موش ها و آدم ها
موش ها و آدم ها
موش ها و آدم ها. جان اشتاین بک. مترجم: ایمان قادری.نشر ابر سفید.چاپاول. تهران.1391. 1100نسخه.216صفحه.9000 تومان.
« تو حتی ارزش یه میخ هم نداری که بکوبنت توی جهنم. خدا می دونه که جرج هر کاری که تونست کرد تا تو رو از این منجلاب بیرون بیاره اما فایده نداشت. اگه تو فکر می کنی که جرج می ذاره تا از خرگوشها مراقبت کنی، پس باید بگم که تو از همیشه احمق تری. اون اجازه نمی ده. اون تو رو با چوب تا سر حد مرگ کتک می زنه. این چیزیه که اون انجام می ده.»[1]
خیلی ها فیلم های خوشه های خشم و شرق بهشت را به خاطر دارند و هنوز هم که هنوز است طرافدار های خودش را دارد و احساس نوستالژی تکان دهنده اش پای هر ببیننده تازه ای را به داستان می کشد و میخکوبش می کند.
جان اشتاین بک نویسنده توانمندی است که داستان های زیادی نوشت از جمله همین خوشه های خشم، شرق بهشت، در نبردی مشکوک، زمستان نارضایتی ما، به سوی خدایی ناشناخته، اسب کوتوله قرمز، تورتیلافلت، راسته کنسرو سازی و موش ها و آدم ها. او فرزندنش را در جنگ ویتاینام از دست داد و از همان موقع نگاه تلخ او نه تنها به سوی غرب بلکه به سوی شرق نیز دامنه گرفت و از جنبش ها ی شرقی نیز نا امید شد.
در تمام داستان های او طبقه کارگر، فشار زیادی که بر این قشر زحمت کش وارد می شود، ضدیت با عواملی که این دوپاره گی دارا و ندار را شکل می دهند وجود دارد. حقایق تلخی که اشتاین بک به آن اشاره می کند قابل رد و نادیده گرفتن نیست و خود او نیز تا پایان زندگی از این نگاه فاصله نمی گیرد. اوج این ضدیت در داستان موش ها و آدم ها نهفته است.
در این داستان نیز ماجرا درباره طبقه کارگر است. کارگرانی که نهایت آرزوهای شان، رسیدن به مرحله ای از حیات است که به مزرعه دار و کارخانه دار محتاج نباشند. در نگاه تلخ جان اشتاین بک این آرزوی کوچک آرزویی دست نیافتنی است.
ماجرای داستان روایت دو کارگر به نام های جرج و لنی است که با هم همسفر می شوند. جرج کارگر زرنگی است که می تواند از پس زندگی اش بر بیاید ولی لنی با هیکل درشتش می لنگد و جرج هم دلش نمی آید او را رها کند. لنی خلق و خوی بچه ها را دارد و اغلب بر سر موضوعات کوچک گریه می کند.
آنها عاقبت کاری پیدا می کنند. اما به زودی بر اثر حادثه ای لنی ناخواسته زنی را می کشد و پا به فرار می گذارد. اما به زودی گیر می افتد و دست آخر جرج اونو برای همیشه راحت می کنه.
لحن روایت عامیانه است و خواننده را بیشتر به حال و هوای فضا می کشاند. تراژدی تکان دهنده رابطه جرج و لنی و دست آخر سرنوشت اونها اثر را شاهکاری می کند که به خاطرش در سال 1937 جایزه نوبل نصیب جان اشتاین بک می شود.
پایان این اثر هم مثل سایر کتاب های اشتاین بک تلخ و گزنده است.
در نگاه جان اشتاین بک هیچ امیدی برای رهایی نیست و سرنوشت تلخ و محتومی شخصیت های رمان هایش را در بر می گیرد.
موش در این اثر معنای نمادین دارد. نماد کارگران مفلوکی است که هم چون موش در چنگال اربابان خود اسیرند و از زندگی نکبت بار خود راضی به نظر می رسند. آنها چنان در این چنبره گرفتار شده اند که حتی تصور آینده مطلوب نیز از آنها سلب شده است. نمایشنامه ها و فیلم های زیادی از روی این اثر کوتاه نوشته و ساخته شده است. بارها این کتاب به فارسی برگردانده شده.
پرویز داریوش، داریوش شاهین و سروش حبیبی نیز این اثر را پیش از این ترجمه کرده اند. ترجمه تازه این اثر توسط ایمان قادری زیر نظردکتر تیمور قادری انجام شده است.
