محیط نمایش‌های دینی

---

«محیط تئاتری و رابطه بازیگر و تماشاگر در نمایش دینی» به بررسی گونه های مختلف نمایش دینی قبل و بعد از اسلام و رابطه دین و هنر می پردازد و محیط های اجرایی این گونه های نمایشی را در تاثیر گذاری و ارتباط بازیگر و تماشاگر می سنجد.

---

محیط تئاتری و رابطه بازیگر و تماشاگر در نمایش دینی. مجید سرسنگی. انتشارات افراز. چاپ اول. تهران.1390. 1100 نسخه.384 صفحه .9400 تومان.

«فضاهای بیرونی مکان های متداول برای اجرای نمایش های مذهبی و آیین های نمایشی بودند. اکثر رقص های نمایشی در فضاهای طبیعی مانند کشتزارها، جنگل ها، دامنه تپه ها، کناره رودخانه ها و غیره که برای مردم عادی مشتاق برای مشارکت در این رقص ها قابل دسترسی بودند، اجرا می شدند. »[1]

این کتاب در سیزدهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی و با همت معاون پژوهشی جشنواره آقای رحیم عبدالرحیم زاده ارائه و منتشر شده است. نویسنده که خود استادیار گروه آموزشی هنرهای نمایشی دانشگاه تهران و مدیرعامل خانه هنرمندان ایران و مدیر تماشاخانه ایرانشهر است. در این کتاب وی به بررسی محیط تئاتری چه از لحاظ محیط نمایش و چه محیط فیزیکی آن و رابطه این محیط با بازیگر و تماشاگر در نمایش های دینی می پردازد. همچنین عواملی را که موجب ترغیب و تقویت رابطه بازیگر و تماشاگر در نمایش های دینی می شود مورد بررسی قرار می دهد. هدف دیگر کتاب همانطور که در مقدمه اورده شده ، تحلیل نقاط مشترک بین محیط تئاتری در نمایش های دینی ایرانی و برخی از نمایش های دینی در سایر قلمروهای جغرافیایی - فرهنگی است.

نویسنده در مقدمه کتابش می نویسد: این پژوهش درصدد دستیابی به مفهوم و کیفیت نمایش دینی به طور اعم و نمایش دینی در ایران به صورت خاص است. این قصد با تمرکز روی ربطه بازیگر و تماشاگر پیگیری می شود.

تمرکز اصلی این کتاب بر روی نمایش های دینی ایران پیش از اسلام و پس از آن است. مهم ترین دین پیش از اسلام دین زرتشت است که نمایش های دینی زیادی را پدید آورده است. تعزیه یکی از مهم ترین گونه های نمایشی پس از اسلام است که در این کتاب به آن پرداخته می شود.

این پژوهش بر مبنای مشاهدات نویسنده از اجرای تعزیه در محیط های مختلف و میزان تاثیر اجرای این نوع نمایش های دینی در محیط های فیزیکی متفاوت است. در این کتاب علاوه بر بررسی رابطه دین و هنر و نمایش، به کیفیت محیط های تئاتری نیز می پردازد.

تمرکز اصلی این کتاب بر روی نمایش های دینی ایران پیش از اسلام و پس از آن است. مهم ترین دین پیش از اسلام دین زرتشت است که نمایش های دینی زیادی را پدید آورده است. تعزیه یکی از مهم ترین گونه های نمایشی پس از اسلام است که در این کتاب به آن پرداخته می شود

این کتاب حاوی پنج فصل است که عبارتنداز: دین، هنر و نمایش. محیط تئاتری، فضای فیزیکی و رابطه بازیگر- تماشاگر. محیط تئاتری و رابطه بازیگر و تماشاگر در ادوار مختلف تاریخی: جوامع بدوی، مصر باستان، قرون وسطی. محیط تئاتری و ویژگی های معماری در نمایش های مذهبی ایرانی. محیط تئاتری و چیدمان معمارانه در تعزیه.

همچنین در پایان کتاب دو ضمیمه پیوست شده است که عبارتند از: مثال هایی از مشابهت بین داستان های تعزیه و موضوعات قرانی. گفتگو با جلال ستاری و بهرام بیضایی.

«اجرای تعزیه در حیاط منازل شخصی امری متداول در گذشته ی تاریخ نمایش ایران بوده است. مردم روی استخر یا حوض وسط حیاط را می پوشانده و گروه تعزیه روی این فضا به اجرا می پرداخته است. بخشی از تماشاگران داخل حیاط، بخشی روی تراس و تعدادی از پشت پنجره ی اتاق ها یا پشت بام به تماشای نمایش می نشستند.»[2]

پی نوشت:

[1] صفحه 193 کتاب

[1] صفحه 188 کتاب