گذشته نگذشته

گذشته هرگز نگذشته

---

«میان گذشته و آینده» شامل هشت گفتار فلسفی و سیاسی است درباره مفاهیمی که به عقیده هانا آرنت در دنیای زندگی مدرن معنای خود را از دست داده اند. مفاهیمی چون، عدالت، خرد، مسئولیت و فضیلت.

---

میان گذشته و آینده. هانا آرنت.مترجم: سعید مقدم.نشر اختران.چاپ اول. تهران.1388. 2000 نسخه.392 صفحه.6600 تومان.

«دخالت در طبیعت یعنی وارد کردن پیش بینی ناپذیری کنش انسانی به سپهری که در آن با نیروهای طبیعی رو به رو می شویم. نیروهایی که شاید هرگز نتوانیم به نحوی مطمئن کنترلشان کنیم، به اندازه کافی خطرناک است. خطرناک تر این خواهد بود که از یاد ببریم که برای اولین بار در تاریخ مان توانایی کنش انسان شروع کرده است پیشی جستن از همه توانایی های دیگر: توانایی تحیر و ژرف اندیشیدن و همچنین توانایی های انسان صنعتگر و حیوان کارورز.»[1]

میان گذشته و آینده شامل هشت رسال یا به قول نویسنده تمرین در اندیشه سیاسی است. این رساله ها اولین بار در سال 1961 به شکل کتاب منتشر شدند و در سال 1964 با اضافاتی به صورت حاضر انتشار یافت و به چند زبان دیگر ترجمه شد. ژرف اندیشی های هانا آرنت درباره جهان مدرن بر پایه دانش گسترده اش از گذشته بنا شده اند و بخش مهم فلسفه سیاسی قرن را تشکیل می دهند. آرنت در کتاب میان گذشته و آینده درباره مشکلات پیچیده بحرانی بحث می کند که جامعه مدرن با آن رو به رو است، بحرانی که به این دلیل پدید آمده است که مفاهیم اساسی سنت سیاسی همچون عدالت، خرد، مسئولیت، فضیلت و افتخار، معنای خود را از دست داده اند.

در این کتاب می خوانیم اولین چیزی که به آن توجه خواهیم کرد این است که نه تنها آینده- موج آینده- بلکه گذشته نیز باید نوعی نیرو تلقی شود. نه همچون تقریبا تمام استعاره های ما، یعنی باری که انسان باید به دوش کشد و زندگان می توانند و حتی باید در پیشروی خود به سوی آینده از سنگینی ملال آور آن رها شوند. به قول فاکنر "گذشته هرگز نمرده است، گذشته حتی هنوز نگذشته است" این گذشته که در تمام مسیر پیشین تا منشا امتداد می یابد، ما را به عقب نمی کشد بلکه پیش می راند و بر خلاف آنچه انسان انتظار دارد این آینده است که ما را به سوی گذشته عقب می راند. زمان از دیدگاه انسان که همواره در فاصله میان گذشته و آینده زندگی می کند، زنجیره نیست. جریان بی وقفه روندی پیوسته نیست. زمان از وسط می شکند. در نقطه ای که « او» ایستاده است و نقطه ثابت «او» آن طور که غالبا تصور می کنیم، حال نیست، بلکه در حقیقت شکافی در زمان است که از طریق مبارزه بی وقفه از طریق ایستادگی در برابر گذشته و آینده آن را باز نگه می دارد. تنها به این سبب که انسان در زمان قرار داده شده است و تنها تا جایی که انسان ایستادگی می کند جریان زمان بی اعتنا به زمان افعال تفکیک می شود.

این کتاب حاوی یک مقدمه به نام شکاف میان گذشته و آینده و هشت فصل است که عبارتند از: سنت و دوران مدرن، مفهوم تارخ- باستانی و مدرن، اتوریته چیست؟، آزادی چیست؟، بحران آموزش و پرورش، بحران فرهنگ- اهمیت اجتماعی و سیاسی آن، حقیقت و سیاست و تسخیر فضا و مقام انسان

در این کتاب آرنت درباره مفاهیمی چون، تاریخ و آینده، سنت و مدرن، آزادی، حقیقت و سیاست، آموزش و پرورش و بحران فرهنگی سخن می گوید.

هانا آرنت فیلسوف زن آلمانی است. او از شاگردان هایدگر و کارل یاسپرس است. وی تحت پیگرد گشتاپو قرار گرفت و مجبور شد کشورش را ترک کند. در فرانسه با والتر بنیامین آشنا شد و سپس به امریکا رفت. وی پس از جنگ جهانی دوم به آلمان بازگشت. او خود را نظریه پرداز سیاسی می نامید. وی در اکثر نوشته های خود به شرح و تحلیل رخدادهای تاریخ معاصر و جنگ جهانی دوم و ظهور حکومت های توتالیتر روسیه و المان می پردازد. از مهم ترین آثار وی « ریشه های توتالیتریسم » است که اولین اثر اوست.

این کتاب حاوی یک مقدمه به نام شکاف میان گذشته و آینده و هشت فصل است که عبارتند از: سنت و دوران مدرن، مفهوم تارخ- باستانی و مدرن، اتوریته چیست؟، آزادی چیست؟، بحران آموزش و پرورش، بحران فرهنگ- اهمیت اجتماعی و سیاسی آن، حقیقت و سیاست و تسخیر فضا و مقام انسان .

در پایان کتاب نیز نام ها و نمایه پیوست شده است.

«تا جایی که کودک جهان را نمی شناسد باید با آن گام به گام آشنا شود. تا جایی که کودک نو است باید مراقب بود که این پدیده ی نو آن طور که هست در رابطه با جهان به بار بنشیند. به هر حال مربیان در اینجا به منزله نمایندگان جهان در مقابل جوانان قرار می گیرند. جهانی که جوانان باید مسئولیتش را بپذیرند گرچه آن را نساخته اند و حتی اگر در خفا یا اشکار آرزو کنند چنان نباشد که هست. »[2]

فاطمه شفیعی

بخش کتاب و کتابخوانی تبیان

---

[1]صفحه 87 کتاب

[2]صفحه 248 کتاب