مقدمه این کتاب نیز توسط تیمور قادری نوشته شده اما مترجم دلیل تازه ای برای ترجمه این اثر ارائه نکرده است. دکتر تیمور قادری در مقدمه کتاب می نویسد: ادبیات آیینه تمام نمای جوامع بشری در طول تاریخ مکتوب است. حوادث و رخدادها به وقوع می پیوندند، برای مدتی از یک سال تا یک قرن تاثیر خود را بر جای می گذارند، بعدها از یادها می روند، و تنها در لابه لای اوراق تاریخ ماندگار خاموشی می یابند. اما همین رخدادها ادبیات ویژه خود را نیز به هماره می آورند.
در مقدمه کتاب درباره وضع سیاسی و اقتصادی زمان نوشته شدن این اثر و سبک و سیاق نویسنده توضیحاتی داده شده که خواندنش توصیه می شود.
«من چهار سال پیش مجروح شدم. به محض اینکه من دیگه نتونم خوابگاه ها رو تمیز و جارو کنم، اونها خیلی زود منو می ندازن بیرون. شاید اگر من پولی به شما آقایون بدم بذارید من تو باغ بیل بزنم. حتی بعد از اینم که من هیچ سودی نداشته باشم، اون موقع من ظرف ها رو می شورم وبه جوجه ها غذا می دم و یه چیزهایی اینطوری. اما دیگه من تو خونه خودمون هستم و اجازه دارم تا برای خونه خودمون کار کنم.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 205 کتاب
[2]صفحه 126 کتاب
سیاست تفکر
سیاست تفکر
سیاست، تفکر، تاریخ. رضا داوری اردکانی.نشر سخن.چاپاول. تهران.1391. 1650 نسخه.480 صفحه.17500 تومان.
«نظام های سیاسی کنونی و از جمله دمکراسی که کم ضررترین آنها است، دیگر ریشه در خاک ندارند و احیانا از مدد و پشتوانه تکنیک برخوردار می شوند. گرچه تکنیک نیز دیر زمانی است که خودسر شده و با فاشیسم و توتالیتاریسم و دمکراسی و سوسیالیسم نسبت یکسان پیدا کرده است. با توجه به این نکات ، تلقی ایدئولوژیک و رویایی از دمکراسی حتی برای کسانی که جز به سیاست به چیزی نمی اندیشند، زیبنده نیست.»[1]
«کتاب سیاست، تاریخ، تفکر» این پرسش را پیش می کشد که روش مناسب برای مطالعات تاریخی و سیاسی کدام است؟ به بیان دیگر، مجموعه مقالات این کتاب در حکم تمهید مقدمه ای برای این پرسش است که در سیر تاریخ، ما از کجا آغاز کرده این و به کجا رسیده ایم و امکان هایی که موجود است ما را به کجا رهنمون می کند؟
نویسنده این کتاب معتقد است در کشور ما علوم انسانی و حتی فلسفه با سابقه طولانی اش در جای مناسب شان خود قرار ندارد. اما این به این معنی نیست که سایر رشته ها توجه به پیشرفت ها و پژوهش های علوم انسانی را نادیده بگیرند.
در بخش علوم انسانی و فلسفه نقص ها و ضعف هایی هست، اما فقر و ضعف بزرگتر، مربوط است به نظر و نگاه کلی ما به علوم انسانی است.
نویسنده کتاب بنیادی ترین مشکل را در توسعه علوم انسانی، بی توجهی توسعه علمی و اقتصادی و اجتماعی به درک تاریخی و طرح مسائل و شناخت امکان ها و توانایی ها و نیازمندی های آن می داند. پژوهشگران و متخصصان همواره به کار خود می پردازند و کمترین دخالت را در دانش های دیگر دارند و در عین حال داعیه طراحی و برنامه توسعه علم و تکنولوژی را نیز ندارند. برنامه ریزی کار اهل سیاست و مدیران اقتصاد و بازرگانی و اقتصاددانان و جامعه شناسان است. درست در همین نقطه است که سیاست و تاریخ به هم می پیوندند.
تاریخ تحقق تدریجی امکان هایی است که در افق زندگی مردمان ظاهر می شود و سیاست آزاد و موفق آن امکانات را در می یابد و در تحقق آنها می کوشد. اما نکته در اینجا است که تقدیر جهان توسعه نیافته قرار داشتن در میان دو تاریخ است. یکی تاریخ سرگردانی های قدیم و دیگری تاریخ تجدد و بین این نیز نمی خواهند پیوندی بر قرار کنند. در چنین وضع و حالی بی نیرو شدن عناصر قدیم و جدید، هر دو شکل می گیرد. در نهایت نویسنده مشکل اصلی سیاست در جهان رو به رشد و توسعه نیافته را مشکل تاریخی می داند.
