شعری که تمام نمی شود  

---

شعر هم تمام می شود اتفاق کمی نیست در حوزه شعر که هر چند سال یک بار می افتد و رضا زاهد که در طی پنجاه سال شاعری کم می شود که سکوت و انزوای خود را بشکند و با دفتر شعری دوست داران شعر ناب را با ابیاتی نوازش کند. شعر هم تمام می شود آخرین دفتر شعر رضا زاهد پس از دوره ای سکوت است که شامل سه بخش و هفت شعر بلند است.

---

شعر هم تمام می شود. رضا زاهد. نشر آوا نوشت. چاپ اول.تهران:1390. 1000نسخه.84 صفحه.4500 تومان.

«صداها هوارکش به خانه رفتند و من

تنها شدم که غرق شوم در شمال شبی

که زیر چانه ام رسیده بود و یادم انداخت

که دیشب

رودخانه ی فرار کرده ای

بر سقف خانه ام نشسته بود و حالا

رو به روی این دریای هیولا

یک تنه آب می شدم باید

یا سنگ بودم و خراب می شدم

دریای غرق خواب ولی

در شب آینده ای

افتاده بود روی ماهیان و تکان نمی خوردند

نه ماهیان و نه آب

نه هوا حتا ...» ^[1]

در طی پنجاه سال شاعری رضا زاهد، سکوت های طولانی میان دفترهای شعرش بیش از هر چیز دیگری مخاطبش را به خود مشغول می کند. دفتر های شعر رضا زاهد به عدد انگشت های دست نمی رسد و آنچه در مجلات ادبی از او به یادگرا است به همین سیاق با فاصله هایی طولانی آمده و باز رفته است. این که رضا زهاد در طی این پنجاه سال خواسته است از نظرها ناپیدا باشد دلیلش روح شاعری به تمامی شاعری اوست. به قول خودش هر جا بوی ناخوشی آید نفسش را در سینه حبس کرده و از فضای مسموم گریخته است. شاهکارهایش را در مجله تماشا خوانده ایم. و بعد یکی دو دوره در مجله این شماره با تاخیر آمده و باز رفته است. میل به نبودن و میل به خلوت گزینی رضا زاهد از چهره او عکسی فوری اما ماندگار ساخته است. هر چند که بر این خلوت گزینی روشنفکرانه می توان نقد ها کرد اما شیوه هر فرد برای ادامه روزگار شیوه ای شخصی نیز هست و خیلی وقت ها نباید از روشنفکر به اجبار شخصیتی در صحنه و مبارز طلب کرد. و مهم تر از همه این که نباید همیشه شاعر را به قالب روشنفکر فرو کاست. شاید بهترین و موثر ترین مبارزه یک شاعر نوشتن شعر است و باید او را را رها کرد تا به نوشتن بپردازد. رضا زاهد پیش از این اشعارش را در مجله «تماشا» سال 54 و «هواخواهی» منتشر کرده است. و اخیرا در دو شماره سوم و پنجم مجله « این شماره با تاخیر » نیز اشعاری از او می بینیم و بعد دوباره سکوت او را شاهد هستیم. دفتر های شعر او خلاصه می شود به « از گوشه باشگاه» ، « منظره ها» و « چه منظره هایی پر از آفتاب». شعر هم تمام می شود کتاب آخر رضا زاهد است. زاهد شعر خود را همچون زندگی خود به دور از جریان های شعری موج نو، دیگر و سایر جریانها می داند. هر چند منتقدین دوست دارند شعر او را در دسته بندی شعر دیگر قرار دهند. شعر رضا زاهد با شناخت دقیقی که او نسبت به موسیقی و ریتم و شعر نو دارد بیش از هر چیز شعر نیمایی است. زاهد به زبان مسلط است و وزن طبیعی شعر را می شناسد. این را نه در دفترهای اولیه که در دفتر آخر وی نیز می توان به خوبی احساس کرد. شعر او نرم و آرام بدون هیچ سکته ای به دل می نشیند.

در طی پنجاه سال شاعری رضا زاهد، سکوت های طولانی میان دفترهای شعرش بیش از هر چیز دیگری مخاطبش را به خود مشغول می کند. دفتر های شعر رضا زاهد به عدد انگشت های دست نمی رسد و آنچه در مجلات ادبی از او به یادگرا است به همین سیاق با فاصله هایی طولانی آمده و باز رفته است.

دفتر شعر هم تمام می شود شامل سه بخش است. بازی آخر شامل شش شعر است که عبارتند از : گفت گو، شکایت از ویران، کاغذ بعدی، پرده پایانی، برقرار نشد و بیگاه. بخش دوم با نام بازی تمام می شود نیز شامل شش شعر بلند است. بی قراری، گذشته هم خراب می شود، تعطیل شده بود، دوباره دیدمش، نمای شعر(در شش پرده) و به افتخار شاعری کهنه کار. بخش پایانی بعد از همه چیز نام دارد و تنها یک شعر به نام بعد از همه چیز را شامل می شود که شعر بلندی است. بعد از همه چیز روایت انسانی است که خود را و همه چیز را پشت سر گذاشته و در تنهایی اش به سوی چیزی می رود که گویی چیزی نیست. خواندن این شعر همه آن تنهایی ها و سکوت های رضا زاهد را نمایش می دهد و می توان بخشی از وجود او را که پاره ای در گذشته و پاره ای در تنهایی و سکوت سال ها سال اوست درک و دریافت کرد. رضا زاهد هم در شیوه زندگی اش و هم در شعرهایش، شعری است که تمام نمی شود.

از نکات قابل توجه کتاب این است که طرح جلد آن توسط قباد شیوا یکی از طراحان مهم کشور طراحی شده است و این حال و هوای دیگری به کتاب شعر رضا زاهد داده است.   

« آنها

نه مادری داشتند و آنجا

دری نداشت و من بی خود

از آنهمه هیچ چیز و هیچ جا

یکجا

جدا شدم که اخراج شوم

چنانکه هیچ کس نباشم و بی صدا

در تاریکی و بی نفس

دردناک و بی هوا

در تنهایی همه چیز

یکه و تنها»^[2]   

پی نوشت:

[1] صفحه 19 و 20 کتاب

[2] صفحه 71 کتاب