراسم تکه تکه کردن و تدهین اولین یام یا کازاوا، و چرخوندنش تو کاسه های بزرگ چوبیه، بعد نوبت ورد، یه مناجاته که سپاس گزاری واقعی مون رو نشون می ده و به عنوان ریتم با ضربی برای حرکات موزون آیینی ما عمل می کنه. بعد از تموم شدن شکر گزاری، پای کوبی هنوز ادامه پیدا می کنه. نکته جذابش اینه که همه ی اینا تو یه مراسم مادی اتفاق می افته. بنابراین مراسم مذهبی به تدریج تموم و جشن اجتماعی آغاز می شه...»[2]
پی نوشت ها:
1. صفحه ١٢ کتاب.
2. صفحه ٨٩ کتاب.
در پی معنا
در پی معنا
درپی معنا. تامس نیگل. مترجم: سعید ناجی و مهدی معین زاده. نشرهرمس.چاپ دوم. تهران.1389. 1500 نسخه.98 صفحه.1800 تومان.
«فرض کنید که در کتابخانه ای کار می کنید و هنگام بیرون رفتن مردم کتاب هایی را که با خود می برند کنترل می نمایید. دوستی از شما می خواهد به او اجازه دهید تا یک کتاب مرجع دشواریاب را دزدکی از کتابخانه خارج کند...»
[1]
در مقدمه این کتاب آمده است، این کتاب درآمد کوتاهی بر فلسفه است و برای استفاده کسانی نوشته شده که چیزی از فلسفه نمی دانند. اما به هر حال پرسش های مطرح شده در این کتاب پرسش هایی از جنس فلسفه است که ممکن است هر فرد پیش از اینکه به فلسفه وارد شو د در ذهن خود داشته باشد. سوالات بنیادی از جهان چندان ارتباطی با این موضوع ندارد که کسی فلسفه می داند یا خیر. هر چند هزاران سال است که این مسائل طرح شده و فیلسوفان مختلف هر کدام با روش هایی مجزا از دیگری تلاش کرده اند به این پرسش های بنیادی پاسخی در خور بدهند.
مواد خام فلسفی مستقیما از طریق جهان و رابطه انسان با جهان به ذهن خطور می کند و نه از طریق رو به رو شدن با تاریخ فلسفه و آثار نوشتاری گذشتگان.
در واقع این فلسفیدن است که بنیادی و مهم است و ما به دنبال این فلسفیدن است که به سراغ چگونه فلسفیدن در نگاه و نظر فیلسوفان می رویم.
در این کتاب ده مسئله و پرسش بنیادی فلسفی مطرح می شود و نویسنده تلاش دارد به بررسی آنها بپردازد. فلسفه به تفکر محض تکیه دارد و برای قطعی نشان دادن پاسخ هایش نمی تواند به آزمایش و خطا رجوع کند. به همین دلیل هم تلاش ندارد هیچ چیز را به صورت صوری به اثبات برساند. فلسفه تنها به درک مسائل می پردازد.
این کتاب شامل ده بخش است که نام بخش های آن عبارتند از: چگونه چیزی را می شناسیم؟، دیگر اذهان، مسئله ذهن- جسم، معنی کلمات، اختیار، درست و نادرست، عدالت، مرگ، معنای زندگی.
این کتاب کوچک 98 صفحه ای به خوبی و با زبانی ساده و قابل درک درباره این مفاهیم گفتگو می کند و تلاش دارد ذهن را برای ورود به فلسفه آماده کند و ذهن را برای رو به رو شدن با مفاهیم پیچیده تر تمرین دهد.
این کتاب با ویرایش مصطفی ملکیان به بازار کتاب عرضه شده است. ملکیان فیلسوف و روشنفکر ایرانی است که عمده پژوهش های وی درباره فلسفه اخلاق، دین، روانشناسی و معنای زندگی است. لازم به ذکر است توضیحات نویسنده بیشتر مستقل از آراء فیلسوفان و در واقع حاوی اندیشه شخص وی است.
