هگل
«هگل» مقدمه ای جامع در شرح و تفسیر فلسفه هگل و مفاهیمی است که درون مایه فلسفه وی را تشکیل می دهد. مفاهیمی چون آزادی، حق، روح، دین، سیاست و زیبایی.
هگل. فردریک بیزر. مترجم: سید مسعود حسینی. انتشارات ققنوس. چاپ اول. تهران: 1391. 1100 نسخه.511 صفحه. قیمت: 22000تومان.
« سپهر روح را خود انسان می‌آفریند، و هر تصوری هم که انسان از ملکوت خداوند صورت دهد، این ملکوت می‌باید همواره ملکوت روحانی‌ای باشد که در انسان محقق می‌گردد و از او انتظار می‌رود که آن را به فعالیت برساند.»[1]
هر چند برای دانشجویان فلسفه ضروری است تا بارها به خوانش و تفسیر فلسفه هگل فیلسوف ایدئالیسم آلمانی بپردازند اما به نظر بسیاری از پژوهشگران از جمله روزنتسوایگ ما در جهانی زندگی می کنیم که هگل در آن مرده است.
به نظر می‌رسد عصر ما هگل را پشت سر نهاد، دست کم این باور در حوزه اندیشه فلسفی وی بیشتر نمود پیدا می کند تا در حوزه سیاست او.
در مقدمه کتاب آمده است. پس از دو جنگ جهانگیر اردوگاه‌های کار اجباری و هولوکاست، ایمانمان را به پیشرفت از دست داده‌ایم. ایمانی که سنگ بنای فلسفه تاریخ هگل را تشکیل می‌دهد. ما درعصری چنان تخصصی شده گیر افتاده‌ایم که هیچ کس در انتظار مشاهده استقرار مجدد کلیت، یعنی بازیافت اتحاد میان خودمان، دیگران و طبیعت نیست. مفاهیمی که بنیان فلسفه هگل را می‌سازد.
کتاب هگل نوشته فردریک بیزر با این پرسش آغاز می‌کند که چرا باید هگل بخوانیم؟ وی معتقد است هگل به هر حال عمیقا بر زندگی و افکار ما تاثیرگذار است. اگر بر آنیم تا چگونگی فرهنگ خویش را درک کنیم و بشناسیم باید خاستگاه‌ها و سرچشمه‌های آن را فهم کنیم و این بدان معنا است که در نهایت ناگزیریم با هگل از در آشتی برآییم.
تمامی مکاتب فلسفی عمده در قرن بیستم از اگزیستانسیالیسم گرفته تا مارکسسیسم و پراگماتیسم و پدیدارشناسی و حتی فلسفه تحلیلی در واقع از دل واکنش علیه هگل و فلسفه وی قد علم کرده‌اند. مفاهیم، احتجاح‌ها و مسائلی که مکاتب فلسفی مزبور با آنها دست به گریبانند تا ابد برای ما بیگانه و اسرارآمیز باقی خواهند ماند مگر این که سرچشمه آنها و آماج واکنش‌ها و حملاتشان بر ما معلوم شود. پس عجالتا یک دلیل مقنع برای خواندن هگل در دست داریم و آن فهم ریشه‌ها و سرچشمه‌های فرهنگ خودمان است.
بیزر معتقد است هگل از برخی جهات هنوز هم زنده است و یا شاید بیش ازهرزمان دیگری. یکی از دلایل را بیشمار رساله و کتاب و تفسیر در باب وجوه مختلف هگل می‌داند. یکی از دلایلی که اهل فلسفه را به خواندن هگل وا داشته واگشایی ریشه‌های پنهان مارکسیسم در فلسفه وی است. اما مهم تر از آن اینکه هگل در دهه‌های 1970 و 80 دست کم در میان انگلیسی زبانان عامل اتحاد متفکرانی شد که برابر فلسفه تحلیلی جبهه گیری کرده بودند. اکنون برخی از فیلسوفان برجسته سنت فلسفه تحلیلی آرای هگل را پذیرفته‌اند.
امروزه فلسفه هگل را پادزهر و جایگزین اصلی غالب مواضع مسئله آفرین و در عین حال منسوخ دوره‌های گذشته می‌دانند. مواضعی نظیر ذهنی انگاری دکارتی، واقع گرایی ساده لوحانه، لیبرالیسم افراطی و دوگانه انگاری ذهنی- فیزیکی و یا ماده باوری فروکاست گر. به نظر نویسنده این کتاب هگل به رغم غموض و ابهام بیزار کننده نوشته‌هایش هنوز در مباحث فلسفی عصر کنونی مصاحبی دلچسب و جذاب است.