وی توضیح می دهد مشکل تاریخی میراث گذشته نیست اما ریشه اش را در گذشته می توان پیدا کرد. وی اضافه می کند در زمانه ما سیاست پیشرفت بدون درک تاریخی سیاست نیست و به این جهت سخن جد در مورد سیاست ناگزیر مبتنی بر ادارک تاریخی است.
این کتاب با ارائه آرا و نظریات شخصی سیاستی ضد غرب در پیش گرفته و در مقدمه خود نیز نوشته است که در بیان مطلب نیازی به ذکر منابع و ماخذ نمی دیده و از این رو مجموعه مقالات این کتاب رویکردی تا حدودی شخصی و البته با نگاهی جانب دار به موضوعات در پیش گرفته است.
بیان این موضوع که برای توسعه و پیشرفت در آینده به تاریخ و دید تاریخی نیاز است نکته چندان غریبی نمی نماید و پیش از این بارها بر ضرورت دید تاریخی تاکید شده است. اما این که ما قصد داریم تاریخ را به نفع چه دیدگاه و چه گروهی به کار گیریم و چگونه از آن بهره جویی کنیم همواره محل مناقشه گروه ها و فرقه های مختلف بوده است.
برخی از مقالات کتاب از چار چوب مقاله علمی خارج شده و به ذکر بیان نظرکلی و احساس شخصی از یک دیدگاه بسنده می کند و این می توان ضعفی باشد بر یک کتابی که داعیه علمی بودن دارد. برخی مقالات نیز به نظر می رسد تکرار مکررات همان حرف هایی است که بارها گفته شده و شنیده ایم. برای مثال در پاراگرافی که در پایین همین مطلب از کتاب آورده شده است،آشفتگی ظاهری شهر های اروپا و آمریکای لاتین را مبنایی بر آشفتگی فکری و دینی مردمانش قلمداد می کند. اگر به چنین احکام کلی و غیر علمی ای بسنده کنیم باید بگوییم با توجه به این نگرش، تهران از همه شهر های دیگر جهان آشفته تر و غیر دینی تر است کما این که چنین حکم کلی ای به نظر صحیح نمی نماید.به طور قطع خواننده بهترین داور است و همیشه ترجیح بر این است که پیش از این که قضاوتی به دست داده شود کتاب پیش روی خواننده قرار بگیرد.
سیاست، تفکر، تاریخ مجموعه هجده مقاله در باب سیاست ورزی و نگاه به تاریخ است که عبارتند از:سیاست کنونی را چه بنامیم، سیاست تفکر، ملاحضاتی درباره قانون، قانون گذاری و فرهنگ، خرد سیاست، عرفان و سیاست، نظر اجمالی به اندیشه دمکراسی، دین- آزادی و اخلاق، خشونت و لیبرالیسم، استراتژی به جای ایدئولوژی، ملاحظاتی درباره حقوق بشر و نسبت آن با دین و تاریخ، آیا می توان سیاست را با اخلاق آشتی داد؟، امام خمینی و طرح تجدید سیاست دینی، خلیج فارس- خلیج است، ملاحظاتی درباره تاریخ و تاریخ نویسی، درباره تاریخ، تاریخ و عبرت، تاریخ در نهج البلاغه، ملاحظاتی در باب طرح مدینه اسلامی و در نهایت فهرست منابع و کتابنامه در پایان کتاب ضمیمه شده است.
« شاید چندان بی وجه نباشد که بگوییم شهر های آمریکا همه غیر دینی اند، زیرا در دوران تجدد ساخته شده اند. هر چند که طراحان این شهر ها به کلی از عالم دین قطع رابطه نکرده بودند. شهر های اروپا و حتی شهر های آسیا و آمریکای لاتین دستخوش آشوب و پریشانی و مظهر آشفتگی فکر است. متقدمان می گفتند میان عالم و آدم تناسبی هست، چنانکه آدم را عالم صغیر و عالم ر انسان کبیر خوانده اند.»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 142 کتاب
[2]صفحه 439 کتاب
بارتیمیوس باز می گردد
بارتیمیوس باز می گردد
دروازه پتولمی. جاناتان استرود. مترجم: محمد قصاع. انتشارات افق. چاپ اول. تهران.1391. 2500 نسخه.760 صفحه .15500 تومان.
