معماری زبان و ذهن
معماری زبان و ذهن
معماری زبان و ذهن در فلسفه ویتگنشتاین. نویسنده: آنتونی کنی. مترجم: محمدرضا اسمخانی. انتشارات ققنوس. چاپ اول. تهران: 1392. 1100 نسخه.343صفحه. قیمت: 16000تومان.
ویتگنشتاین یکی از مهم ترین فیلسوفان تحلیلی است که تلاش کرد از چشم انداز دیگری به فلسفه زبان و فلسفه ذهن بپردازد. این کتاب نیز با توجه به اندیشه های ویتگنشتاین و از دو منظر زبان و ذهن سیر تحول اندیشه این فیلسوف مهم را پی می گیرد.
در مقدمه کتاب که به قلم مترجم نگاشته شده، آمده است:
این کتاب که به قلم یکی از فلاسفه تحلیلی بنام است، با تمرکز بر دو حوزه فلسفه زبان و فلسفه ذهن، به شرح سیر تحول اندیشه ویتگنشتاین می پردازد( که خود یکی از برجسته ترین فیلسوفان تحلیلی است). آنتونی کنی در دو فصل نخست، زندگی پر حاشیه ویتگنشتاین و زمینه فکری و فلسفی وی را ترسیم می کند، و سپس در فصول سوم تا یازدهم به ترتیب به واکاوی این آثار می پردازد: دفتر یادداشت ها، رساله، ملاحضات فلسفی، گرامر فلسفی، پژوهش های فلسفی، و در باب یقین. فصل دوازدهم و پایانی کتاب نیز نسبت فلسفه متقدم و متاخر ویتگنشتاین را تحلیل می کند.
از نقاط قوت این کتاب می توان به دو مورد اشاره کرد. اول این که نویسنده خود برآمده از سنت فلاسفه ای – نظیر الیزابت آنسکوم- است که شاگردان ویتگنشتاین در زمان حیاتش و ویراستاران آثار وی پس از مرگش بوده اند، آثاری که اهمیت ویژه ای برای فهم عناصر ارزشمند فلسفه ویتگنشتاین دارند؛ دوم این که کنی، با تمرکز بر آثار منتشر شده بین دو اثر کلاسیک ویتگنشتاین، بر پیوستگی تفکر متقدم و متاخر وی تاکید می کند.
عنوان اصلی این کتاب «Wittgenstein» است که مترجم (با استناد به مقدمه‌ای که بر این کتاب نوشته است) به دو دلیل آن را به عنوان محتوامدارِ «معماری زبان و ذهن در فلسفه ویتگنشتاین» تغییر داد: دلیل اول این بود که، بنا به کلام نویسنده یعنی آنتونی کنی، «زبان» و «ذهن» دو پنجره‌ای هستند که وی از چارچوب آن‌ها در فلسفه ویتگنشتاین نظر کرده و حجم قابل ملاحظه‌ای از آثار ویتگنشتاین معطوفند به وارسی پیچیدگی‌های این دو سپهر و دلیل دوم این بود که خود ویتگنشتاین فلسفه ورزی را بی‌شباهت به معماری نمی‌دانست.
این کتاب 12 فصل دارد که به ترتیب عبارتند از «طرح زندگینامه‌ایی فلسفه ویتگنشتاین»، «میراث فرگه و راسل»، «نقادی مبانی ریاضیات»، «نظریه تصویری گزاره»، «متافیزیک اتمیسم منطقی»، «برچیدن اتمیسم منطقی»، «پیش‌نگری، التفاتیت و تحقیق پذیری»، «فهمیدن، فکر کردن و قصد کردن»، «بازی‌های زبانی»، «زبان‌های خصوصی»، «در باب شکاکیت و یقین» و «پیوستگی فلسفه ویتگنشتاین». در پایان نیز فصل کوتاهی پیوست شده که پیشنهادهایی برای بیشتر مطالعه کردن درباره فلسفه ویتگنشتاین دارد.
کنی در مقدمه کتابش درباره فلسفه ویتگنشتاین می نویسد:
وقتی به انتشار مجموعه مقالاتی در کتاب میراث ویتگنشتاین پرداختم، متاسف شدم که تاثیر ویتگنشتاین ظاهرا نه رو به اوج، بلکه رو به افول بود. به باور من، برخی از بصیرت های ویتگنشتاین در فلسفه زبان و فلسفه ذهن مقوم پیشروی هایی برگشت ناپذیر در این موضوعات بودند. اما اکنون یا فراموش شده اند و یا ناشناخته اند. وی معتقد است افول واقعی ویتگنشتاین معلول فقدان متون قابل دسترس یا نبود کمک هایی برای فهم آن ها نبود، بلکه علتش تحولات ایجاد شده در سبک فلسفی در اروپا و امریکا بود. ویتگنشتاین در سراسر حیاتش ارتباط بین علم و فلسفه را به نحو کاملا متفاوتی لحاظ می کرد.
ویتگنشتاین در رساله می نویسد:" فلسفه یکی از علوم طبیعی نیست، کلمه فلسفه باید به معنای چیزی باشد که بالا یا پایین علوم طبیعی قرار دارد و نه در کنار آن ها" به این باور فلسفه باید پیش از هر پژوهش علمی ممکن باشد.
لودویگ ویتگنشتاین فیلسوف مشهور اتریشی در سال 1889 در وین اتریش به دنیا آمد و در سال 1951 در کمبریج انگلستان درگذشت. این اندیشمند معاصر در منظومه تفکری خود توجه زیادی به فلسفه زبان و فلسفه ذهن داشت.
«درباره رنگ‌ها»، «درس گفتارهای زیبایی شناسی»، «کتاب‌های آبی و قهوه‌ای: تمهیدات؛ پژوهش‌های فلسفی»، «یادداشت‌ها 1916 – 1914»، «پژوهش‌های فلسفی»، «رساله منطقی – فلسفی»، «فرهنگ و ارزش» و «لودویگ ویتگنشتاین، نامه‌هایی به پائول انگلمان و لودویگ فون فیکر» عناوین تعدادی از کتاب‌های منتشر شده ویتگنشتاین به زبان فارسی است.
این کتاب برای پزوهش گران فلسفه و دانشجویان و علاقمندان فلسفه کتاب مفیدی است چرا که در این کتاب نویسنده با دیدگاهی تحلیلی نقبی به تمامی آثار و زندگی ویتگنشتاین زده و از این رو می تواند چشم انداز روشن تری از اندیشه های این فیلسوف ارائه دهد.