به هر روی کتاب هگل مقدمه‌ای جامع بر فلسفه هگل فراهم آورده است. در این کتاب درونمایه‌های اصلی فلسفه هگل مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. این کتاب حاصل سه دهه تفکر درباره هگل و معاصران اوست. بیزر در این کتاب با نشان دادن هگل بر بستر فرهنگی و تاریخ‌اش و نیز با تبیین نسبت وی با اندیشه گرانی چون کانت، اسپینوزا، فیخته، یاکوبی، شلینگ، اشلایرماخر و دیگران وجوه گوناگون اندیشه او را بررسی می‌کند. مفاهیمی چون ایدئالیسم مطلق، روح، دین، دیالکتیک، آزادی، دولت، فلسفه تاریخ و زیبایی شناسی در بطن فلسفه هگل در این کتاب به تفسیر و تحلیل گذاشته می‌شود.
این کتاب با ترجمه بسیار روان و قابل فهم سید مسعود حسینی، یکی از کتاب‌های مفیدی است که می‌توان به پژوهشگران فلسفه هگل و دانشجویان فلسفه پیشنهاد داد.
هگل حاوی پنج بخش است که عبارتند از: زمینه و ایدئال‌های نخستین، مابعدالطبیعه، جهان‌بینی ارگانیک، بنیان‌های معرفت شناسیک، فلسفه اجتماعی و سیاسی و فلسفه فرهنگ است. پیشگفتار از نویسنده، سالشمار زندگی هگل و مقدمه‌ای بر هگل در ابتدای کتاب آورده شده و در پایان کتاب نیز موخره‌ای به نام طلوع و غروب مکتب هگل، منابع برای مطالعه بیشتر و کتابنامه و نمایه اشخاص و موضوعات پیوست است.
« تمامی پژوهشگران در این مورد همداستانند که در نظریه سیاسی هگل، هیچ مفهومی مهم تر از مفهوم آزادی نیست. دلایل محکمی برای این اتفاق نظر بسیار نادر وجود دارد: آزادی در دیدگاه هگل بنیان حق است، ذات روح است و پایان تاریخ.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 434 کتاب
[2] صفحه 320 کتاب
گفتگوهایی درباره شکسپیر
«گفتگوهایی درباره شکسپیر» چهار گفتگوی چالش برانگیز میان یان کاتِ شکسپیر شناس و چالرز ماروویتزِ کارگردان است که در آن درباره آثار شکسپیر و نگاه معاصر به متون وی و همچنین متون کلاسیک بحث می کنند.
گفتگوهایی درباره شکسپیر. به همراه نمایشنامه هملت: یک کولاژ. یان کات – چالرز ماروویتز. مترجم: رضا سرور. انتشارات افراز.چاپ اول. تهران: 1391. 1100 نسخه.232 صفحه. قیمت: 8200تومان.
«هملت: به راستی بزرگی فقط در این نیست که بی هیچ انگیزه ی بزرگی به جنبش درآییم.
دلقک: خواهش می کنم این گفتار را همان طوری که برایتان خواندم، روان و شمرده بیان کنید.
هملت: بلکه بزرگی در آن است که بر خاشاکی نیز پرخاش کنیم.
دلقک: هوا را با دستانتان این گونه اره نکنید، جملات را موقرانه بیان کنید. »[1]
پس از دهه ها کار بر روی آثار شکسپیر، به نظر می رسد این نمایشنامه نویس بزرگ انگلیسی هنوز هم حرفی برای گفتن دارد به گونه ای که هنوز اقتباس های زیادی از آثار وی روی صحنه های بزرگ تئاتر دنیا به اجرا در می آید. اقتباس هایی تراژیک یا پارودی وجوه زیرین آثار قوی او را بر ملا می کند.
هاینر مولر، تام استوپارد، لوئیس بونوئل و دیگران تلاش های زیادی در به چالش کشیدن متون شکسپیر انجام داده اند اما اقتباسی که چارز ماروویتز از آثار شکسپیر انجام داده، در نوع خود بی نظیر است. وی در کتاب«هملت: یک کولاژ» شیوه جدیدی را در پیش گرفته است ومی توان گفت یکی از بدیع ترین رویکردهای معاصر به آثار این نمایشنامه نویس را ارائه داده است.
در این نمایشنامه تمام دیالوگ ها برگرفته از متن شکسپیر هستند و فقط توضیح صحنه ها و شیوه چیدمان دیالوگ ها متعلق به ماروویتز است. او با تغییر دادن گوینده دیالوگ ها و موقعیت بیانی شان، از جملات شناخته شده متن شکسپیر، که چهار صد سال معناهای ثابتی به خود گرفته اند، آشنایی زدایی می کند. این آشنایی زدایی از طریق مونتاژ صورت می گیرد.
در دراماتورژی خود ابتدا موقعیت های مشابه و جایگزین را مشخص کرده است، مثلا موقعیت جوانانی که پدر خود را از دست داده اند- برای مثال هملت و لایریتس در نمایشنامه هملت- زنان بی وفایی که آلت دست قدرت شده اند، مثل گرترود و افلیا، پادشاهان و آدم های مضحک و بعد با کمک این موقعیت های مشابه به جایگزین کردن اعمال و گفتارهای همسان آنان می پردازد تا معناهای نوینی پدید آید. موقعیت های پنهانی که تاکنون بر ملا نشده بودند.
