مواجهه
مواجهه
مواجهه. میلان کوندرا. مترجم: فروغ پوریاوری.انتشارات آگه.چاپ اول. تهران1392..1100 نسخه.224صفحه.10000 تومان.
«فرهنگ واژگان، خنده را، واکنش برانگیخته شده به واسطه یک امر خنده دار یا مضحک تعریف می کنند. اما آیا چنین است؟ می توانیم از ابله داستایوفسکی یک گلچین کامل از انواع مختلف خنده را استخراج کنیم. یک مطلب عجیب: شخصیت هایی که در این کتاب از همه بیشتر می خندند، شوخ طبع ترین شان نیستند؛ به عکس کسانی اند که اساسا فاقد شوخ طبعی اند»[1]
مواجهه چهارمین کتاب میلان کوندار است که به شکل مجموعه مقاله نوشته شده است. میلان کوندار پیش از این نیز این نوع نوشتن را در کتاب های «شوخی»، «خنده و فراموشی» و «سبکی تحمل ناپذیر هستی» تجربه کرده بود. کتاب تحقیقی او به نام «هنر رمان» تلاش دیگری بود در این زمینه و به خاطر ستایشش از رمان های فلسفی مارسل پروست، رابرت مازیل و هرمان بروش مشهور شد.
مواجهه شامل تعدادی مقاله است که میلان کوندرا درباره ادبیات، موسیقی و هنرمدرن و اخلاق نوشته است.
البته باید خاطر نشان کرد این مقالات بیشتر شامل نظرات تا حدی باز و آزاد و حتی عاطفی کوندار درباره ادبیات و هنر هستند که الزاما دلیل نمی توان به آنها به عنوان مقالات علمی نگاه کرد. اما نگاه عمیق و موشکافانه کوندرا پذیرش اظهار نظر های آزادانه وی را به مخاطب می دهد.
ضمن اینکه دو ستایشنامه از «آناتول فرانس» و «لئوش یاناچک» آهنگساز از بهترین مقالات این کتاب است که به کتاب ارزش بالایی می دهد.
برخی از نقدها جذاب اما سطحی است. یک مصاحبه در مورد «فرانسوا ریله» در این کتاب به چشم می خورد که بسیار خواندنی است. همچنین چند مقدمه کتاب هنر، پاسخی به نظر سنجی یک روزنامه در مورد صد سالگی سینما و گرامیداشت تولد کارلوس فوئنتس نیز در کتاب گنجانیده شده است.
این کتاب مواجهه ای آزاد با هنر، ادبیات و اخلاق است و میلان کوندرا در آن به جستجوی ارتباط میان هنر مدرن و اخلاق می پردازد.
«هنر رمان»، «وصایای تحریف شده» و «پرده» سه کتابی هستند که شامل مجموعه مقالات وی می شود.
این نویسنده چک در رمان هایش درون مایه های فلسفی عمیقی را پیش کشیده و وضع سیاسی واجتماعی زمانه خود را به تصویر در می آورد. این درون مایه فلسفی به خصوص در رمان «جاودانگی» وی به خوبی مشهود است. کوندرا ناقد حکومت های توتالیتاریستی و خودکامه است چرا که خود در طول زندگی اش از نزدیک فجایع جبران ناپذیر چنین حکومت هایی را لمس و تجربه کرده است. این نویسنده اهل چک پس از اشغال کشور توسط ارتش شوروی در لیست سیاه قرا گرفته و انتشار کتاب هایش ممنوع اعلام شد. همچنین از دانشکده سینمایی که در آن تدریس می کرد اخراج شد. در این مدت کوندرا خرج خودش را با نوشتن طالع بینی هایی در می آورد که با نام مستعار منتشر می شد. این طالع بینی ها پس از مدتی محبوب شد. کوندرا در کتاب خنده و فراموشی به این موضوع اشاره می کند. وی پس از این به فرانسه تبعید شده و شهروند آن کشور محسوب می شود.
این کتاب شامل نه بخش است که مقالات هر بخش بر حسب موضوع و تم به هم نزدیکی و مشابهت بیشتری دارد.
بخش اول با نام رمان ها، ژرف یابی های وجودی عبارتند از: غیاب خنده دار امر خنده دار( داستایوفسکی: ابله). مرگ و های و هوی( لویی فردیناند سلین: قصر به قصر). عشق در تاریخ شتابنده( فیلیپ راث: استاد تمنا). رمز و راز سنین عمر( گودبرگر برگسون: قو). دوران صفا، دختر وحشت( مارک بینچیک: تورکی). فروپاشی خاطرات( خوان گویتیسولو: پرده فرو می افتد) و رمان و زاد و ولد( گابریل گارسیا مارکز: صد سال تنهایی)
بخش دوم با نام لیست های سیاه، یا تنوع ادای احترام به آناتول فرانس است.
سومین بخش با نام رویای میراث کامل شمال مقالات زیر است: گفتگو درباره رابله و بیزاری از الاهگان هنر. رویای میراث کامل بتهون. رمان در بی زمانی، نامه سرگشاده به مناسبت تولد کارلوس فوئنتس. عدم پذیرش کامل میراث، یا یانیس زناکیس.
زیبا چون مواجهه ای چندگانه نام چهارمین بخش است. که مجموعه ای از قطعات کوتاه است.
جای دیگر پنجمین بخش است که مقالاتی درباره موسیقی را شامل می شود.
ششمین بخش اولین عشق من نام دارد که دو مقاله مسابقه طولانی دونده یک پا و خاطره برانگیزترین اپرا را شامل می شود. از یاد بردن شوئنبرگ، پوست: رمان بی زمان ملاپارته و حرکت وحشیانه نقاش: درباره فرانسیس بیکن بخش های پایانی کتاب است.
«مهمانی خداحافظی»، «وصیت خیانت شده»، «عشق های خنده دار»، «ژاک و اربابش»، «بی خبری»، «کتاب خنده و فراموشی» و «شوخی» آثاری از کوندرا هستند که پوریاوری پیش از این آن ها را به فارسی ترجمه کرده است.
« می دانم که هایدن و موتسارت گه گاه در آثار کلاسیک خود چند صدایی را احیا می کرده اند. با این وصف به نظرم این تجدید حیات در آثار بتهوون به مراتب مداوم تر و اندیشیده تر است. دارم به سونات های پیانو اواخر عمر او فکر می کنم»[2]
پی نوشت:
[1]صفحه 1 کتاب
[2]صفحه 73 کتاب