«زمانه عوض شده است . در اعصار دور من بی نظیر بودم. می توانستم روی تکه ای ابر در هوا بچرخم و با عبورم توفان شن برپا کنم. می توانستم کوه را بشکافم. روی ستون های شیشه ای قصر بسازم و با یک نفس جنگلی را نابود کنم. از رگه های زمین معابد را می تراشیدم و می ساختم. و لشکرهایی را بر ضد قشون های مرگ رهبری می کردم و چنان پیروز می شدم که چنگ نوازان سرزمین های مختلف به یاد و خاطره ی من موسیقی می نواختند و تاریخ نگاران دوازده قرن، دستاوردهای مرا می نوشتند. بله! من بارتیمیوس بودم. به سرعت یوزپلنگ، به قدرتمندی فیل نر، به مرگ اوری مار کریبت حمله ور! اما این ها مال گذشته های دورند.»[1]
کتاب های جهنمی جاناتان استرود توسط محمد قصاع به فارسی برگردانده شده است. دروازه پتولمی سومین کتاب از سه گانه جهنمی داستان های بارتیمیوس است. کتاب هایی درباره جن ها و اسرار جادوگری.
جاناتان استرود در سال 1970 در بدفورد انگلستان به دنیا آمد. در فاصله هفت تا نه سالگی به علت بیماری بیشتر روزها در بیمارستان بستری بود و از همان زمان عشق به جهان فانتزی در وجودش ریشه دواند. در دانشگاه ادبیات انگلیسی خواند و سپس در انتشارات واکر لندن ویراستار فرهنگنامه ها، کتاب های مذهبی، و تاریخ شد.
همین کتاب ها چنان در او اثر کرد که شروع به نوشتن کتاب هایی تاریخی درباره اسرار جادوگری کرد.
حاصل تحقیقاتش در این زمینه سه گانه بارتیمیوس است که به سرعت در فهرست کتاب های پر فروش جهان قرار گرفت.
البته گویی جلد چهارمی هم وجود دارد که یا نشر افق قصد ترجمه آن را ندارد و یا اطلاعی از آن.
این سه گانه درباره جنی به نام بارتیمویس است که به دنیا فراخوانده می شود و به دلیل اقامت طولانی در دنیا ضعیف می شود و ماجراهایی شگفت انگیز، فانتزی، عجیب و هولناکی را رقم می زند.
این سه گانه درباره نوجوانی است که درس جادوگری می خواند . او ناتانیل نام دارد و جنی بزرگ به نام بارتیمیوس را به خدمت می گیرد.
کتاب اول این مجموعه «طلسم سمرقند» و کتاب دوم آن« چشم گولم » نام دارد.
در جلد دوم ناتانیل ماموریت دارد گروهی را که در مراکز مهم شهر حادثه می آفرینند شناسایی و نابود کند. اما اعضای گروه رقیبش به نام کیتی با حمله هایی به پایتخت ذهن ناتانیل را به هم می ریزند.
در رمان دروازه پتولمی، بارتیمیوس که به علت اقامت طولانی در دنیا ضعیف شده است. مورد بد رفتاری ناتانیل قرار می گیرد. کیتی، رقیب ناتانیل هم در حال تکمیل تحقیقاتش درباره سحر و جادو و تاریخ زندگی بارتیمیوس است.
در سه گانه بارتیمیوس بار دیگر سرنوشت ناتانیل، کیتی و بارتیمیوس در هم می آمیزد و برای نخستین بار اسرار شگفتی از زندگی بارتیمویس فاش می شود.
این کتاب یکی از کتاب های برگزیده کتابخانه های امریکا برای نوجوانان است و کتاب منتخب نیویورک تایمز شده است.
داستان این کتاب و سه گانه بارتیمیوس در 125 سال پیش از میلاد و در شهر اسکندریه می گذرد. دروازه پتولمی در پنج بخش و حدود هفتصد شصد صفحه نوشته شده است. اما جذابیت داستان به قدری است که نه تنها مخاطب را خسته و کسل نمی کند بلکه خستگی را نیز از او می رباید. همینطور شخصیت اصلی که جنی بزرگ است چنان خوب پرداخته می شود که می توان حس اش کرد و برایش دل سوازند.
هر بخش از این کتاب با فصل هایی پر شده که از زبان یکی از شخصیت های سه گانه داستان به روایت اول شخص و گاهی دانای کل تعریف می شود. از جمله این شخصیت ها، بارتیمیوس، ناتانیل و رقیبش کیتی است که کل داستان پیرامون این سه فرد روایت می شود. هر کدام جداگانه در بخش های تفکیک شده ماجرایشان را به زبان خود و گاه به زبان راوی دانای کل روایت می کنند.
امتیاز این رمان نسبت به رمان های فانتزی این است که تنها صرفا به ماجراهای پیچ در پیج شگفت اکتفا نمی کند و از احساسات دورنی و ظریف شخصیت ها و فضاسازی درونی نیز غافل نمی ماند. به همین دلیل اثر بیشتر مخاطب را درگیر خود می کند.