در کتاب گفتگوهایی درباره شکسپیر علاوه بر این که متن هملت: یک کولاژ ترجمه و پیوست شده است، گفتگوهای چالش برانگیز چالرز ماروویتز و یان کات را می خوانیم. یان کات خود با کتاب مشهور و تاثیر گذارش، «شکسپیر معاصر ما» نظریات منحصر به فردی درباره شکسپیر ارائه کرده و در این کتاب ماروویتز با بی پروایی مصاحبه های چالش برانگیزی با این شکسپیرشناس انجام می دهد. وی با استناد به وقایع یا جریانات هنری روز، باعث تعدیل یا تکمیل نگاه یان کات می شود. دانش گسترده یان کات نیز مکمل گفتگوهای ماروویتز است.
در این کتاب فصل های چهار گانه گفتگوهایی درباره شکسپیر در بردارنده جدلی دیالکتیکی میان چالرز ماروویتز و یان کات است که از طریق آن نمایشنامه هایی چون تریلوس و کرسیدا، رمئو و ژولیت، چشم در برابر چشم و اتللو از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار می گیرند. این گفتگو ها از کتاب «غرش متون» برگرفته شده اند که ماروویتز آن ها را پس از تجدید نظر کات، در کنار سایر مقالات و سخنرانی ها ی خویش آورده است.
این کتاب با چهار گفتگو پر شده است که تنها اولینشان پیش از این توسط منصور براهیمی ترجمه شده بود. مترجم معتقد است این گفتگو با اضافاتی ترجمه مجدد شده است. عناوین این چهار گفتگو عبارتند از: بحث با یان کات، اتللو چه رنگی است، چشم در برابر چشم و دو شب عاشقانه.
در بخش دوم کتاب علاوه بر ترجمه هملت: یک کولاژ، مقدمه ی ماروویتز بر این نمایشنامه به قلم ماروویتز نیز ترجمه و اضافه شده است.
رضا سرور در دو صفحه پایانی مقدمه اش بر این کتاب، نظریات جالبی درباره ترجمه متون کلاسیک و به خصوص آثار شکسپیر آورده که بد نیست خواننده نگاهی به آن بیندازد. از جمله می گوید: برخی مترجمان به صرف متمایز کردن خویش از دیگران، با دستکاری در نقاط قوت ترجمه خود از سایر ترجمه های همان متن، نقاط ضعفی در ترجمه خویش به وجود آورده اند. مثلا مسعود فرزاد بیش از این که نگران برگردان دقیق استعاره ها و صور خیال تکرار شونده در متن شکسپیر باشد، به وجه اجرایی کار نظر داشته است و الخ...
خواندن این کتاب نگاه خواننده را به متون کلاسیک و مخصوصا شکسپیر تغییر می دهد و چشم انداز تازه ای می گشاید که می توان از دریچه آن به آثار دیگر کلاسیک نیز نظر انداخت. مصاحبه های بی نظیر یان کات و چالرز ماروویتز نیز بسیار هیجان انگیز و جالب توجه است. همچنین نمایشنامه هملت: یک کولاژ نیز یکی از اتفاقات مهم در ترجمه نمایشنامه های معاصر دنیا است.
«در نمایشنامه هایی مانند رمئو و ژولیت و تریلوس و کرسیدا شما گاهنامه ی فشرده ی شرایط بشری را می یابید. این دو نمایشنامه چنین القا می کنند که تنها احتمال های خشن، دارماتیک، و تراژیک موجود عبارتند از این دو راه: خودکشی، یا بی بندوباری مفرط جنسی. بنابراین هرگاه زندگی به شیوه درست و با معنا غیر ممکن شود آن گاه این دو راه تنها گزینه های موجود خواهند بود. اما شاید راه سومی هم پیدا شود اما نه لزوما در نمایش بلکه در زندگی واقعی، و آن هم نه در زمان صلح بلکه بیشتر در دوران جنگ.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 190 کتاب
[2] صفحه 108 کتاب
تاریخ مطبوعات ایران
«تاریخ مطبوعات ایران» کتابی است که فرید قاسمی پژوهشگر، روزنامه نگار، مورخ و دانشنامه نگار ملقب به پدر تاریخ مطبوعات ایران آن را نوشته و مروری است بر وضع روزنامه نگاری در طول دوره های تاریخ در ایران.
تاریخ مطبوعات ایران به انضمام پیشینه مطبوعات جهان. سید فرید قاسمی و دکتر یونس شکر خواه. نشر تهران.چاپ اول. تهران: 1390. 1100 نسخه.193 صفحه. قیمت: 5500تومان.
«به طور کلی دوره رزم آرا، روزگار فشار مضاعف بر مطبوعات بود. افزون بر مجاری رسمی، نیروهای خیابانی نیز وارد معرکه شدند. توقیف نشریه های جبهه ملی سبب شد نمایندگان همفکرشان در مجلس متحصن شوند. جدال دولت با مجلس و مطبوعات می رفت که به یک بحران بدل شود. توقیف و حبس از سوی دولت، نطق آتشین و تحصن مجلس نشینان و انتشار روزنامه های تک شماره ای که یکی پس از دیگری توقیف می شدند به وسیله روزنامه نگاران استمرار داشت.»[1]
تاریخ مطبوعات ایران در واقع مجموعه ای از گفتارهایی است برای دانشجویان رشته های ارتباطات، کتابداری و اطلاع رسانی، تاریخ و کتابداران بخش نشریه های ادواری شماری از کتابخانه ها.