انتشارات هرمس این کتاب را تحت نام فلسفه و کلام شماره 36 منتشر کرده است که کتاب های کوچک فلسفی و البته ساده را در بر می گیرد.
«همه می میرند اما همه درباره چیستی مرگ توافق ندارند. برخی معتقدند پس از مرگ و از بین رفتن جسمشان، به حیات ادامه خواهند داد، به بهشت ، دوزخ یا جایی دیگر خواهند رفت، بدل به روحی خواهند شد یا در کالبدی دیگر که شاید کالبدی انسانی هم نباشد به زمین باز خواهند گشت»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 57 کتاب درباره درست یا نادرست
[2] صفحه 83 کتاب درباره مفهوم مرگ
مبانی زیباشناسی
مبانی زیباشناسی
مبانی زیباشناسی. پیر سوانه. مترجم: محمدرضا ابوالقاسمی. نشرماهی.چاپ اول. تهران.1389. 2000 نسخه.192 صفحه.4000 تومان.
«غایت و هدف عمیق ترین و در نتیجه مهم ترین نشانه ی واگرایی هنرمند و پیشه ور است. کانت در بند چهل و سوم نقد قوه ی حکم هنر را از طبیعت، علم و پیشه وری متمایز می کند. او در مورد تمایز هنر از طبیعت معتقد است کار زنبورها را نمی توان هنری دانست زیرا زنبورها بر اساس غریزه کار می کنند نه بر مبنای آزادی.»[1]
زیبایی شناسی علمی تازه است که به بررسی ذات هنر می پردازد. به چه چیزی هنر می گوییم و چه نیازی در انسان وجود دارد که به شکل هنر بروز داده می شود. ارتباط بین هنرمند و اثر چیست و یا چه رابطه ای می توان بین هنر و مخاطب پیدا کرد پاسخ به هر کدام از این سوالات خود نگرش پیچیده ای در تاریخ فلسفه هنر را به دنبال داشته است که این کتاب تلاش دارد به آنها بپردازد.
در مقدمه کتاب آمده است این کتاب می کوشد با تحلیل مهم ترین مفاهیم زیباشناسی، چشم اندازهای گوناگون این رشته را برای خواننده ترسیم کند. اگر چه پیدایش زیباشناسی به قرن هجدهم باز می گردد اما بررسی مفاهیمی چون تقلید، هنرمند، اثر هنری و... نشان می دهد که برای شناخت گستره ی زیباشناسی باید به سرچشمه های فلسفه ی غرب بازگشت. به همین منظور نویسنده با تحلیل دیدگاه های افلاطون، ارسطو، کانت، هگل، نیچه، هایدگر و... خواننده را با بسیاری از مباحث زیباشناسی و فلسفه ی هنر آشنا می کند.
این کتاب می تواند به نگرش هنرمندان و علاقمندان به مباحث نظری هنر ژرفا ببخشد و شناخت آنان از زیبایی شناسی و فلسفه ی هنر را ارتقا دهد.
این کتاب کتابی دانشگاهی است که برای دانشجویان نوشته شده و به بررسی عمیق موضوع نپرداخته بلکه بیشتر به آشنا کردن دانشجویان با مفاهیم یاد شده می پردازد. در واقع این کتاب همانطور که از نام آن بر می آید صرفا به مبانی اولیه زیبایی شناسی می پردازد. هر چند در پیشگفتار آن ذکر شده است مبانی زیبایی شناسی مشخصا به معنای زیبایی شناسی مقدماتی نیست چون زیبایی شناسی ابتدایی وجود ندارد.
هدف از این کتاب بیشتر ارائه ی عناصر کلیدی فهم رشته ی زیباشناسی و مباحث مطرح در آن است. بنابر این در این کتاب همه جریان های اصلی زیباشناسی بی طرد و حذف معرفی می شوند.