«ناتانیل خیلی آرام بود. چشم انداز آینده چنان تیره و تاریک بود که اکنون ترس بیهوده به نظر می رسید. آن ها در بدترین وضعیت، با مرگ اجتناب ناپذیر رو به رو بودند. با این حال بدون پریشانی با آن رو به رو می شد. آخرین گفتگویش با کیتی آتشی را در وجودش شعله ور کرده بود. ناتانیل احساس می کرد کیتی تمام احساسات ضعیف او را سوزانده و نابود کرده بود.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 21 کتاب
[2] صفحه 548 کتاب
بانوی داستان
بانوی داستان
سیمین دانشور در آیینه آثارش. سیمین پناهی فرد. نشر سمیر. چاپ اول. تهران.1390. 1000 نسخه.400 صفحه .12000 تومان.
«رمان سووشون نمایانگر وضعیت ایران است، به ویژه استان فارس در دوران جنگ جهانی دوم و حضور نیروهای متفقین است. رضا خان در آغاز جنگ جهانی دوم در پی آن شد که ارباب عوض کند او که مجری دستورات انگلیسی ها بود و از پیچیدگی های دنیای سیاست و روابط بین الملل سخت ناآگاه بود و تصور می کرد برنده نهایی جنگ جهانی دوم هیتلر است. پس تصمیم گرفت به او روی خوش نشان دهد اما غافل از این که نازی ها با پشتیبانی مادی و معنوی کشورهایی مثل انگلیس به قدرت رسیده بودند.»[1]
سیمین دانشور نامی است که نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشورهای غربی شناخته شده است. وی سالها تجربه نویسندگی را پشت سر گذاشت و آثار گرانقدری در حوزه ادبیات داستانی خلق کرد. آتش خاموش، شهری چون بهشت، سووشون، مجموعه داستان بی کی سلام کنم، از پرنده های مهاجر بپرس، جزیره سرگردان و ساربان سرگردان از کارهای وی است.
سیمین دانشور در سال 1327 با رمان آتش خاموش به عنوان نخستین زن قصه نویس به جامعه ادبی ایران معرفی شد. با خلق رمان سووشون جایگاه بلندی در ادبیات پیدا کرد. به گونه ای که بعد از آن زنان دیگر نیز جرات ورود به عرصه نوشتن و قصه پردازی پیدا کردند.
وی در دوره ای نوشتن را آغاز کرد که فرهنگ و خصلت نرینه خویی حصار سختی در برابر زن کشیده بود. وی از نخستین زنانی بود که با اخذ مدارک عالی در این دوره درخشید.
سووشون بهترین نمونه برای توصیف محیط و فرهنگی است که سیمین دانشور را در چنبره خود گرفته بود. این اثر غمنامه ای حماسی در باب تاریخ است که بر شانه های زن سرزمین ما سنگینی می کند. وی در این اثر نه حمله می کند و نه اعتراض، بلکه با درک عمیقی که از جامعه خود دارد آنچه هست را نمایش می دهد.
زن جزیره سرگردانی نیز همگام با تاریخ خود، حق اعتراض به فرد گرایی و تعلق را به دست آورده است.
زن داستان های دانشور به لایه های غیر مادی دنیا پناه می برد و در این فضا دیگر فریاد زدن و تظلم خواهی ارزشی ندارد. او با نوعی پختگی درونی به ابعاد مختلف عمل و حرکات داستانی می نگرد. زنان دانشور مترادف با زندگی خود نویسنده و دیگرانند.
سیمین دانشور بر علوم مربوط به زمانش مسلط بود و اطلاعاتی وسیع درباره فلسفه، هنر، مسائل سیاسی و اجتماعی روز داشت. زندگی با شوهرش جلال آل احمد هم به او چیزهای زیادی آموخت و هم شخصیت این نویسنده سرشناس نتوانست چهره وی را زیر سایه خود ناپیدا کند.
سیمین دانشور در سال 1300 در شیراز متولد شد. دوران تحصیلش را در مدرسه انگلیسی مهر آیین گذراند و در آنجا با زبان انگلیسی آشنا شد. پدرش محمد علی دانشور، احیا السلطنه و مادرش قمر السلطنه از خانواده اشرافی شیراز بودند. پدرش در فرانسه و آلمان طب خوانده بود. مادرش نیز نقاش بود که باعث شد عشق به هنر را از وی بیاموزد. بعد از اتمام تحصیلات متوسطه با خواهرش به تهران فرستاده شد تا ادبیات انگلیسی بخواند اما این رشته را ترک کرد و ادبیات فارسی را برگزید. وی در دوره تحصیلش نقد هایی در روزنامه ها نوشت که مورد توجه قرار گرفت مخصوصا نقدی که به داستان فتنه علی دشتی نوشت نقد تندی بود که دل و جرات می خواست.
