کتابان

مروری بر کتاب های منتشر شده سال

کتابان

مروری بر کتاب های منتشر شده سال

برای سنگ ها

برای سنگ ها مجموعه شعرتازه ای است از سارا محمدی اردهالی که شامل 57 قطعه شعر کوتاه است.این کتاب تحت عنوان جهان تازه شعر توسط نشر چشمه منتشر و به بازار ادبیات عرضه شده است.

برای سنگ ها.سارا محمدی اردهالی.انتشارات چشمه. چاپ اول. تهران.1390. 1200نسخه.97 صفحه.2600 تومان.

«دستم

یه سمت تلفن می رود و

باز می گردد

چون کودکی که به او گفته اند

شیرینی روی میز

مال مهمان هاست»^[1]

پل ریکور اشاره می کند شعر پهنه و گستره زبان را پاس می دارد. چرا که مهمترین خطر در فرهنگ امروزی ما گونه ای تقلیل زبان است به ارتباط در نازل ترین سطح یا تبدیل آن به ابزار نظارت ماهرانه بر چیزها و آدم ها. زبان که به ابزار تبدیل شود دیگر پیش نمی رود. ریکور زبان شاعری را میانراه زبان روزمره از یک سو و زبان علمی از سوی دیگر قرار می دهد. دو سویی از زبان که سعی دارند تا حد ممکن از چند معنایی زبان بکاهند و زبان را به تک معنایی و تک آوایی نزدیک کنند. رسالت شعر اما آن است که واژگان بیشترین معناها را بیابند. با این تعریف جریانی موسوم به ساده نویسی درست در مقابل چنین دیدگاهی قرار می گیرد. ساده نویسی که آغازگاه خود را در اشعار شمس لنگرودی می بیند به دم دستی ترین و سطحی ترین معنای کلمه بسنده می کند. این جریان که مخالفان و موافقان خودش را دارد مسئله و بحث این روزهای شعر فارسی است. «برای سنگ ها» نوشته سارا محمدی اردهالی یکی از مجموعه های شعری است که توسط نشر چشمه و زیر عنوان جهان تازه شعر به بازار کتاب عرضه شده است.

تازه بودن اشعاری از این دست خود محل پرسش است و پیش از مقال نیز واکنش های بسیاری از نویسندگان و منتقدان را بر انگیخته که اکنون جای بحث پرامون آن نیست. همین اشاره کفایت که اغلب کتاب هایی زیر این عنوان جهان تازه شعر به خواننده گان معرفی شدند. نه از جنبه معرفی چهره ای تازه در شعر تازگی دارند و نه از جنبه بیان شاعری چیزی از تازگی عرضه می کنند. گروس عبدالملکیان مسئول انتخاب و گزینش بخش شعر این انتشارات در توجیه این عنوان گفته است قصد او کولاژی از شعر معاصر بوده است که خود تناقض بیان آشکار کننده موضوع می تواند باشد. شعر ساده که به دنبال مخاطب عام و گسترده می گردد سطح شعر را چنان کاهش می دهد تا خواننده عام را راضی نگه دارد. این موضوع هر چند ممکن است مخاطب عام را جذب کند اما از او خواننده شعر تولید نخواهد کرد. چرا که شعر ساده خواننده را درگیر چیزی می کند که خود پیش از این بر آن آگاه است. شعر ساده چشم انداز تازه ای پیش روی مخاطب خود قرار نمی دهد و دست به دامان کلیشه هایی می شود که از پیش برای ذهن مخاطب آشنا است. پس چیزی از آشنایی زدایی در خود ندارد. در این نوع بیان تصوی، ایماژ، عمق نگاه، فرم بیان که از ملزومات شعر است قربانی طیف گسترده مخاطبان عام می شود و به دام ساده انگاری می غلتد. برای مثال شعر: از پشت پنجره / پیداست / مبل هایی که/ ملافه ی سفید/ روی شان کشیده شده/ و/ زنی که دیگر/ به این خانه باز نمی گردد/

زبان که به ابزار تبدیل شود دیگر پیش نمی رود. ریکور زبان شاعری را میانراه زبان روزمره از یک سو و زبان علمی از سوی دیگر قرار می دهد. دو سویی از زبان که سعی دارند تا حد ممکن از چند معنایی زبان بکاهند و زبان را به تک معنایی و تک آوایی نزدیک کنند. رسالت شعر اما آن است که واژگان بیشترین معناها را بیابند.

چنین شعری از فرم و تصویر و نگاه خالی است. بیان ساده یک روایت است از چشم اندازی تکراری و مصرف شده.

برای سنگ ها بازتاب دنیای شاعری است که درهر شعر تلاش می کند دست به تجربه تازه ای بزند اما به دلیل مسلط نبودن به ابزار کار عجولانه به دم دست ترین تصویر قناعت می کند. اشعار این مجموعه دست کم خواننده حرفه ای شعر را قانع نمی کند. زاویه دید شاعر زاویه ای ساده و ناپخته است که با زبان ساده و بدون تصویر خود تنها اشعاری تولید می کند که می تواند مخاطب عام را سرگرم کند.

برای سنگ ها شامل پنجاه و هفت شعر کوتاه است که برخی از این شعر ها تنها به کلمه ای ختم می شوند.

محمدی اردهالی پیش از این مجموعه شعر «روباه سفیدی که عاشق موسیقی بود» را از طرف نشر آهنگ دیگر به بازار کتاب عرضه کرده است.

« تاریخ را به هم می دوزی

چیزها را آرام در این خانه جا به جا می کنی

در جست و جوی لحظه ای برای حمله

شمعی بی جان

لحظه ای که فراموش کرده ام خاموشش کنم

لبخند می زنی

از سایه به این سو می آیی

می روم برای مراسم

لباسی تازه به خیاط می دهم

شانه هایم را اندازه می گیرد