این کتاب به رخدادهای مهم و دهه پایانی قاجار تا انقلاب می پردازد. فهرست منابع مراجعه برای مطالعه بیشتر دانشجویان و علاقمندان و نوشتاری از دکتر یونس شکر خواه درباره تاریخ مطبوعات جهان و پیشینه روزنامه نگاری جهان به این کتاب اضافه شده است.
تاریخ مطبوعات ایران فراز و نشیب های فراوانی را پشت سر گذاشته است. برای این که بدانیم مطبوعات ایران چه جایگاهی دارد و در حال حاضر با چه مشکلاتی رو به رو است و همچنین برای مقایسه مطبوعات ایران با روزنامه نگاری جهانی، ضروری است تا به تاریخ مطبوعات در ایران بپردازیم و بدانیم اساسا آنچه در ابتدا به نام روزنامه منتشر می شد تا چه اندازه می توان مطبوعات یا روزنامه نامیدش، چه کسانی و با چه اهدافی اقدام به بازکردن روزنامه کردند و نگاهی که مردم، روشنفکران و حکومتیان به روزنامه داشتند هر کدام چه ویژگی ها و چه تفاوت هایی با هم داشته است. همه این نکته ها برای ما روشن تر می کند که جایگاه فعلی ما در میان مطبوعات جهان کجا است و کجا می باید باشد.
این کتاب با درآمدی درباره ثبت و اطلاع رسانی آغاز می شود. از زمانی که بشر برای ثبت دانسته های خود سنگ نگاری را انتخاب می کند و تجربه های خود را بر گل و خشت ثبت می کند تا هنگامی که کاغذ اختراع می شود و صنعت کاغذ نگاری شروع می شود.
صنعت کاغذ نگاری را ایرانیان از چینی ها آموخته و در شهر های اصفهان و تبریز و تهران و قزوین اولین چاپ ها را بر روی کاغذ انجام می دهند. با رونق کاغذ سازی در اصفهان کاغذ چینی منسوخ می شود و اولین مطبوعات ایرانی در عصر ناصری بر روی کاغذ روسی به چاپ می رسد.
در روزگار قاجار ولی روزنامه نگاری به مفهوم امروزی در سه گونه سنگی، حروفی و ژلاتینی منتشر می شده است. کتاب سپس به سر آغاز بحث خود می رسد و از اولین روزنامه نگاران شروع به کار کردند می گوید. در این کتاب کلکته را اولین شهری می داند که زادگاه روزنامه نگاری فارسی است. در واقع اولین نشریات فارسی زبان در شهرهای آگره، پنجاب، بمبئی، تفلیس و اسلامبول منتشر می شده است. در واقع این شهر ها در زمینه مطبوعات فارسی از شهرهای ایران پیشی دارند.
فصل بعدی کتاب درباره روزگار ناصری و فعالیت های روزنامه نگاری در این دوره است. یعنی زمانی که ناصر الدین شاه به سلطنت نشست. نخستین بار پس از تاج گذاری این امریکایی ها بودند که می خواستند در ارومیه نشریه بسازند و از شاه اجازه آن را گرفتند. در سه سال سلطنت وی سه نشریه مجوز انتشار گرفتند. سومین نشریه در سال 1267 پایه گذاری یک تشکیلات مطبوعاتی دولتی بود که با افت و خیز های بسیار تا به امروز در بدنه اجرایی کشور وجود دارد.
فصل بعدی کتاب نیز درباره عهد مظفری است. زمانی که ناصرالدین شاه به قتل می رسد و مظفرالدین میرزا تاج گذاری می کند. اندک مجال تنفسی در این عهد به روزنامه نگاران داده می شود و آن هم به میزان نگاه صدراعظم هایش بستگی داشت.
فصل پنجم به دو دهه پایانی دوره قاجار می پردازد و می گوید محمد علی شاه بدون دعوت روزنامه نگاران بود که تاج گذاری کرد. ایام پهلوی اول و پهلوی دوم و سپس دهه انقلاب و وضعیت روزنامه نگاران در این دوره ها مطالبی است که باید کتاب را خواند تا دید چه اتفاقاتی برای روزنامه نگاری ایران رخ داده است.
این کتاب شامل نه فصل است که عبارتند از : سر آغاز، روزگار ناصری، عهد مظفری، دو دهه پایانی قاجار، ایام پهلوی اول، زمانه پهلوی دوم، دوره انقلاب و مطالعه بیشتر.
پیشینه مطبوعات جهان به قلم دکتر یونس شکر خواه نیز در پایان به این کتاب پیوست شده است. در پایان کتاب نیز فهرستی از قدیمی ترین مطبوعات جهان ضمیمه شده است.