این کتاب پژوهشی است درباره زندگی و آثار سیمین دانشور. در این کتاب ضمن اینکه با دانشور و زندگی و آشنایی اش با جلال آل احمد آشنا می شویم در ضمن به نقد و بررسی نوشته های این نویسنده نیز پرداخته شده و مصاحبه های وی نیز منظور گشته است. کتاب شامل هفت فصل است که عبارتند از: سیمین دانشور از گذشته تا امروز، جایگاه سیمین دانشور در ادبیات معاصر ایران، کاربرد عناصر داستانی در آثار سیمین دانشور، تحلیل و بررسی رمان ها، تحلیل و بررسی داستان های کوتاه، انگاره های نوین در آثار سیمین دانشور و دیدگاه فمینستی سیمین دانشور در آثارش.
این کتاب تحلیل چند سویه از آثار سیمین دانشور به دست می دهد به منظور شناساندن هر چه بیشتر اندیشه ها و عقاید او به عنوان نخستین بانوی داستان نویس ایران. این پژوهش توسط سیمین پناهی فرد جمع آوری و تدوین شده است. البته لازم به ذکر است که این کتاب در هنگامه ای نوشته شده که هنوز این بانوی گرانقدر در قید حیات بود. سیمین دانشور در هجدهم اسفند سال 1390 در سن نود سالگی دار فانی را وداع گفت.
«بانو دانشور در بهار سال 1327 در سفری از شیراز به تهران با آل احمد آشنا شد. با وجود این که آل احمد در همان برخورد اول درباره وجود معادن لب لعل و کان حسن شیراز در زمان او شک کرد متذکر شد که تمام این گونه معادن در زمان همان مرحوم خواجه حافظ شیرازی استخراج شده است، باز به او دل بست و قرار ازدواج با او در آینده نزدیک را گذاشت.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 79 کتاب
[2] صفحه 37 کتاب
شگفت زده
شگفت زده
شگفت زده. برایان سلزنیک. مترجم: رضی هیرمندی. انتشارات افق. چاپ اول. تهران.1391. 2500 نسخه.697 صفحه مصور.14000 تومان.
«جمی چمدان بن را نشان داد: فرارکردی؟ باز بن با سر حرفش را تایید کرد و دهان جمی را دید که کلمه "وای" را ادا می کرد. جمی نوشت. ازکجا؟ بن هنوز سوالش را جواب نداده بود که پیرزن از سالن بیرون آمد و از کنارشان گذشت. دو پسر به طرف گرگ ها برگشتند. بن مثل طلسم شده ها به چشم های براق شیشه ای شان خیره مانده بود تا این که جمی روی شانه اش زد و انگشتش را روی از کجا؟ گذاشت.»[1]
کتاب شگفت زده را که در دست بگیرید پیش از هر چیز از خود کتاب شگفت زده می شوید. حجمی قابل توجه با ورق هایی سیاه که مملو از تصاویر نقاشی سیاه قلم با خطوط درشت است. نقاشی هایی که مستقل از کلمه ها برای خود گویای داستانی خاص هستند.
شگفت زده رمانی است که روایتش هم زمان با کلمات و تصاویری که نویسنده خود آنها را نقاشی کرده است، پیش می رود.
برایان سلزنیک پیش از این با رمان «اختراع هوگو کاپره» معرفی شد. در آن کتاب نیز بخش هایی از داستان را نقاشی ها روایت می کردند. معمولا در کتاب های مصور نقاشی بخش یا برشی از داستان را که پیش از نویسنده با کلمات روایت کرده تصویر گر نقاشی می کند. اما در کار های سلزنیک بار مهم تری بر دوش نقاشی ها قرار می گیرد. در اینجا نقاشی ها برشی از داستان را روایت نمی کنند. بلکه خود راوی داستانی مستقل از کلمات هستند.
در اینجا ما با شکلی از سینما روایت رو به رو هستیم. در هوگو کاپره از آنجایی که داستان با داستان زندگی کارگردان فرانسوی سال های ابتدای ظهور سینما،ژرژ ملیس پیوند خورده است تصاویر سیاه وسفید کتاب روایتی سینما گونه هستند و فیلم های صامت آن دوران و قاب بندی های سینمایی را به یاد می آورد.
در شگفت زده نویسنده پا را از این هم فراتر گذاشته و تصاویر مستقل تر حرکت می کنند. در اینجا ما با سه بخش رو به روییم. در دو بخش ابتدایی کتاب ما با دو داستان در برهه زمانی مختلف به صورت موازی رو به روییم.
خط داستانی اول با کلمات پیش می رود اما خط داستانی دوم به طور کلی با تصاویر روایت می شود. گویی دو داستان رو به روی ما است که هم زمان پیش می رود. وی در این دو فصل از شیوه تدوین موازی سینمایی استفاده کرده است.
