هنر و گفتمان اقلیت

---

«هنر و گفتمان اقلیت» به بررسی وضعیت هنر در جهان امروز می پردازد. جهانی که در آن مناسبات قدرت و رسانه حضور و تاثیر اثر هنری را تحت تاثیر خود قرار داده اند.

---

هنر و گفتمان اقلیت. بابک روشنی. انتشارات حوزه هنری سوره. چاپ اول. تهران.1388. 2500 نسخه.174 صفحه .2300 تومان

.

« هرج و مرج حاکم بر هنر سه چهار دهه ی اخیر مجالی مناسب برای بازی های رسانه ای فراهم کرده است. حالا دیگر، اثر هنری نه در معنایش بلکه در ارج شناسی اش وابسته به مولف است، اثری معتبر شناخته می شود که نامی سرشناس تر در پس آن باشد.»[1]

دیر زمانی بود هنرمند وظیفه خود می دانست که صرفا به تولید اثر هنری بپردازد و ارائه و تبلیغات اثرش را به خوانندگان و مخاطبینش واگذار می کرد. اگر مخاطبی جذب یک اثر هنری می شد طبیعاتا آن را به اطرافیانش توصیه می کرد و به این ترتیب اثر هنری توفیق دیده شدن می یافت. اما ورود و حضور صنعتی به نام تبلیغات تنها یکی از عواملی بود که این قاعده را برهم ریخت. امروزه مسئولیت جذب مخاطب برای یک اثر هنری نه اثر بلکه شرکت های تبلیغاتی ای هستند که با سرمایه گذاری های کلان نه تنها می توانند از یک اثر حمایت کنند بلکه می توانند تولید سلیقه و ذوق کنند و مخاطب را بی اینکه بداند خواست و سلیقه واقعی اش چیست به سمت یک اثر کشانده نیاز درونی در او ایجاد کنند. پر واضح است که در چنین شرایطی سرکایه گذاری های کلان تنها در شهرهای کلان جوابگو است و در بستر شهرستان ها و توابع کوچک بازگشت سرمایه به مشکل بر خورده و برای سرمایه گذار شکست در پی می آورد. همین کافی است تا بسیاری از هنرمندان شهرستانی و اقلیت و دور افتاده از مرکز را ناامید از پیدا کردن مخاطب بر جای بگذارد. و بدتر از آن همین کافی است تا بر اثر همین بازی قدرت معیارهای سنجش هنری نیز به سود سوداگران بازار تغییر کند.پیدایش کلان شهرها، جوامع پسا صنعتی، گسترش علوم و پشرفت فن آوری های جدید، رویکردهای تازه در علوم انسانی، جهانی شدن و حضور پر قدرت رسانه ها وضعیت تازه ای به وجود آورده که شاید در کشورهای جهان سوم به اندازه کشورهای غربی نباشد اما تسری این وضعیت پست مدرن ملغمه ای آشفته تر بر ساختار اجتماعی این کشور تحمیل کرده است.  

نویسنده این کتاب تلاش کرده به این مهم پرداخته و شرایط حال حاضر ایران را مورد تحقیق و بررسی قرار دهد. این کتاب حاصل تامل وی در بهار 87 است. بابک روشنی نژاد در مقدمه کتاب خود می نویسد: آنچه امروز برای بسیاری از روشنفکران و هنرمندان اقلیت های فرهنگی و در حاشیه اسباب دردسر ها و مشکلات فراوانی را فراهم کرده این مساله است که آن ها برای رسیدن به سطح و موقعیتی که دست کم در آن اهمیت و ارجمندی دستاوردهایشان چنان که باید به جا آورده شود، می باید که هر طور شده به مراکز فرهنگی و دانشگاهی معتبر و کلان شهرها راه پیدا کنند.

طبیعی است وقتی هم که شهر های بزرگ راه پیدا کردند باید بتوانند از لابیرنت های دیگری که مناسبات قدرت آن را مدیریت می کند بگذرند. هر چند در پاره ای مواقع نیز این مناسبات به شکل نامشروعی در جریان است. این کتاب به آسیب شناسی شرایط فرهنگی می پردازد و مواردی را نشان می دهد که در آن شماری از بد فهمی ها در دایره فرهنگی و هنری بدل به الگو شده اند.

پیدایش کلان شهرها، جوامع پسا صنعتی، گسترش علوم و پشرفت فن آوری های جدید، رویکردهای تازه در علوم انسانی، جهانی شدن و حضور پر قدرت رسانه ها وضعیت تازه ای به وجود آورده که شاید در کشورهای جهان سوم به اندازه کشورهای غربی نباشد اما تسری این وضعیت پست مدرن ملغمه ای آشفته تر بر ساختار اجتماعی این کشور تحمیل کرده است

به عقیده راقم این سطور نویسنده این کتاب بحث مهم پیش کشیده شده را در سطح بیان کلیات قربانی کرده و با در نظر گرفتن ملاحظات علی رغم آنچه در پیشگفتارش نشان می دهد به نشان دادن زخم ها نپرداخته است. با این حال قضاوت درباره دیدگاه نویسنده دراین کتاب منوط به خوانده شدن کامل کتاب است و در این مقال سعی در بررسی دیدگاه وی نشده است.

هنر و گفتمان اقلیت حاوی پنج بخش است که عبارتند از: 1-هنر و قدرت، تاریخ و روایت های وارونه،2- اهمیت نقد، مرگ مولف/ بازگشت مولف، نظریه نهادی در بوته نقد3- سرمشق های تصویری در تاریخ هنر، هنر- دکراسی- رسانه ها، مساله کاربرد4- نکاتی درباره بازی های کامپیوتری، علیه بوطیقای مصرف5- هنر و رسانه، هنر و بازی، و گذار از بحران.

همچنین پیوست و یادآوری، نمایه نام ها و کتاب ها و تصاویرو عکس هایی  ازآثار هنری به پایان کتاب ضمیمه شده است.

« گرافیک در ایران هم مثل جاهای دیگر دنیا در میانه دیالکتیک خدمت به سرمایه داری و نقد و مخالفت با آن به سر می برده است. مبالغه فراوان درباره کیفیت اعجاب آور کالاها و ضمیمه کردن جنبه های ادبی به آن ها، فرایند خریدن و استفاده کردن از آن را به میزان قابل ملاحظه ای معنادار کرده و به فرایند مصرف، صورتی آیینی بخشیده است. اما زمانی که این مبالغه ها به جای ایجاد کیفیتی سودمند، مرغوبیت را بر پایه ی مناسباتی فریبکارانه پیش می کشند، صورتی اهانت آمیز پیدا می کنند و شکلی سودجویانه به خود می گیرند.»[2]     

پی نوشت:

[1] صفحه 48 و 49 کتاب

[2] صفحه 92 کتاب