« در سال های جنگ بسیاری از روزنامه نگاران حرفه ای به موضوعات غیر سیاسی گرایش پیدا کردند و سیاسی نویسی فارسی در برونمرز رونق گرفت. دوره جدید حیات نشریه های ورزشی، سینمایی، سرگرمی، خانوادگی و اقتصادی از همان سال ها آغاز شد و دگرگونی زندگی بعضی از گردانندگان این نشریه ها از حیث مالی سبب گردید که شیوه کارشان مورد تقلید قرار گیرد و در زمینه های موضوعی موفق، به لحاظ کمی شمار نشریه ها فزونی یابد.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 109 کتاب
[2] صفحه 146 کتاب
زندگی عاشقانه‌ی بدون عشق!
زندگی عاشقانه‌ی بدون عشق!
سه سال. آنتوان چخوف. مترجم:هنگامه ایرانی. چاپ اول. انتشارات افراز. تهران: 1393. 1100 نسخه.138 صفحه. قیمت: 7700تومان.
«لاپتف بر خاست و جلو پنجره رفت. به خیابان نگریست و گفت: به هر حال باید فکر خوشبختی را از سر به در کرد. خوشبختی ای وجود ندارد. من هرگز خوشبختی نداشته ام و احتمالا چنین چیزی اصولا وجود هم ندارد. فقط یک بار در زندگی بی اندازه خوشبخت بودم و آن موقعی که تمام شب زیر چتر تو نشستم.»[1]
ماجرای کتاب:
«سه سال» روایت مردی است به نام لاپتف که به دنبال یک زندگی سرشار از عشق است. هنگامی که برای عیادت خواهر بیمارش به خانه آنها می رود عاشق زنی به نام یولیا می شود و گمان می کند به آنچه در زندگی جستجو می کرده رسیده است.
عشق لاپتف به یولیا روز به روز زیاد تر می شود اما از سوی یولیا جز سردی نمی بیند و همه این ها را به پای حجب و حیای دخترانه وی می گذارد. لا پتف عاقبت فرصتی پیدا می کند تا یولیا را تنها ببیند و عشق اش را به او ابراز کند. یولیا که هیچ احساسی به لاپتف ندارد در ابتدا عشق او را رد می کند اما به این می اندیشد که ممکن است فرصتی بهتر از این برای زندگی اش نیابد و یک روز تصمیم می گیرد با وجود اینکه حسی به این مرد ندارد پیشنهاد ازدواج او را قبول کند.
لاپتف با یولیا زندگی می کند و او را به مسکو می برد اما هر روز که می گذرد بیشتر و بیشتر از یولیا دور می شود چرا که در چشمان یولیا هیچ جذبه ای نمی یاد. زندگی لاپتف و یولیا به سردی ادامه پیدا می کند. یولیا بچه دار می شود و تازه آنجا متوجه می شود عشق چه تاثیری می تواند در زندگی او داشته باشد و چه نقش عمیقی بازی می کند اما همچنان هیچ رشته ای وی را به همسرش متصل نمی کند.
کودک یولیا بر اثر بیماری تب از دنیا می رود و زندگی این زن و شوهر از آنچه بود نیز غم انگیز تر می شود. آنها در کنار هم زندگی می کنند اما به دور از هم و هر کس مشغول کار خویش. لاپتف سرانجام جرات می کند از یولیا بپرسد چرا بدون اینکه عشقی در قلب خود احساس کند با او ازدواج کرده است و روزهایی را به یادش می آورد که از تب عشق به او می سوخت و حالا قلبش سرد و بی احساس شده است. این حرف یولیا را تکان می دهد و در قلب خود به دنبال روزنه ای از احساس به لاپتف می گردد و...
درباره ی کتاب:
آنتوان چخوف این رمان تقریبا بلند را در اوج خلاقیت و توانایی نوشته است. در این داستان چخوف با پیش کشیدن موضوع عشق لاپتف و یولیا به عمیق ترین لایه های مفهوم عشق، زندگی خانوادگی و اخلاق نقب می زند و دیدگاهش را درباره این موضوعات مطرح می کند.
چخوف در دورانی می زیست که ارزش های سنتی رو به افول گذاشته بود و جامعه داشت شکل دیگرگونه ای به خود می گرفت. از این رو دوران چخوف دوران گذاری از یک جامعه سنتی به جامعه ای متجدد و این فضای برزخ گونه به خوبی در آثار وی بازتاب داده شده است.
چخوف در این رمان تنهایی، یاس و فروپاشی باورها و اعتقادات دیرینه شخصیت های داستانش را به زیبایی نشان داده است.
در مقدمه ای که مترجم برای این کتاب نوشته است آمده: با وجود آن که بیش از یک قرن از نخستین انتشار رمان سه سال در ادبیات روسی می گذرد، اما خواندن این رمان همچنان مخاطب را غافلگیر و شگفت زده می کند. شادی عظمت آثار بزرگ در همین تازگی و طراوت همیشگی شان است.