شخصیت اصلی که در روایت کلمه ای از آن می خوانیم به هیچ وجه در تصاویر دیده نمی شود و تنها در بخش سوم کتاب است که هر دو داستان به هم می پیوندد و ما باز می گردیم به شیوه تصاویر نگاری ای که در کتاب هوگو کاپره عرضه شده بود.
شگفت زده داستان شخصیتی است به نام بن که از یک گوش ناشنوا است اما به زودی بر اثر صاعقه گوش دیگرش را نیز از دست می دهد. بن با خاله و اعضای خانواده خاله اش زندگی می کند و مادرش که کتابدار است چند سالی است از دنیا رفته است. یک روز با سرنخ هایی از هویت پدرش رو به رو می شود و برای کشف آن راز که مربوط به تاریخی خیلی دور است کنجکاو می شود و به دنبال پیدا کردن پدرش می رود. از طرف دیگر دختر ناشنوایی به نام رز را داریم که وی نیز مادری دارد که بازیگر فیلم های صامت است. آنها هر کدام از سویی به موزه شهر نیویورک کشیده می شوند.
کتاب شگفت زده را که در دست بگیرید پیش از هر چیز از خود کتاب شگفت زده می شوید. حجمی قابل توجه با ورق هایی سیاه که مملو از تصاویر نقاشی سیاه قلم با خطوط درشت است. نقاشی هایی که مستقل از کلمه ها برای خود گویای داستانی خاص هستند.
در فصل سه کلید راز در دست های رز است که حالا پنجاه سال دارد. بن و رز در این فصل به هم بر می خورند. سلزنیک در پایان همین کتاب توضیحاتی درباره چرایی نوشتن شگفت زده داده است. در آنجا علت شیوه متفاوت کارش را که نوعی رمان سینما است توضیح می دهد.
سلزنیک معتقد است سینمای صامت تمام اقشار مردم به جز نابینایان را به خود جذب کرد و برای همه انسان ها برنامه داشت. اما از وقتی صدا به سینما اضافه شد بخشی از جامعه یعنی ناشنوایان از مخاطبان سینما حذف شدند و هرگز کسی به فکر بازگرداندن آنها نیفتاد. همین موضوع او را واداشت که شیوه تازه بنویسد که ناشنوایان نیز بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند و لذتی سینمایی از آن ببرند. با خواندن کتاب های سلزنیک در واقع سینمایی کتابی رو به روی شما است. در این کتاب نیز تصاویر زیادی است که به زمان ناطق شدن سینما برمی گردد. و برخورد بن را که یک ناشنوا است با این واقعه به ما نشان می دهد.
اما شگفت زده هنگامی شکل می گیرد که سلزنیک برای دیدن دوستش به موزه تاریخ طبیعی امریکا در شهر نیویورک می رود. گذشتن از درهایی که رویشان نوشته شده وارد نشوید. اتاق های اسرار آمیز و اشیای نمایشی، درایوراماها و انبوه فسیل ها سلزنیک را به این فکر وا می دارد تا داستانی در این محیط بنویسد.
شگفت زده رمان هفتصد صفحه ای بسیار جذابی است که قطعا نه تنها نوجوانان بلکه بزرگسالان را نیز شگفت زده می کند. این رمان شما را به تماشای فیلم روی کاغذ دعوت می کند. از داستان های سلزنیک فیلمی هم ساخته شده است. در واقع اسکورسیزی داستان هوگو کاپره وی را به فیلم درآورد که جایزه جهانی اسکار و گلدن گلوب را دریافت کرد. شگفت زده دومین اثر این نویسنده است.
«مادر انگشت هایش را روی گونه های او سر می داد تا می رسید به زیر چانه اش. صورت او را بالا می گرفت طوری که چشم در چشم هم می شدند.-
وقتی مردم باهات حرف می زنن، از نگاه کردن توی چشمشون نترس، باشه؟
بن صاف توی چشم های مادر نگاه می کرد و می گفت : باشه.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 396 کتاب
[2] پشت جلد کتاب از بخشی از رمان
راز گلخانه
راز گلخانه
راز گلخانه. هیلاری نورمن. مترجم: شهناز مجیدی. انتشارات روشا. چاپ اول. تهران.1391. 3000 نسخه.420 صفحه.3000 تومان.