زیبایی شناسی رشته ای جدید و در عین حال کهن است. برای مثال افلاطون نظریات مهمی درباره زیبایی شناسی دارد و این موضوع نشان می دهد زیبایی شناسی در نظر فیلسوفان اولیه نادیده انگاشته نشده است. اما مشخصا از سال 1750 بود که نام زیبایی شناسی برای این رشته خاص در نظر گرفته شد. این کتاب با بررسی تاریخ و مبانی زیبایی شناسی تلاش دارد کلیتی از مباحث این رشته مهم را ارائه کند و به بحث بگذارد.
مبانی زیبایی شناسی شامل 6 فصل است که عبارتند از: زیبایی شناسی، تقلید، هنرمند، اثر هنری، مقایسه و طبقه بندی هنرها و داوری زیباشناختی. همچنین پی نوشتی نیز برای جمع بندی در پایان کتاب آورده شده است.
پیر سوانه یکی از استادان به نام دانشگاه بوردو فرانسه است و استاد زیباشناسی این دانشگاه.
« کاربرد واژه هنر به شکل مفرد ابهام آفرین است. نخست باید بدانیم انسان توانایی های مختلفی دارد و در نتیجه می تواند هنرهای زیبای مختلفی بیافریند. می توان همه این آفرینش ها را ذیل مفهوم کلی هنر قرار داد...»[2]
[1]صفحه 81 کتاب
[2]صفحه 124 کتاب
مصزف زدگی
مصرف زدگی
جامعه مصرفی، اسطوره ها و ساختارها. ژان بودریار. مترجم: پیروز ایزدی. نشر ثالث.چاپ دوم. تهران.1389. 1100 نسخه.332 صفحه.7600 تومان.
«کلیه مباحث در مورد نیازها بر نوعی انسان شناسی ناپخته استوار است. یعنی، گرایش طبیعی به خوشبختی، خوشبختی که با حروف پر راز و رمز در پس زمینه پیش پا افتاده ترین آگهی های بازرگانی از سفر به جزایر قناری گرفته تا خوشبو کننده حمام حک شده است، به نوعی مرجع مطلق جامعه مصرفی به حساب می آید و دقیقا معادل رستگاری است. اما به راستی این خوشبختی چیست که با چنین نیروی ایدئولوژیکی تمدن مدرن را وسوسه می کند؟»[1]
بازار ها پر شده از اشیاء کوچک و بزرگ و غیر ضروری و هر روز بر حجم این کالا ها افزوده می شود . کالاهایی که نیازهای ضروری انسان ها را برطرف نمی کند و آدم از خود می پرسد واقعا وجود انبوهی از این اشیاء چه توجیهی می تواند داشته باشد؟
ما هر روز بیشتر و بیشتر به جای ارتباط با همدیگر به اشیاء پیرامونمان ور می رویم. جنون مصرف به مدد صنایع و کارخانه های سرمایه داری امریکا، اروپا و چین به همه کشورها سرایت کرده است. هر شیء ضرورتا شیء دیگر را فرا می خواند و دیری نمی پاید که که ما در انبوه چیزهای ریز و درشت پنهان می شویم. بر حسب این که متعلق به کدام طبقه اجتماعی باشید هم دایره این چیزها و هم نوع آن تغییر می کند اما ماهیت مصرف گرایی برای همه طبقات اجتماعی فارغ از اینکه چه اندازه درآمد داشته باشند فرقی نمی کند. کتاب جامعه مصرفی به این نکته توجه کرده و تحلیل شگفتی از آن به دست داده است.
دراین کتاب بودریار جامعه شناس پست مدرن فرانسوی به بحث از اسطوره و ساختار مربوط به مصرف گرایی در جامعه اواخر قرن بیستم فرانسه می پردازد و سعی دارد از نگاه تحلیل نشانگانی محصولات آرایشی، مواد غذایی، مد و غیره نظام مصرفی جامعه مدرن را در راستای منظق نشانگانی حاکم بر وضعیت فرا واقعیت دنیای ارتباطات امروزی قرار دهد.