رمان سه سال موقعیتی را بازگو می کند که بی شباهت به شرایط حاکم بر زندگی کنونی ما نیست و از این رو خواندن این رمان می تواند چشم انداز تازه ای از مفاهیم عشق و زندگی به روی مخاطب ایرانی باز کند. در اینجا نیز شاهد فروپاشی برخی ارزش های اخلاقی هستیم و تغییر نگرش انسان ها نوع روابط را نیز دگرگون کرده است.
در این رمان علاوه بر روایت زندگی احساسی یک زوج، نویسنده جا به جا به تغییرات سیاسی و اجتماعی جامعه اش نیز اشاره می کند. اولین رگه های مبارزات سوسیالیستی و برخورد اجتماع با شرایط تازه اجتماعی ای که شکل گرفته از نکات خواندنی کتاب است.
درباره ی نویسنده:
چخوف یکی از چهره های شاخص ادبیات روسیه است. وی بیشتر به عنوان نمایشنامه نویس شهرت دارد. اما داستان های کوتاه وی نیز سرشار از هوش و خلاقیت است. چخوف در ایران نویسنده شناخته شده ای است که نیاز به معرفی ندارد. هنوز که هنوز است نمایشنامه های وی روی پرده تئاتر به اجرا در می آید و اقتباس های فراوانی از کارهای وی نوشته و اجرا می شود.
رمان سه سال پس از انتشار به زبان روسی برای سه نوبت در سال های 1950، 1965 و 2001 به زبان انگلیسی و در سال های 1958 و 1976 به زبان آلمانی ترجمه شده است. نخستین ترجمه فارسی این رمان مربوط است به سال 1386 توسط هنگامه ایرانی است اما وی پس از تطابق آن با ترجمه های انگلیسی و آلمانی به سراغ ترجمه آن از زبان روسی رفت. این رمان توسط همین مترجم ازسوی نشر افراز منتشر و وارد بازار کتاب شده است.
« من اگر موقعیتش پیش بیاید آگاهانه کار خیر می کنم و از انجامش فقط احساس آشفتگی و بی تفاوتی بهم دست می دهد. برای تمام این حالتم ، گاوریلیچ، این توضیح را دارم که من یک برده هستم، نوه یک برده. پیش از این که ما سگ های بیچاره پله های ترقی را بالا برویم، بسیاری از ما نابود می شویم. »[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 127 کتاب
[2] صفحه 111 کتاب
بانوی سرخ پوش
بانوی سرخ پوش
بانوی سرخ پوش بر زمینه خاکستری. میگل دلیبس. مترجم:احمد طاهری. چاپ اول. انتشارات افراز. تهران: 1393. 1100 نسخه.104 صفحه. قیمت: 6600تومان.
« زندگی قابل تحمل تر می بود اگر دوبار فرصت گذران آن به دست می آمد. خود را نه با غذای مرتب و نه با ساعت کاری منظم می توانستم تطبیق دهم و مادرت که روحیات مرا می شناخت، هر از چندگاهی دکمه یقه مرا جا به جا می کرد تا من متوجه لاغر شدن خود نشوم. شاید به نظر تو مسخره باشد اما در بیمارستان نتوانستم این خاطره را از سر خود بیرون کنم.»[1]
بانوی سرخ پوش بر زمینه خاکستری نام رمانی است از میگل دلیبس. این رمان روایت ساده و صمیمی مردی است درباره همسرش. راوی مردی میان سال است که همسرش را در چهل و هشت سالگی از دست داده و اکنون بعد از فوت همسر وفادارش دست به قلم می برد تا درباره زندگی خود و همسرش حقایقی را باز گوید.
دو فرزند وی به خاطر فعالیت های سیاسی به زندان افتاده اند و سال ها است که در حبس به سر می برند. پدر برای دخترش از سال های هجران آنها می نویسد، از فداکاری های مادرشان، از صبوری هایش، از اندوه اش، از بیماری اش که مدام پنهان می کرده است، از شادی و شور زندگی اش، از توانایی اش در برقراری رابطه با طیف های مختلف اجتماعی، از زحمت هایی که برای ساختن خانه و کارگاه نقاشی کشیده است، از سلیقه اش در هر کار و حرفه ای، و بسیاری خصوصیات دیگر که شاید در نگاه نخست به چشم نیایند اما بر زندگی مردی که اکنون تنها یاد و خاطره همسرش را دارد تاثیرات بزرگی گذاشته اند.
این رمان پر شده است از وقایع ریز و درشت درباره این زن بی نظیر که توانسته با روحیه ای قوی دوری فرزندان و رنجشان را از زندانی شدن و شکنجه دیدن تحمل کند. او هر بار که در زندان به دیدار فرزندانش می شتابد با خنده ای شاد وسرخوش با زندانیان روبه رو می شود. مقاومت او برای ادامه زندگی، تربیت نوه هایش، تحمل دردهایش، و مهربانی برای دیگران از وی چهره ای استثنایی می سازد.
بانوی سرخ پوش سرشار از عشق به خانه و خانواده است و در عین حال از گسترش و رشد فرهنگ باز نمی ماند و در برخورد با مسائل سیاسی و اجتماعی مثل کوهی استوار پایداری می کند. وی در همه زمینه ها از خود فردی به کمال نشان می سازد.