«فرانکی بارنز تا زمانی که شغلی عالی که متناسب با بیماری وسواسش بود، پیدا کند زندگی مشقت باری داشت. اکنون می توانست به عنوان نظافتچی، خانه مشتریانش را برق بیندازد و پول دریافت کند و حتی دردهایش پر ارزش محسوب شوند. .. به محض اینکه چشمش به خانه رز بیلی افتاد، می دانست که باید آن را داشته باشد، مهم نبود که چطور. اگر جای جدیدی برای زندگی پیدا نمی کرد به کلی عقلش را از دست می داد.»[1]
راز گلخانه داستان سه دوستی است که هر سه از خانوده های بانفوذ شهر هستند اما به طور ناگهانی پدر و مادر هر سه کشته می شوند و زندگی مرفه آنها از دست می رود و آنها به سه بی خانمان تبدیل می شوند. این سه دوست تصمیم می گیرند به دنبال حقیقت مرگ والدینشان بروند. اما رازی خطرناک برای آنها آشکار می شود و کسانی که پدر و مادر آنها را کشته اند این بار به دنبال کشتن این سه نفرهستند. مرگ هر لحظه به آنها نزدیک و نزدیک تر می شود.
این سه شخصیت درگیر و دار زندگی تازه ای که برایشان به وجود آمده است گرفتار سختی های فراوانی هستند که هیچ به آن عادت ندارند و تازه باید مراقب خودشان نیز باشند و از خطر کشته شدن نجات پیدا کنند.
در این رمان ما با شخصیت بیماری مواجه می شویم به نام فرانکی که دچار بیماری وسواس است. وی پس از طی کردن زندگی مشقت بار، نظافتچی خانه های افراد با نفوذ و مرفه شهر می شود. صاحب کار ها علاوه بر این که مخارج او را تامین می کنند، با بیماری او طوری برخورد می کنند که انگار این بیماری دارای ارزش است. فرانکی در شغل جدیدش با زنی قمار باز آشنا می شود. این زن زر نام دارد. وی بسیار پولدار است اما تقریبا هیچ کس را ندارد. حداقل کسی که به او اهمیت بدهد ندارد. برای همین فرانکی طمع می کند تا به نحوی حتی شده با برداشتن وی از سر راهش گلخانه ای را که جزو دارایی رز است صاحب شود.
گلخانه ای که بعد ها جایگاه قربانیان و جانیان دیگر می شود و در نهایت راز قاتل که یکی از دوستان فرانکی است اشکار می شود و جسد پوسیده رز از گلخانه بیرون می آید.
راز گلخانه داستان سه دوستی است که هر سه از خانوده های بانفوذ شهر هستند اما به طور ناگهانی پدر و مادر هر سه کشته می شوند و زندگی مرفه آنها از دست می رود و آنها به سه بی خانمان تبدیل می شوند. این سه دوست تصمیم می گیرند به دنبال حقیقت مرگ والدینشان بروند.
سه دوست به این راز آگاه می شوند و به دنبال کشف حقیقت درباره این راز هستند.
این داستان به روایت دانای کل نوشته شده است. کتاب فضای وحشت و مالیخولیا دارد و موقعیت های وهمناک می آفریند.
راز گلخانه شامل صد و چهل و یک فصل است. برخی از فصل ها به شدت کوتاه هستند و بار هیجانی اثر را بالا می برند. این فصل ها که بیشتر در قسمت پایانی داستان به کار برده شده، گاه تنها یک تصویر و یا یک موقعیت را روایت می کند. جملات کوتاه کوتاه مشخصه این رمان است. مشخصه دیگر این کتاب همان ماجرای رازآلود آن است که برای داستان ایجاد کشش می کند. زبان اثر بسیار ساده و سر راست و بدون پیچیدگی های ادبی است. این داستان جزو داستان های روایت محور دسته بندی می شود.
از این نویسنده پیش از این داستان «ستارگان پراکنده» اش منتشر شده است که مصباح خسروی آن را ترجمه کرده بود. این نویسنده امریکایی که اغلب برای نوجوانان می نویسد، در کتاب «ستارگان پراکنده»، شخصیتی می آفریند که اگر به کسی بیش از حد نزدیک شود می تواند افکار وی را به طور کلی حذف کند. وی از کشف این حقیقت وحشت می کند و درگیر ماجراهای غریبی می شود. او با هیولاهایی که به خانه ای حمله ور می شوند درگیر می شود و از سوی دیگر مریدان کهنه کاری را با حقیقتی رو در رو می کند که در تصوراتشان نیز نمی گنجید. حقیقتی از جنس مرگ.
« در طرف راننده باز شد، نور چراغ داخلی بیرون را روشن کرد و جود با دیدن بولین که از ماشین بیرون آمد و ماشین را دور زد و به عقب ماشین آمد ، سر جایش خشکش زد. او محتاطانه در چیزی که جود گمان می کرد گل لیز و علف است راه می رفت. هیکل بزرگ مرد در رعد و برق دیگری که ناگهان همه جا را روشن کرد ظاهر شد...»[2]
پی نوشت:
[1] پشت جلد کتاب
[2] صفحه 329 کتاب