از نظر بودریار جامعه مصرفی به واسطه اسطوره خوشبختی مفهوم نیاز را به صورتی فرا واقعی خلق می کند تا به تبع آن بتواند تشویق افراد به مصرف بیشتر را توجیه کند.
مصرف کالا ها برطرف کننده شکاف های اجتماعی و سلسله مراتب تبعیض های عمده در حوزه قدرت است. اما مصرف نیز مانند آموزش فرصت های فرهنگی یکسانی برای بدنه اجتماع فراهم نمی کند. و حتی مصرف شکاف ها را آشکار تر می کند. ایدئولوژی مصرف به‌واسطه کیفیت نجات‌بخش اشیاء در جامعه مصرفی تعریف می شود. زیرا در اختیار داشتن اشیاء اعم از تجملی و کاربردی می‌تواند در راستای دست‌یابی به پایگاه اجتماعی فرد کارکرد یابد و فرد را قانع می‌کند که مصرف اشیاء علاوه بر اینکه او را به «خود واقعی اش» نزدیک می‌کند (مثال بودریار در مورد کِرِم‌های روشن‌کننده مو است که در تبلیغات با عناوینی چون «با مصرف این کِرِم، بیش از هر زمان دیگر خودتان شوید») موجب تشخص وی نزد دیگران هم می‌شود. از نظر بودریار هر آنچه امروزه در حوزه تبلیغات به شخصیت مربوط می‌شود را باید از اساس بی‌معنا دانست.
این کتاب شامل سه فصل است که عبارتند از: در ستایش اشیا، نظریه مصرف، رسانه های گروهی. فصل پایانی کتاب نتیجه گیری است که با نام : خود بیگانگی معاصر یا پایان میثاق با شیطان آورده شده است. کتاب شناسی و نمایه ها نیز در پایان کتاب ضمیمه است.
« مصرف یک اسطوره است یعنی گفتار جامعه معاصر درباره خود است. و شیوه ای است که جامعه ما از خود صحبت می کند و به نوعی تنها واقعیت عینی مصرف، ایده مصرف یعنی این صورت بندی بازتابنده و گفتمانی است که توسط گفتمان فکری مورد استفاده قرار گرفته و نیروی عقل مشترک را پیدا می کند.»[2]
[1] صفحه 57 کتاب
[2] صفحه 312 کتاب
یک عالم با شما حرف دارم
یک عالم با شما حرف دارم
یک عالم با شما حرف دارم... لوئیجی پیراندلو. مترجم: بهمن فرزانه. ویرایش: ایرج کریمی.نشر پنجره.چاپ دوم. تهران.1390. 1100 نسخه.208 صفحه.5000 تومان.
«انگار آنت سکوت او را در خود بلعیده بود، همانطور که هویت اش را از دست داده بود، چنان می نمود که انگار دارد جسم خود را نیز از دست داده و تبدیل به یکی از آن مبل ها می شود. داشت هم شکل و هم رنگ آنها می شد، غرق در گوش سپردن به تیک تاک ساعت شده بود که صدای آن از در نیمه باز اتاق دیگری به اتاق پذیرایی می رسید.»[1]
پیراندلو در سال 1902 نوشتن داستان های کوتاهش را آغاز کرد. قرار بر این بود که این داستان ها در طول یک سال به سیصد و شصت داستان برسد و نام آن را بگذارد" داستان هایی برای یک سال" اما تعداد داستان ها به دویست و چهل و یک عدد رسید و هرگز در یک کتاب مستقل به چاپ نرسید. وی داستان هایش را به صورت پراکنده در روزنامه ها و مجله ها منتشر کرد. سال 1922 وی موفق شد آنها را به صورت کتاب منتشر کند. جلد پانزدهم این کتاب بعد از مرگ وی منتشر شد. این داستان ها که هرکدام برای خود شاهکاری به حساب می آید زیر سایه نمایشنامه های پیراندلو گم شدند. وی به عنوان یکی از نمایشنامه نویسان ایتالیایی از شهرت به سزایی برخوردار است. «شش شخصیت به دنبال نویسنده» یکی از به یاد ماندنی ترین نمایشنامه های اوست. در زمان حیات این نویسنده نمایشنامه های او پشت سر هم در شهرهای ایتالیا به صحنه می رفت. « هرکس به نوع خود» ،« هانری چهارم» ،« بازی دوجانبه» ، « امشب هر کس به میل خود بازی خواهد کرد» ،« لذت صداقت» و « احمق» از دیگر نمایشنامه های وی است. اما پیرانولو رمان ها و داستان های تاثیر گذاری نیز نوشته است. از جمله: « مطرود» ،« به نوبت» ،« مرحوم ماتیا پاسکال» ، « پیرها و جوان ها» ف« یکی، هیچ کی، صدهزار» و « شوهر او» که بعد از مرگش به چاپ رسید.پیراندلو سر انجام در سال 1934 برنده جایزه نوبل شد. سال بعد یعنی در سال 1935 وی بر اثر ذات الریه از دنیا می رود.