بانوی سرخ پوش بر زمینه خاکستری در عین حال که از خصوصیات زنی بی نظیر یاد می کند، وی را در جامعه ای نشان می دهد که در نابسامانی و آشوب گرفتار شده است. این زن به همراه بسیاری زنان و مردان دیگر از آشفتگی های سیاسی زمانه اش در رنج است و این فضای سیاسی دامن به خانه و خانواده وی نیز کشیده است و بانوی سرخ پوش به جای اینکه زانوی غم به بغل بگیرد و در نظر او رنج وی تنها رنج جهان باشد، با روحیه ای قوی به زندگی ادامه می دهد و با همین روحیه از مبارزات و فعالیت های سیاسی فرزندانش حمایت می کند. او سعی دارد این روحیه را در اجتماع جاری و ساری کند و همین قوتی قلبی باشد برای خانواده هایی که فرزندانی در زندان و حبس و شکنجه دارند.
میگل دلیبس از برجسته ترین و پرکارترین ادبای معاصر اسپانیا بود. در طول هفت دهه نوشتن، آثار زیادی از داستان و فیلمنامه تا سفر نامه و نقد برجای گذاشته است. او در بیست و هشت سالگی اولین جایزه ادبی خود را با کتاب سایه بلند سرو به دست آورد و از آن زمان بی شک یکی از استوارترین ستون های ادبیات و زبان اسپانیا بود. وی عضو فرهنگستان سلطنتی اسپانیا شد و بیشترین جوایز ادبی اسپانیا را به دست آورد. وی به اعتقاد بسیاری از منتقدان شایسته جایزه نوبل بود.
بانوی سرخ بر زمینه خاکستری از نوشته های متفاوت وی است. این رمان به نوعی بازگوی درونیات نویسنده است و نوشتاری است بر پایه انسانیت و عشق در اوج پختگی آن. این کتاب در سال 1991 میلادی منتشر شد و چنان از استقبال خوبی برخوردار شد که در عرض دو سال پانزده بار تجدید چاپ شد. وی در نهایت بر اثر بیماری سرطان در سال 2010 درگذشت. شیوه خاص زندگی دلیبس چنان بود که همواره دشت و روستا را بر شهر و جنجال های سیاسی و اجتماعی ترجیح می داد.
این کتاب با مقدمه ای درباره نویسنده از سوی نشر افراز منتشر و وارد بازار کتاب شده است.
«مقاومت در برابر جذبه های او چنان بی فایده بود که در مراسم تشییع جسد او، همه گریه می کردند. سکوت کلیسا را در بر گرفته بود، سکوتی که تنها با صدای هق هق گریه ای شکسته می شد، چنانچه به خاطر می آورم که آن روز را اجزای بدنم از هم گسیخته و در کالبد دیگری بودم.»[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 40 کتاب
[2] صفحه 51 کتاب
آدمای خوب
آدمای خوب
آدمای خوب. دیوید لینزی ابر. مترجم: یاسین محمدی. چاپ اول. انتشارات افراز. تهران: 1393. 1100 نسخه.105 صفحه. قیمت: 8800تومان.
« یه بار ماشینمو توقیف کردن. چرا ماشینمو از دست دادم؟ چون یه قسطش عقب افتاد. چرا یه قسطش عقب افتاد؟ چون مجبور بودم به جاش پول دندون پزشک بدم. چرا باید پول دندون پزشک می دادم؟
مایک: ما نیازی به این قصه گریه دار نداریم.
مارگریت: نه. من این حرفا رو صد بار تو سرم گفته ام مایکی. فک کنم تو هم باید بشنویش. چرا باید پول دندون پزشک می دادم؟ چون بیمه نبودم، یه دندون شکسته هم داشتم که شیش ماه بهش توجه نکرده بودم تا جایی که آبسه کرد. چرا یه دندون شکسته داشتم؟
مایک: برام مهم نیست.
مارگریت: چون یه شب فک کردم یه کم پس انداز کنم و شام نخورم. اما گشنه ام شد و تصمیم گرفتم یه تیکه شکلات بخورم. همه ش همین بود. یه تیکه شکلات لعنتی و دوباره یه کار رو از دست دادم...»[1]
ماجرای کتاب:
«آدمای خوب» تازه ترین اثر دیوید لینزی ابر است که در سال 2011 نوشته شده و نخستین بار در کلوب تئاتر منهتن در برادوی به روی صحنه رفت. فرانتس مک دورمند کسی بود که در این نمایش بازی کرد و برنده جایزه تونی شد. بعد تر این نمایش در لس آنجلس، فرانکفورت و لندن نیز اجرا شد.
