حرکت در تئاتر 

---

در کتاب حرکت، محمودرضا رحیمی از فلسفه حرکت آغاز کرده و نظریه‌ فیلسوفان و متفکران شرقی و غربی را در باره مقوله حرکت، مکان و زمان بررسی کرده، به توضیح دقیق حرکت در فضا و مکان پرداخته است.

---

حرکت/فنون بازیگری. محمودرضا رحیمی. تهران: نشر افراز. چاپ اول: 1390. 1100نسخه. 224صفحه. 5500 تومان.

«خیلی اوقات در کلاس‌های حرکت، حرکات موزون آموخته می‌شود، یا شمارگان حرکتی( حرکات شماره گذاری شده که زبان حرکتی گفته و کار شده و به منظور خاصی همچون باله چیده‌مان می‌شود) و یا اتودهای نمایشی که به بررسی خطوط حرکت فیزیکی و کاری بر روی صحنه می‌پردازد. هیچ کدام از این روش‌ها نادرست نیست؛ اما هم چنان حلقه مفقوده‌ای وجود دارد که ذات و ماهیت حرکت در تئاتر است»^[1]

کتاب حرکت، دومین کتاب از سری کتاب‌های فنون بازیگری است که تاکنون سه جلد آن وارد بازار کتاب شده است و به زودی دو کتاب دیگر نیز در همین زمینه منتشر خواهد شد. کتاب شماره اول راجع بدن است و کتاب دوم که هم اکنون درباره آن می‌خوانید حرکت نام دارد. سومین کتاب به مقوله صوت، صدا و گفتار می‌پردازد. در کتاب حرکت، رحیمی از فلسفه حرکت آغاز کرده و نظریه‌ فیلسوفان و متفکران شرقی و غربی را درباره مقوله حرکت، مکان و زمان بررسی کرده، به توضیح دقیق حرکت در فضا و مکان پرداخته است. حرکت در فلسفه ارسطویی فیثاغوریان، حرکت جوهری در نظریه صدرالمتالهین و حکمت شرقی از موضوعاتی است که در این کتاب به آنها پرداخته شده است تا بازیگر هر چه بیشتر با مقوله حرکت و حرکت بدن خویش در فضا و تئاتر آشنا شود.

« ارسطو حرکت در نمایش را به دو دسته درونی و بیرونی تقسیم کرد. اما در تعاریف جدیدتر حرکت در بازیگر آن جریان اجزاء است که دیده شود و با لرزش عضلانی همراه باشد. غیر آن همه منویات است و درونی که قابل دیدن نیست. از این حیث  در این کتاب حرکت به سه دسته‌ی کاری، فیزیکی و آوایی تقسیم می‌شود.» ^[2]

محمود رضا رحیمی از معدود استادان تئاتر ایران است که برای تدریس بازیگری از یک طرح درس بروز و عملی استفاده می‌کند. در پنج کتابی که تحت عنوان فنون بازیگری تدوین کرده است، پنج مبحث پرورش بازیگر را به همراه تمرین‌هایی انجام‌پذیر بسط و گسترش می‌دهد. کیاسا ناظریان در مقدمه و توضیح این کتاب نوشته است: "حسن دیگر این کتاب‌ها این است که ابتدا به فارسی نوشته شده‌اند و بنابراین از خطاهایی که در آثار ترجمه شده به چشم می‌خورد مصون‌اند."  

پژوهش تخصصی درباره مفاهیم علم و فن حرکت در بازیگری و رسیدن به منظرهای جامع‌تری در حوزه علم و عمل شخص بازیگر، هدف اصلی این کتاب است.

محمود رضا رحیمی درباره این کتاب توضیح می‌دهد:

«پژوهش تخصصی درباره مفاهیم علم و فن حرکت در بازیگری و رسیدن به منظرهای جامع‌تری در حوزه علم و عمل شخص بازیگر، هدف اصلی این کتاب است. شاخصه این کتاب، تاکید بر مفاهیم حکمی ایران در علم حرکت و متقدمان حکمت در کشور است. نگارنده، حرکت را بروز ظاهری درونیات و شاخصه‌های فکری و شعوری بازیگر می‌داند و به طور مستقل به این شاخه نگاه کرده است. این کتاب به همراه کتاب فنون بازیگری یک / بدن، کاملا به دلایل آموزشی و با دید عملی نگاشته شده است. امیدورام با انتشار این مجموعه کتاب‌ها بخشی از کسری‌های موجود در واحد‌های دانشگاهی در رشته‌ی بازیگری مرتفع شود.» ^[3]

کتاب حرکت، شامل سه فصل است. در فصل اول به دانش حرکت می پردازد که شامل قوانین حرکت، نظریه هندسی حرکت دکارتی، حرکت جوهری، و حرکت از نظر متفکران و فیلسوفان دیگر است. در فصل دوم تمرین‌های عملی ارائه می‌شود که در پانزده جلسه عملی توضیح داده شده است. در فصل سه روش‌های عملی این تمرینات ارائه شده و راه‌کارهای عملی آن توصیه شده است.

رحیمی تزهای پیشنهادی‌اش را در این کتاب در گروه تئاتر نیوشا با کارگردانی نمایش‌هایی چون خانه عروسک، اتوبوسی به نام هوس، باغ وحش شیشه‌ای، پدر، آقای توپاز، سه خواهر، روسمرسهولم، تقاطع 2002، چند کاپریس برای ویولون، مرکب خوانی ارکستر مردگان و ... به تجربه گذاشته و با گروهش تمرین و اجرا کرده است.

پی نوشت:

[1] صفحه 13 کتاب

[2] صفحه 20 کتاب

[3] پشت جلد کتاب