این نویسنده در آثار خود نوعی بدبینی نسبت به جهان هستی و روابط اجتماعی را از خودبروز می دهد. او نسبت به روابط همسران و مسایل سیاسی نیز با نگاهی انتقادی و سیاه برخورد می کند و بیشتر آدم های قصه او تنها، منزوی و دور از دیگران زندگی می کنند. ورشکستگی پدر و افتادن خانواده به ورطه فقر، مرگ مادر به عنوان حامی اصلی او در رشد و شکوفایی هنری، بیماری روانی همسر به عنوان آزار دهنده اصلی در تمام عمر و وقوع جنگ و مشکلات سیاسی وی را به داوری منفی در خصوص وقایع و اتفاقات مختلف می کشاند.
یک عالم با شما حرف دارم دومین از مجموعه برگزیده داستان های کوتاه لوئیجی پیراندلو است.
این مجموعه داستان شامل 14 داستان کوتاه است که عبارتند از: ازدواجی بسیار متناسب، دو تا، عواقب از خواب پریدگی، لانه، غبار مرگ، یک عالم با شما حرف دارم، تو می خندی، طرح یک اسب در زمینه قرص ماه، یک روز تمام، مثل دو تا دو قلو، خانه ای رو به مرگ، شال مشکی، تراژدی یک شخصیت، کی مقصر بود؟
داستان های پیراندلو موضوعات و تم های ساده و پیش پا افتاده ای دارد ولی به مرور فضایی تکان دهنده می سازد و خواننده را مجذوب خود می کند. نگاه تلخ این نویسنده به جهان خواننده را نیز مقهور خود می کند. داستان ازدواجی بسیار متناسب درباره دخترکی است که هیکلش رشد زیادی داشته و با یک مرد کوتوله ازدواج می کند. در داستان عواقب از خواب پریدگی، غریبه ای به سراغ مرد می آید تا تابلو او را بخرد چون شباهت زیادی به همسر مرحومش دارد.غبار مرگ، داستان مردی است که به دنبال سفارشات دختران و همسرش آمده و قطار را از دست داده است. یک عالم با شما حرف دارم قصه زنی است که همسرش مرده و تنها می خواهد با یکی گفتگو کند و داستان تو می خندی روایت مردی است که در خواب به صورت شدیدی می خندد .
نمایشنامه شش شخصیت به دنبال نویسنده، رمان به نوبت، مجموعه داستان سفر، و رمان یکی ، هیچکس، صدهزار با ترجمه بهمن فرزانه پیش از این به باراز کتاب عرضه شده است.
«بسیار خوب، شخصیت های داستان های من هر یک با فاجعه خود سرگردان جهان هستند و من هم بگیریم یک نویسنده سنگ دل. در این صورت به یک منتقد حسابی باید رجوع کرد تا قضاوت کند که آیا واقعا فاجعه آن شخصیت خنده دار نیست؟»[2]
پی‌نوشت‌ها:
[1]صفحه 135 از داستان خانه ای رو به مرگ
[2]صفحه 186 از داستان تراژدی یک شخصیت