آدمای خوب داستان زنی است از طبقاتی پایین اجتماع. او دختری نارس دارد و برای این که باید کار کند مجبور است دخترش را پیش صاحبخانه بگذارد و برای نگهداری از این بچه نیز اجاره ای جداگانه پرداخت کند. اما مارگریت کارش را که فروشندگی در یک فروشگاه بزرگ است از دست می دهد و نمی تواند اجاره اتاق و پول نگهداری فرزندش را بپردازد. صاحبخانه و دوستانش که آنها نیز شرایطی بهتر از مارگریت ندارند تلاش می کنند برای او کار پیدا کنند. به مارگریت پیشنهاد می کنند به سراغ دوست قدیمی و هم محلی اش مایک برود چرا که او دکتر شده و مطبی در یکی از مناطق مرفه شهر باز کرده است.
مارگریت به سراغ مایک می رود که سال ها است او را ندیده است. مایک تقریبا با بی میلی با او رفتار می کند و به او می گوید کاری برایش ندارد. مارگریت متوجه می شود وضع زندگی و رفاه مایک بسیار تغییر کرده و خانه اش نیز در یک محله مرفه و پولدار است. همان وقت متوجه می شود مایک مهمانی ای برای تولدش در نظر دارد و از او می خواهد وی را به مهمانی دعوت کند. مایک علی رقم میل باطنی اش برای حضور مارگریت مجبور می شود او را به مهمانی دعوت کند تا مارگریت مدام دور شدن و عوض شدن او را به رخ اش نکشد.
همه دوستان مارگریت خوشحال اند که او به مهمانی بزرگی دعوت شده که دکتر ها در آن شرکت می کنند و امیدوارند در مهمانی پیش رو مارگریت کاری پیدا کند. اما مایک در آخرین لحظه تماس می گیرد و مهمانی را کنسل شده اعلام می کند چرا که دختر کوچکش بیمار شده است. مارگریت بهانه مایک را برای کنسل شدن مهمانی باور نمی کند و شب مهمانی به سراغ مایک می رود. اتفاقاتی که در دیدار مارگریت، مایک و همسر سیاه پوست مایک رخ می دهد جریان داستان را به کل زیر و زبر می کند.
این بخش فصل طولانی ای از داستان را در بر می گیرد با رخدادهای تکان دهنده ای درباره حقیقت ماجرا و ارتباط مایک و مارگریت در محله فقیر نشین ساوثی در دوران نوجوانی شان و اینکه چطور مارگریت با گذشت از سر برخی اتفاقات بین خودش و مایک اجازه می دهد مایک محله را ترک کند و بتواند به درس اش ادامه بدهد و دکتر بشود و طبقه اجتماعی اش را ارتقا بدهد.
در این فصل تکان دهنده مارگریت به مایک می فهماند پیش از این که انتخابی برای زندگی بهتر وجود داشته باشد چطور شرایط خیلی خیلی کوچک می تواند مسیر زندگی هر فرد را تعیین کند. شرایطی که از فرط بی اهمیتی حتی به خوبی دیده نمی شوند. فقط یک شب شام نخوردن می تواند تاثیرات عمیقی در سرنوشت مردم طبقه فقیر اجتماع داشته باشد. همان طور که برای مارگریت داشته است.
درباره ی کتاب:
آدمای خوب با ضرب آهنگی پر شتاب و دیالوگ هایی کوتاه ریتم تندی می آفریند که مخاطب را در داستان بی وقفه پیش می برد. موقعیتی بسیار دراماتیک ، دیالوگ های پویا و صراحت کلام شخصیت ها از ویژگی های متمایز این نمایشنامه است.
این نمایشنامه دو پرده و 6 شخصیت دارد. ترجمه و ویراستاری دقیق این نمایشنامه، داستان را خواندنی تر کرده است. به خصوص که دیالوگ های متن مبتنی بر ریتم هستند و مترجم تلاش کرده است با دقت به مکث ها و شدت ها، ریتم جملات را که عمدتا کوتاه و منقطع و بریده اند، برساند. همچنین مترجم، هر جا لازم بوده است درباره کلمات، مکان ها و رخدادهایی که در متن آورده شده و برای خواننده ناآشنا است توضیحات لازم در پانویس ها داده است.
*
دیوید لینز ابر؛ نمایشنامه نویس، فیلنامه نویس، ترانه سرا و نویسنده اشعار اپرا است. نمایشنامه لانه خرگوش او، وی را به شهرت رساند. این نمایشنامه در برادوی به روی صحنه رفت و توانست جایزه پولیتزر را در سال 2007 در کنار جایزه اسپیریت آو امریکا و پنج نامزدی جایزه تونی به دست آورد. از دیگر کار های او می توان به نمایشنامه های « کیمبرلی آکیمبو» ،« شگفتی جهان» و« آینای بامده» نام برد.
«کیت: چرا زودتر نیومدی پیداش کنی؟ اگه موضوع بچه حقیقت داره...
مارگریت: حقیقت داره.
کیت: پس چراا نیومدی پیداش کنی؟
مارگریت: بهت گفتم. چون... نمی خواستم... چون...
کیت: چون کار خوب این بود. که بذاری بره.
مارگریت: آره.
کیت: اما این به نظرم خوب نمی اد. نه برای دخترت، حداقل. »[2]
پی نوشت:
[1] صفحه 132 و 133 کتاب
[2] صفحه 137 کتاب